System

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

System - gr. σύστημα systema - rzecz złożona.

Pojęcie system występuje w języku naturalnym i we wszystkich naukach i technologiach. Jego konkretne znaczenie tzw. "specjalizacja" zależy od tego gdzie jest użyte.

Nazwa tego hasła odnosi się do więcej niż jednego pojęcia.

Przykłady systemów

system społeczny, system państwowy, system prawny – nauki społeczne
system informatyczny, system operacyjny – informatyka
system autonomiczny - informatyka, cybernetyka
terapia w psychologii systemowej
system dedukcyjny – logika
system liczbowy, dziesiętny, dwójkowy itp. – matematyka
system metryczny – jednostki miar
system reguł gry
system nerwowy – anatomia
system geologiczny - jednostka stratygraficzna (geologia)
system słoneczny, system planetarny, system heliocentryczny - astronomia
system filozoficzny- filozofia
system polityczny
system bankowy

Najbardziej ogólnie, system to jakikolwiek obiekt fizyczny lub abstrakcyjny/myślowy, w którym możemy wyróżnić jakieś wzajemnie powiązane dla obserwatora części/elementy/(inne systemy, stanowiące jego podsystemy). W tym sensie podział czegoś na systemy jest względny i zależy od tego kto przy pomocy czego i do czego podzielił/poklasyfikował jakiś zbiór na systemy. Dlatego też elementy jednego systemu mogą stanowić składniki innych systemów.

Np. w psychologii systemem jest też nazywany zbiór elementów, powiązanych ze sobą relacjami w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób. (T. Tomaszewski)

Podobną do ujęcia funkcjonującego w psychologii definicję terminu system wyprowadził pionier cybernetyki w Polsce Marian Mazur. Według niego system jest to zbiór elementów i zachodzących miedzy nimi relacji.

W filozofii systemem nazywa się zbiór tez i twierdzeń stanowiących pewną spójną całość. Także zasady organizacji czegoś – zbiór przepisów lub reguł obowiązujących w danej dziedzinie.

[edytuj] Organizacja systemu

Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji. Niezmienność takich struktur jest warunkiem rozpoznania tożsamości systemów. W strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które same są systemami. System którego elementami są inne systemy jest nadsystemem.

[edytuj] Rygory metody systemowej

Systemy powinny być tak określone, aby ich określenie było:

ścisłe - by było wiadomo, co do nich należy, a co nie należy. Określenie systemu może być nawet bardzo ogólne, ale nie może być ogólnikowe,
niezmienne - w całym toku rozważań, tak by zachodzące w nich zmiany mieściły się w ramach ich określenia. Jest niedopuszczalne, żeby jakieś elementy były czasem traktowane jako należące do systemu, czasem zaś jako do niego nie należące,
zupełne - podział systemu na podsystemy powinien być zupełny, czyli system nie może zawierać elementów nie należących do żadnego z jego podsystemów,
funkcjonalne - systemy powinny być wyodrębniane ze względu na spełniane funkcje, a nie ze względu na oddzielność przestrzenną.

[edytuj] Klasyfikacja systemów

Istnieje wiele kryteriów hierarchicznej klasyfikacji/taksonomii systemów.

Wymienimy tylko najbardziej ogòlne interdyscyplinarne podziały podstawowe:

systemy abstrakcyjne i fizyczne:

systemy abstrakcyjne, np. systemy pojęć, reguł, modeli, działań,

systemy fizyczne, zbudowane z materii lub/i energii.

systemy statyczne i dynamiczne,

systemy statyczny jest niezmienny w czasie, może być abstrakcyjny lub fizyczny,

system dynamiczny to taki, w którym zmiana w jednej części wpływa na pozostałe. Największy dynamiczny system fizyczny to Uniwersum.

systemy otwarte i zamknięte/autonomiczne,

ten podział w zastosowaniu do systemów fizycznych jest subiektywny i przybliżony, choć często używany. Systemy zamknięte sa przeważnie abstrakcyjne, zaś systemem otwartym i systemem autonomicznym jest np. każdy organizm żywy.

Warto podkreślić jeszcze różnicę między systemami biologicznymi a psychicznymi i społecznymi. Biologiczne przetwarzają i reprodukują zdarzenia, pozostałe określane są przez komunikację, świadomość i sens (rzeczowy, czasowy i społeczny).

W ostatnich czasach koncepcja systemu została także rozszerzona na tzw. systemy inteligentne i dotyczy najczęściej systemów software, które używają technologii sztucznej Inteligencji (AI).

[edytuj] Specyficzne cechy systemów fizycznych

granice,
eksport i import materii i energii (wymiana informacji z otoczeniem),
morfostaza - tendencja do zachowania struktury,
morfogeneza - tendencja do zmiany,
entropia - tendencja do rozpadu,
homeostaza - tendencja do utrzymania równowagi funkcjonalnej,
ekwifinalność,
ekwipotencjalność,
procesy regulacyjne (sprzężenie zwrotne dodatnie i ujemne).

[edytuj] Ogólna teoria systemów

Zobacz więcej w osobnym artykule: Teoria systemów.

Jest to hipotetyczna najbardziej ogólna teoria/(dziedzina badań naukowych) wszystkiego, która zakłada, że własności struktur systemowych sa uniwersalne. Została zapoczątkowana w biologii przez Ludwiga von Bertalanffyego, rozwijana i uzupełniana przez cybernetyków, adoptowana w inżynerii jako inżynieria systemów, i obecnie poszerzana na nauki socjo-ekonomiczne i kognitywne, np. inżynieria socjo-kognitywna - ang. socio-cognitive engineering i dotyczy wszystkich systemów, które można uważać za inteligentne, np. ludzkie organizacje i systemy złożone, takie jak ludzie-technologia, człowiek-społeczeństwo-środowisko. W ostatnich latach jest też lansowana nowa nazwa nauki o uniwersalnych własnościach systemów - ang. systemics, co można tłumaczyć jako systemika (?) - w Polsce do tej pory nie używana.

[edytuj] Zobacz też

Analiza systemowa - koncepcja z zakresu nauk społecznych wykorzystująca dorobek teorii systemów
Układ – bliskoznaczny termin polskojęzyczny, np. układ równań znaczy to samo co system równań.
Systemy złożone, czyli poprawnie układy złożone (w fizyce, chemii, biologii i innych naukach).