Przedwiośnie (powieść)
Z Wikipedii
Przedwiośnie - powieść Stefana Żeromskiego, opublikowana w 1925 roku.
Powieść składa się z trzech części: Szklane Domy, Nawłoć, Wiatr od wschodu. Opowiada o życiu Cezarego Baryki, reprezentanta młodego pokolenia, przyjeżdżającego do odrodzonej po I wojnie światowej Polski.
Spis treści |
[edytuj] Postacie
Obok Cezarego Baryki, głównymi bohaterami książki są:
- Jadwiga Dąbrowska-Baryka i Seweryn Baryka - rodzice Cezarego.
- Szymon Gajowiec
- Hipolit Wielosławski
- Karolina Szarłatowiczówna
- Wanda Okszyńska
- Laura Kościeniecka
- Antoni Lulek
[edytuj] Treść i problematyka powieści
Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
[edytuj] Rodowód
Utwór rozpoczyna zwięzły "Rodowód", stanowiący jak gdyby konspekt powieści.
[edytuj] Część I: Szklane domy
Cezary Baryka wraz z rodzicami mieszka w Baku w Azerbejdżanie. Wybuch I wojny światowej powoduje powołanie jego ojca do wojska. Do Baku dociera rewolucja, Cezary jest w pierwszym okresie zafascynowany rewolucją i manifestacjami, matka z trudem zdobywa środki do życia - wkrótce potem zostaje aresztowana i umiera. Baku staje się miejscem rzezi Ormian dokonanych przez Turków azerbejdżańskich. Cezary cudem odnajduje ojca, wraz z którym udaje się w długą i trudną podróż do Polski. Ojciec umiera w drodze, Cezary dociera do Warszawy i odnajduje Szymona Gajowca, dawną miłość swej matki. Bohater jest zdziwiony widokiem biedy i ubóstwa, zamiast szklanych domów o których opowiadał mu ojciec, gdy wyruszyli w podróż do Polski.
[edytuj] Część II: Nawłoć
Główny bohater podejmuje studia medyczne, jednak po wybuchu wojny z bolszewikami decyduje się wstąpić do armii. Podczas walki z komunistami sowieckimi ratuje życie Hipolitowi Wielosławskiemu, zostają przyjaciółmi, a Cezary otrzymuje propozycję odpoczynku w majątku Hipolita w Nawłoci. Podczas pobytu na wsi bohater odpoczywa i korzysta z rozrywek, poznaje także trzy młode damy: Karolinę Szarłatowiczównę (która zakochuje się w Baryce, później zaś zostaje otruta), Wandę Okszyńską (żywiącą do bohatera podobne uczucie) i Laurę Kościeniecką (z którą Baryka ma romans, mimo jej zaręczyn). Po awanturze z Barwickim, narzeczonym Laury, Cezary wyjeżdża do folwarku w Chłodku, następnie wraca do stolicy.
[edytuj] Część III: Wiatr od wschodu
Po powrocie do Warszawy Baryka podejmuje pracę u Gajowca, gdzie poznaje jego ideały i poglądy na przyszłość Polski. W tym samym czasie poznaje także Antoniego Lulka, kolegę ze studiów, reprezentującego poglądy socjalistyczne. Główny bohater zostaje zaproszony na spotkanie komunistów, na którym podejmuje z nimi ostrą polemikę - jego argumenty nie zostają jednak przyjęte, a sam bohater wyrzucony z zebrania. Cezary po raz ostatni spotyka się z Laurą. W ostatniej scenie powieści Cezary uczestniczy w pochodzie robotników. Gdy drogę robotnikom zastępują żołnierze, Baryka odłącza się od grupy i sam idzie do przodu ("(...)Baryka wyszedł z szeregów robotników i parł oddzielnie na ten szary mur żołnierzy(...)").
[edytuj] Problematyka
Przedwiośnie prezentuje przemiany jakim podlega główny bohater. Na początku części I jest zaprezentowany jako rozpuszczony młody chłopak, nie liczący się z potrzebami innych. Zaciekawiony nadchodzącą rewolucją bierze w niej udział, w czasie starć Turków i Ormian walczy raz po jednej, raz po drugiej stronie. Wydarzenia dalszej części książki powodują, że Baryka kształtuje własne poglądy i odkrywa swoją tożsamość (także narodową). Symbolizuje to finałowa scena, kiedy idącym w pochodzie robotnikom zastępuje drogę wojskowy kordon - tłum zatrzymuje się, zaś Cezary idzie dalej sam.
Żeromski nakreślił w powieści dwie koncepcje dotyczące zmian w odrodzonym kraju. Pierwszą z nich była wizja Szymona Gajowca - rozwój oparty na pracy i powolnych, rozważnych reformach. Odmienny pogląd reprezentował Antoni Lulek, pragnący przede wszystkim rewolucji komunistycznej w stylu bolszewickim, podkreślając przy tym ciężką sytuację robotników.
Autor przedstawia koncepcję Gajowca jako lepszy sposób naprawy kraju. Jednocześnie w powieści pojawia się pogląd, że robotnicy, którzy w czasie rewolucji zdobędą władzę, nie będą w stanie właściwie pokierować państwem.
[edytuj] Ekranizacje
Powieść Żeromskiego przeniósł na ekran Filip Bajon. Film Przedwiośnie miał swoją premierę 2 marca 2001 roku, a główną rolę Cezarego Baryki zagrał Mateusz Damięcki.
