Szczepan Gracz
Z Wikipedii
Szczepan Gracz (ur. 2 sierpnia 1888 w Sypniewie, zm. 11 listopada 1942 w Łodzi) - doktor weterynarii, działacz narodowo-społeczny, ksiądz pallotyn.
Szczepan Gracz urodził się 2 sierpnia 1888 w Sypniewie w ówczesnej diecezji chełmińskiej, jako syn Wincentego i Franciszki z domu Matz. Od 1900 uczęszczał do Collegium Marianum w Pelplinie, a następnie do gimnazjum w Chełmnie, gdzie zdał egzamin dojrzałości. W czasie nauki szkolnej aktywnie działał w tajnej organizacji filomackiej. Po maturze w 1912 udał się na studia weterynaryjne do Berlina, które ukończył w 1915. Przez pewien czas w 1913 przebywał w Prusach Wschodnich, m.in. w Iławie, Ostródzie, Olsztynie, Giżycku i Szczytnie, z zamiarem prowadzenia agitacji polskiej. Również w Berlinie działał w polskich organizacjach akademickich. Po studiach podjął pracę powiatowego weterynarza w Grudziądzu, a od 1917 w Lęborku; w obu miejscowościach uczestniczył w agitacji na rzecz przyłączenia Pomorza do Polski. Był więziony za zorganizowanie w 1917 w Lęborku polskiego wiecu (razem z Józefem Czyżewskim). Po zwolnieniu z więzienia w 1918 (ze względu na stan zdrowia) wyjechał do Poznania, gdzie uczestniczył w pracach przygotowawczych do przejęcia administracji przez Polaków na Pomorzu. Pełnił funkcję skarbnika powołanego w sierpniu 1919 w Warszawie Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego.
W 1923 obronił pracę doktorską na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Od 1920 był wojewódzkim inspektorem weterynaryjnym w Toruniu i organizował polską służbę weterynaryjną w województwie pomorskim. Wojewoda, uwzględniając jego wcześniejsze zaangażowanie narodowe, powołał go w skład Komitetu Pomocy Uchodźcom z terenu plebiscytowego Warmii, Mazur i Powiśla. Gracz działał także jako propagator harcerstwa na Pomorzu, był współzałożycielem Związku Filomatów Pomorskich (1922). W 1923 przeniósł się do Poznania, gdzie również objął stanowisko wojewódzkiego inspektora weterynaryjnego. Od 1925 kierował wydziałem w Departamencie Weterynaryjnym Ministerstwa Rolnictwa. Napisał kilka książek, broszur i artykułów weterynaryjnych, m.in. poświęconych walce z chorobami zakaźnymi zwierząt. Jako pierwszy w Polsce omówił szerzej zagadnienie utylizacji zwłok zwierzęcych.
W 1936 Szczepan Gracz owdowiał i 15 września tego roku rozpoczął w Sucharach nowicjat w Stowarzyszeniu Apostolstwa Katolickiego (Księży Pallotynów). Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Sucharach i Ołtarzewie. Święcenia kapłańskie przyjął 11 lutego 1940 w Warszawie z rąk bp. Stanisława Galla. W czasie okupacji niemieckiej wyjechał na tereny przyłączone do Rzeszy, aby Polakom spieszyć z pomocą duszpasterską. W tym celu posługiwał się fałszywymi dokumentami na nazwisko Stefan Grenz. Działał jako łącznik między rodzinami i polskimi organizacjami z terenów Generalnego Gubernatorstwa i Rzeszy. Podczas jednej z wypraw został ujęty w Łodzi przez gestapo i osadzony w więzieniu w Radogoszczy.
Ks. Szczepan Gracz zginął 11 listopada 1942 w Łodzi. Po wojnie jego ciało ekshumowano i pochowano w pallotyńskiej kwaterze na cmentarzu w Ołtarzewie.
[edytuj] Bibliografia
- ks. Janusz Dyl SAC, Pallotyni w Polsce w latach 1907-1947, Lublin 2001, s. 415-416. ISBN 832280833X
- Konrad Millak, Szczepan Gracz, w: Polski Słownik Biograficzny, tom VIII, 1959-1960
- Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983, s. 119-120. ISBN 83-211-0411-8
- Societas Apostolatus Catholici. In memoriam. Defuncti 1847-2001, Roma 2002, s. 124-125.
