Sobiesławice
Z Wikipedii
Sobiesławice - władająca w czasie rozbicia dzielnicowego Pomorzem Gdańskim dynastia, najpierw jako namiestnicy mianowani przez księcia krakowskiego, od 1227 jako samodzielni książęta.
Jest to jedyna dynastia panująca w Polsce w czasie rozbicia dzielnicowego nie wywodząca się z rodu Piastów. Protoplastą dynastii był żyjący w XII wieku Sobiesław, od jego imienia dynastia nazywana jest dynastia Sobiesławiców. W końcu wieku XII i początkach XIII nosili oni tytuł princeps, który dzisiaj jest tłumaczony jako namiestnik.
Pochodzenie dynastii do tej pory jest kwestią sporną. Istnieją trzy teorie:
- Przodkowie Sobiesławiców mogli być lokalnymi książętami, którzy w wyniku przyłączenia Pomorza do Polski utracili władzę, ale zachowali majątki i znaczenie. W wyniku osłabienia władzy zwierzchniej w czasie rozbicia dzielnicowego zdołali ponownie odzyskać samodzielność. Czasem podaje się, że przodkami Sobiesława I (ks. pomorski ok. 1155 - ok. 1178 r.) byli: Świętobór (ks. pomorski ok. 1060 - 1106 r.) i Świętopełk I (ks. pomorski 1106 - ok. 1121/1155 r.)(patrz Świętopełkowicze. Niektórzy badacze uważają, iż wzmiankowany wyżej Świętobór był także protplastą zachodniopomorskiej dynastii Gryfitów.
- Według drugiej teorii, był to miejscowy ród możnowładczy, którzy wykorzystując swoją pozycję i osłabienie władzy Polskiej nad Pomorzem sięgnął po władzę książęcą.
- Najprawdopodobniejsza jest koncepcja, według której po podboju Pomorza Gdańskiego przez Bolesława Krzywoustego w 1116, aby silniej związać Pomorze z Polską, najwyższymi urzędnikami zostali mianowani możni, którzy przybyli tu z głębi Polski. Z czasem ich potomkowie sięgnęli po samodzielną władzę. (Wskazuje się na pochodzący z ziemi sieradzkiej ród Lisów jako prawdopodobnych protoplastów Sobiesławiców. W XIV-wiecznej Translacji św. Barbary zachowała się wzmianka mówiąca, że przodkowie Świętopełka pochodzili z rycerskiej rodziny osiadłej w ziemi sieradzkiej. W obu rodach spotyka się także podobne imiona: Świętopełk, Warcisław, Mściwoj.)
Większość przedstawicieli dynastii została pochowana w (fundowanym przez nich) klasztorze oliwskim. Groby kilkakrotnie były niszczone w czasie pożarów klasztoru, największego spustoszenia dokonały wojska gdańskie, które w 1577 zniszczyły klasztor podczas wojny z królem Stefanem Batorym. Obecny grobowiec dynastii, z czarnego marmuru w kształcie sarkofagu, ufundował w 1615 opat oliwski Dawid Konarski. Stał on początkowo w prezbiterium a w 1889 został przeniesiony do ambitu. Od 1984 grobowiec znajduje się w południowym transepcie Archikatedry Oliwskiej. Łaciński napis na grobowcu głosi: "Grobowiec przesławnych książąt pomorskich fundatorów tej budowli".
[edytuj] Drzewo genealogiczne dynastii Sobiesławiców
| - | Sambor I (ok.1150-przed 1205) 1117/80-1205 namiestnik gdański |
– | - | Sobiesław II (?-1217/23) |
- | Katarzyna (ok.1257-po 1312) ------ mąż od ok.1276 Przybysław ks. meklemburski |
||||||||||
| Sobiesław I (ok.1130-ok.1177/80) namiestnik gdański ------ żona od ok.1150 NN Powałówna |
– | - | Mściwoj II (ok.1220-25 XII 1294) 1255-1270 ks. świecki 1270-1294 ks. pomorski ------ żona(1) od ok.1257 Judyta hr. Bremy, zm. ok.1275 żona(2) od ok.1275 Eufrozyna ks. opolska, rozwód 1288, zm.4 XI 1292 żona(3) od 1288 Sulisława |
– | - | Eufemia (ok.1260-zm.1317) ------ mąż od ok.1272/73 Adolf hr. Holsztynu |
||||||||||
| - | Mirosława (ok.1190-1233/40) ------ mąż od ok.1205 Bogusław II ks. szczeciński |
- | Elżbieta (po 1220-29 IV 1270) ------ mąż od ok.1240 Jaromar II ks. rugijski |
|||||||||||||
| - | Mściwoj I (ok.1160-1 V 1219/20) 1205-1219/20 namiestnik gdański ------ żona od ok. 1190 Zwinisława, zm.4 IX ok.1240 |
– | - | Świętopełk (przed 1195-11 I 1266) 1119/20-1227 namiestnik gdański 1227-1266 książę gdański ------ żona(1) od ok.1220 Enfrozyna ks. wielkopolska, zm. 23 VIII ok.1230 żona(2) od ok.1230 Ermengarda hr. szweryńska, zm. po 1270 |
– | - | Jan (po 1230-ok.1248) |
|||||||||
| - | Warcisław II (ok.1237-9 V 1271) 1266-1270 ks. gdański |
|||||||||||||||
| - | Warcisław I (po 1195-1227/33) 1227-1227/33 ks. świecko-lubiszewski |
- | NN (Salomea?) (?-31 III 1273) ------ mąż od ok.1269 Henryk hr. Kirchberg |
|||||||||||||
| - | Jadwiga (ok.1200-29 XII 1249) ------ mąż od ok.1219 Władysław Odonic ks. wielkopolski |
- | Damroka (?-przed 1280) |
|||||||||||||
| - | Witosława (ok.1205-9 VII 1290) ksienia żukowska |
|||||||||||||||
| - | Sambor II (1211/12-30 XII 1276/78) 1233-1269 ks. lubiszewsko-tczewski ------ żona Matylda ks. meklemburska |
– | - | Małgorzata (1234-1282) ------ mąż od 1248 Krzysztof I król duński |
||||||||||||
| - | Sobiesław III (ok.1235-11 IV 1254) |
|||||||||||||||
| - | Zwinisława (przed 1240-po 1280) ------ mąż od ok.1255/1257 Dobiesław z rodu Odrowążów |
|||||||||||||||
| - | Racibor (ok.1212-6 VI 1272) 1233-1262 ks. białogardzki |
- | Eufemia (przed 1254-1296/1309) ------ mąż od ok.1260 Bolesław II Rogatka ks. śląski |
|||||||||||||
| - | NN (Zwinisława?) (?-przed 1270?) mniszka żukowska |
- | Salomea (przed 1250-3 X 1314) ------ mąż od ok.1268 Siemomysł ks. inowrocławski |
|||||||||||||
| - | NN (Anastazja?) (?-przed 1270?) mniszka żukowska |
- | Gertruda (po 1250-1314) |
|||||||||||||
Bibliografia: Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997.
