Stefan Żeromski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.

Stefan Żeromski
Stefan Żeromski
Herb	Jelita
Data urodzenia	14 października 1864
Miejsce urodzenia	Strawczyn
Data śmierci	20 listopada 1925
Miejsce śmierci	Warszawa

Rodzina	Żeromscy
Rodzice	Wincenty Żeromski Józefa Katerla
Małżonek	Oktawia Radziwiłłowicz Anna Zawadzka
Dzieci	z Anną Zawadzką: Monika Żeromska, Adam Żeromski

Stefan Żeromski (ur. 14 października 1864 r. w Strawczynie koło Kielc, zm. 20 listopada 1925 r. w Warszawie) - polski prozaik, dramatopisarz, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury". Pseudonimy: Maurycy Zych, Józef Katerla i Stefan Iksmoreż.

Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Jelita. Wychował się w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich. Jego ojciec Wincenty Żeromski wspierał Polaków walczących w Powstaniu styczniowym. Jednak po upadku powstania na skutek represji rosyjskich ojciec utracił majątek i aby utrzymać rodzinę został dzierżawcą folwarków. W roku 1873 dziewięcioletni Stefan trafił na rok do szkoły początkowej w Psarach.

W 1874 roku rozpoczął naukę w kieleckim Miejskim Gimnazjum, które ukończył w 1886 roku bez uzyskania matury. Przeszkodą nie do pokonania okazała się matematyka. Rozpoczęte w tym samym roku studia w Instytucie Weterynarii w Warszawie (uczelnia nie wymagała matury) musiał przerwać z powodów finansowych. Następnie w 1889 zaczął pracować jako guwerner w domach ziemiańskich m.in. w Nałęczowie. Debiutował jako nowelista na łamach Tygodnika Powszechnego w 1889 roku. W 1892 przebywał krótko w Zurychu, Wiedniu, Pradze i Krakowie. Jesienią tego roku ożenił się z Oktawią z Radziwiłłowiczów Rodkiewiczową, którą poznał w Nałęczowie. Również w tym samym roku wyjechał z żoną i jej córeczką z pierwszego małżeństwa do Szwajcarii, gdzie pracował jako bibliotekarz w Muzeum Narodowym Polskim w Raperswilu. Tam powstawały m.in. Syzyfowe prace. W Szwajcarii zetknął się z min. z Gabrielem Narutowiczem, Edwardem Abramowskim. W latach 1895 i 1898 ukazują się zbiory opowiadań Żeromskiego.

Po powrocie do kraju w 1897 pracował jako pomocnik bibliotekarza w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej w Warszawie aż do roku 1904. Również w tym samym roku, tj. roku powrotu ze Szwajcarii, ukazują się Syzyfowe prace. W 1899 roku Żeromskiemu rodzi się syn Adam i ukazują się Ludzie bezdomni. W 1904 wydaje powieść Popioły, której sukces wydawniczy pozwala przenieść się rodzinie Żeromskiego prawie na rok do Zakopanego. Dopiero od 1904 roku mógł się poświęcić pracy pisarskiej. Od 1905 roku działał w organizacjach demokratycznych i socjalistycznych. Był inicjatorem założenia Uniwersytetu Ludowego, organizował kursy dokształcające dla uczniów szkoły rzemieślniczej, w domu Żeromskich prowadzono ochronkę i tajną szkołę. W 1909 wyjechał z rodziną do Paryża, w którym mieszkali trzy lata. Po powrocie do kraju osiedlił się w Zakopanem. W 1913 założył nową rodzinę z malarką Anną Zawadzką. Owocem tego związku była córka Monika. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów Polskich, jednak nigdy nie brał udziału w walkach. Wrócił do Zakopanego i działał w pracach Naczelnego Komitetu Zakopiańskiego. W 1918 w wyniku choroby zmarł syn Żeromskiego - Adam.

W wolnej Polsce Żeromski zamieszkał w Warszawie, gdzie brał znaczący udział w życiu literackim. Brał udział w akcji propagandowej na Powiślu celem przyłączenia tych terenów do Polski, między innymi w Iławie, Suszu, Prabutach, Kwidzynie, Grudziądzu i wielu innych miejscowościach Warmii, Mazur i powiatów nadwiślańskich. Był inicjatorem powstania projektu Akademii Literatury, Straży Piśmiennictwa Polskiego a w 1922 został założycielem i pierwszym prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. W latach dwudziestych osiedlił się w Konstancinie-Jeziornie pod Warszawą, a później mieszkał na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1922 ukazała się książka Wiatr od morza, za którą otrzymał państwową nagrodę literacką, a w 1924 powieść Przedwiośnie.

Żeromski umarł w 1925 i został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie. W 1928 otwarto w Nałęczowie poświęcone pisarzowi muzeum.