Tłuszcz (powiat wołomiński)
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°26' N 021°27' E
| Tłuszcz | |||
|
|||
| Województwo | mazowieckie | ||
| Powiat | wołomiński | ||
| Gmina - rodzaj |
Tłuszcz miejsko-wiejska |
||
| Burmistrz | Jan Krzysztof Białek | ||
| Powierzchnia | 7,81 km² | ||
| Położenie | 52° 26' N 21° 27' E |
||
| Wysokość | 110 m n.p.m. | ||
| Liczba mieszkańców (2004) - liczba ludności - gęstość |
7213 923,6 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
29 | ||
| Kod pocztowy | 05-240 | ||
|
Położenie na mapie Polski
  Tłuszcz
|
|||
| TERC10 (TERYT) |
1142034114 | ||
|
Urząd miejski3
ul. Warszawska 1005-240 Tłuszcz tel. 29 757-30-16; faks 29 757-30-16 w. 57 (e-mail) |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Tłuszcz - miasto w woj. mazowieckim, w powiecie wołomińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tłuszcz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. ostrołęckiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 7213 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] XV - XVIII wiek
Tłuszcz jako wieś książęca został założony na prawie chełmińskim w roku 1447 przez Bolesława IV, księcia mazowieckiego. Po przyłączeniu Mazowsza do Korony w 1526 roku stał, się wsią królewską. Wieś należała wówczas do parafii Postoliska[1].
Proces zasiedlenia prawie bezludnego pogranicza ziemi warszawskiej i nurskiej rozwinął się dopiero w ciągu XV wieku. Powstało wówczas wiele miejscowości w najbliższych okolicach Wołomina. Przed 1442 powstała parafia Klembów, w 1445 - Poświętne, w 1455 pojawia się wzmianka o Kobyłce, zwanej wówczas Targową Wolą[2].
Najstarsze miejscowości w okolicy to Klembów, Jadów, Strachówka, Fiukały, Miąse, Postoliska. Rozwijała się tu gospodarka leśna (głównie bartnictwo), później rolnictwo. Podmokła i lesista okolica stanowiła własność drobnego rycerstwa mazowieckiego, które zainteresowane było trzebieniem lasów i rozwojem produkcji rolnej. Rodziło się zapotrzebowanie na osadników, którzy mogliby zagospodarować ten teren. Książęta mazowieccy stwarzali dogodne warunki osadnictwa. Stąd też liczne przywileje lokacyjne dla tutejszych wsi.
Po włączeniu Mazowsza do Korony (1526 a ostatecznie w 1528) Tłuszcz był nadal małą wioską, jakich było pełno w okolicy. Według lustracji z 1580 Tłuszcz był jedną z dwudziestu miejscowości w parafii Klembów[3].
Historycznie ziemie okoliczne wchodziły w obręb powiatu kamienieckiego[4], ziemi nurskiej,[5] województwa mazowieckiego.
W XVII wieku okolica nadal była lesista, o czym świadczą nazwy najbliższych miejscowości: Kozły, Rysie, Wilczeniec, Jaźwie, Zalesie, Zakrzewie. Ziemie te były słabo zaludnione. Pod koniec XVI wieku mieszkało tu 5-10 osób na km², w kolejnych dziesiątkach lat stan ten jeszcze się zmniejszał[6].
W późniejszych wiekach na te tereny bardzo licznie przybywali osadnicy z innych regionów, a także z zagranicy: Żydzi i Niemcy. Źródłem, które ukazuje stosunki demograficzne na tym terenie są księgi parafialne dotyczące chrzcin (Libri baptisatorum), małżeństw (Libri matrimoniales) i śmierci (Libri mortorum) w parafiach Klembów i Postoliska[7]. W roku 1808 na podstawie Kodeksu Napoleona wprowadzone zostały na ziemiach Księstwa Warszawskiego świeckie urzędy stanu cywilnego, a obowiązek prowadzenia akt nałożono na proboszczów parafii katolickich.
[edytuj] XIX wiek
Po III rozbiorze Tłuszcz znalazł się pod zaborem austriackim. W latach 1809-1915 obszar wchodził w skład departamentu warszawskiego Księstwa Warszawskiego, a następnie w Królestwie Polskim w skład okręgu stanisławowskiego województwa warszawskiego, od roku 1837 w guberni warszawskiej, a od 1867 w skład powiatu radzymińskiego, w którym należąc go gminy Klembów, parafii Postoliska pozostawał do I wojny światowej.
Od 1916 Tłuszcz stał się siedzibą gminy, a od 1936 także parafii. W zakresie administracji kościelnej teren ten podlegał do 1818 diecezji płockiej, natsępnie diecezji[8] a później archidiecezji warszawskiej. Obecnie jest w diecezji warszawsko-praskiej.
[edytuj] Transport
Znaczący węzeł kolejowy. Od czasu otwarcia Kolei Warszawsko-Petersburskiej w 1862r. aż do czasów współczesnych duża część mieszkańców Tłuszcza była zatrudniona w branży kolejowej. Obecnie kolej jako źródło utrzymania odgrywa coraz mniejszą rolę ze względu na postępujacą redukcję połaczeń.
Linie kolejowe łączą Tłuszcz z innymi miastami:
- Tłuszcz - Małkinia Górna - Białystok,
- Tłuszcz - Wołomin - Warszawa Wschodnia/Warszawa Wileńska,
- Tłuszcz - Wyszków - Ostrołęka,
- Tłuszcz - Radzymin - Legionowo/Zegrze (dawniej połączenie pasażerskie - obecnie tylko ruch towarowy).
- Tłuszcz - Mińsk Mazowiecki - Pilawa (ruch towarowy)
Tłuszcz przecina droga wojewódzka nr 634 z Warszawy do Jadowa.
[edytuj] Pomniki
 Pomnik Żołnierzy AK |
 Cmentarz Obrońców Ojczyzny z 1920r. |
 Pomnik Kultury Technicznej - Parowóz Hutnik 4010 |
[edytuj] Bibliografia
- Robert Szydlik, Wincenty Szydlik, Krzysztof Nowak, Tłuszcz. Studia z dziejów, Tłuszcz 2003.
- Robert Szydlik, Wincenty Szydlik, Tłuszcz. Studia i szkice z dziejów, Tłuszcz 2004.
- Stanisław Kielak, Tłuszcz. Wieś - osada - miasto. 1447 - 1980, Tłuszcz 1980 (maszynopis pracy nieopublikowanej).
[edytuj] Przypisy
- ↑ Stanisław Kielak, Tłuszcz. Wieś - osada - miasto. 1447 - 1980, Tłuszcz 1980 (maszynopis pracy nieopublikowanej), str. 1.
- ↑ Dzieje Wołomina i okolic, pod redakcją Leszka Podhorodeckiego, Warszawa 1984 PWN, s. 43
- ↑ L. Podhorodecki (red.) Dzieje Wołomina i okolic, Warszawa 1984
- ↑ Dawne miasto powiatowe Kamieniec - dziś Kamieńczyk położony u ujścia Liwca do Bugu w gminie Wyszków
- ↑ Ziemia nurska, której stolicą był Nur - niegdyś miasto dziś wieś gminna i parafialna w Podlaskim Przełomie Bugu, w bliskim sąsiedztwie Wysoczyzny Wysokomazowieckiej, w powiecie Ostrów Mazowiecka
- ↑ T. Manteuffel (red.), Historia Polski, Warszawa 1957, mapa 9
- ↑ Np. na plebanii w Postoliskach zachowały się księgi parafialne od 1651 r.
- ↑ Jacek A. Wiśniewski, Kościoły drewniane Mazowsza, Pruszków 1998, s. 10
