Psiząb

Psiząb
Erythronium americanum Ker - Gawler
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Podgromada	Magnoliophytina
Klasa	jednoliścienne
Podklasa	liliowe
Nadrząd	liliopodobne
Rząd	liliowce
Podrząd	Liliineae
Rodzina	liliowate
Rodzaj	psiząb
Nazwa systematyczna
Erythronium
L., Sp.Pl. 1: 305. 1753

Psiząb (Erythronium L., Sp.Pl. 1:305. 1753) - rodzaj z rodziny liliowatych obejmujący około 30 gatunków występujących w chłodniejszych i żyznych lasach Ameryki Północnej, północnych Chinach (Liaoning, Jilin), Korei, Japonii, Kazachstanie oraz w azjatyckiej części Rosji. Nazwa rodzajowa odnosi się do kształtu cebul, który faktycznie przypomina psie zęby.

[edytuj] Charakterystyka

Psiząb liliowy japoński w ściółce lasu

Łodyga: Delikatna i lekko pochylona, rozgałęziona, ale niektóre gatunki są jednopędowe.
Liście: Dosyć szerokie, odziomkowe, usychające kilka tygodni po kwitnieniu, lancetowate lub jajowate, całobrzegie, barwy zielonej. Większość gatunków posiada liście ozdobione marmurkowym wzorem (koloru od czerwonego do brązowego).
Kwiaty: Sześciopłatkowe, barwy białej, żółtej, różowej, czerwonej i fioletowej, osadzone na pojedynczej łodydze lub jej rozgałęzieniach, o płatkach odwiniętych do góry. Psizęby kwitną w okolicach kwietnia, maja i czerwca.

Owoc psizębu

Owoce: Owocem psizębu jest torebka zawierająca nasiona.
Korzeń: Podziemna, wieloletnia cebula, okryta łuską. Cebula mateczna tworzy w każdym roku tzw. cebulki przybyszowe.
Biotop, Wymagania: Psizęby występują w prześwietlonych lasach liściastych. W ogrodzie powinny mieć zapewnioną glebę żyzną i świeżą oraz miejsce w pobliżu krzewów, drzew lub innych bylin. Miejsce to powinno być półcieniste. Rośliny w czasie kwitnienia podlewamy obficie (jeżeli jest sucho) aż do maja - czerwca, kiedy to zaczynają usychać im liście. Liście nie powinny być usuwane zaraz po kwitnieniu. Usunąć je można dopiero po uschnięciu. Cebulki tych roślin sadzimy w połowie września na głębokości około 10 cm, a po posadzeniu podlewamy je. Co roku jesienią podsypujemy rośliny kompostem i odrobiną popiołu drzewnego (zawiera potas i fosfor), zaś wczesną wiosną można poddać im nawozu wieloskładnikowego. Psizębów nie wykopujemy, albowiem najładniej wyglądają w dużych grupach. Zdarza się, że psizęby nie kwitną przez kilka lat. Możliwe jest, iż nasze cebulki są za młode by wydać kwiaty - zakwitną na pewno po dwóch lub trzech latach. Rośliny te są bardzo odporne na chłód, jednak młode lub wrażliwe okazy powinny być okrywane gałązkami iglastymi, korą, trocinami itp.

Psiząb liliowy w ściółce lasu

Psizęby z zachodu Ameryki Północnej :

Psizęby ze wschodu Ameryki Północnej :

Psizęby z południowej Europy :

Psizęby z Azji :

Roślina ozdobna:
- Sposób uprawy: wegetatywnie z cebul. Co kilka lat, we wrześniu, można wykopać cebule roślin i oddzielić od nich cebulki przybyszowe.
- Sztuka kulinarna: Cebule psizębu wielkokwiatowego spożywane były dawniej w Ameryce Północnej. Gotowano je albo robiono z nich zapasy na zimę. Cebule psizębu liliowego używane były przez Tatarów. Gotowali je w mleku lub dodawali do rosołu.