Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie

Z Wikipedii

Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie to organizacja artystów i miłośników sztuki, która powstała z inicjatywy Walerego Wielogłowskiego w roku 1854. Jej członkowie wykupywali akcje, które upoważniały ich do udziału w corocznym losowaniu dzieł sztuki zakupionych przez Zarząd (jedną z takich nagród był np. "Stańczyk" Jana Matejki)oraz do otrzymania bezpłatnej premii w postaci doskonałej jakości grafiki (najczęściej reprodukcji jakiegoś znanego obrazu). To właśnie dzięki premiom TPSP dzieła Matejki i innych słynnych twórców docierały do licznych polskich domów we wszystkich zaborach. Czasami premie te były też konfiskowane na granicach przez władze rosyjskie albo pruskie.

Na wzór Towarzystwa powstały podobne w Poznaniu, Lwowie i Warszawie ("Zachęta"). Przez jakiś czas próbowano stworzyć nawet wspólną, międzyzaborową, dyrekcję.

Towarzystwo miało kilka siedzib: Pałac Larischa, odbudowany po pożarze obecny Pałac Biskupi, część sal w Sukiennicach. Od roku 1901 mieści się we własnej siedzibie nazywanej Pałacem Sztuki przy Placu Szczepańskim 4 . Po drugiej wonie światowej przybył jeszcze Salon w Nowej Hucie przy Al. Róż oraz Dworek Jana Matejki. W latach 80. w spadku po profesorze K. Estreicherze TPSP otrzymało willę na Woli Justowskiej z zabytkową chałupą, gdzie profesor chciał urządzić Muzeum Zwierzyńca.

Instytucja ta od zawsze opierała działalność na pracy społecznej swych członków, reprezentujących różne zawody i środowiska. W dwudziestoleciu międzywojennym zaczęły powstawać różne instytucje kulturalne, takie jak np. Związek Polskich Artystów Plastyków,które przejmowały część dawnych obowiązków TPSP. Zaczęły się też spory, które w latach 20. posunęły się tak daleko, iż pomówiony przez niektórych członków Zarządu, sekretarz Artur Schroeder, popełnił samobójstwo. TPSP jako symbol "artystycznej reakcji" była atakowana przez zwolenników nowych prądów w sztuce: formistów i kolorystów. Po wojnie instytucje próbował przejąć państwowy zarząd Biur Wystaw Artystycznych. Przez jakiś czas Pałac Sztuki mieścił zarówno TPSP jak i BWA, co uległo zmianie dopiero po wybudowaniu naprzeciw tzw. "Bunkra Sztuki".

Profesor Karol Estreicher przez 25 lat kierował instytucją. W latach 1984-1994, prezesem był Ignacy Trybowski, a później w latach 1994-1996 - prof. Kazimierz Nowacki. Od roku 1996 Towarzystwem kieruje Zbigniew Kazimierz Witek, wiceprezydent Krakowskiego Rotary Club. Pod patronatem członków Towarzystwa i reprezentantów Rotary Club, odbywają się prezentacje polskiej sztuki współczesnej jak wystawy prac ze zbiorów krakowskich Rotarian i ich rodzin. Pałac Sztuki gości wystawy artystów polskich i zagranicznych, organizuje aukcję dzieł sztuki. Powołano Instytut Badań i Dokumentacji dzieł sztuki będących własnością Towarzystwa. Wydaje katalogi dotyczące malarstwa, grafiki, rysunku i rzeźby.

Spis treści 1 Zarząd Towarzystwa 1.1 Prezesi TPSP 1.2 vice Prezesi 1.3 Sekretarze TPSP 1.4 vice Sekrterarze TPSP 1.5 Skarbnicy TPSP 1.6 Dyrektorzy TPSP 1.7 Pierwsza dyrekcja /1854: 1.8 Druga dyrekcja /1858/: 1.9 Kryzys w TPSP 1926/1927 r. : 1.10 Kryzys w 1934 po samobójstwie Schrodera : 1.11 Zarząd kompromisowy / po bojkocie TPSP w 1937 / : 1.12 Nowy Zarząd po 1945 : 1.13 Zarząd "estreicherowski" : 1.14 Okres przejściowy : 1.15 Tzw. " odrodzony " Zarząd /1996/ 2 Linki zewnętrzne

[edytuj] Zarząd Towarzystwa

[edytuj] Prezesi TPSP

• ks. Władysław Hieronim Sanguszko / 1854 - 1869 /
• ks. Marceli Czartoryski / 1870 - 1892 /
• Henryk Rodakowski / 1893 - 1894 /
• hr. Edward Raczyński / 1895 - 1913 /
• /vacat/ / I-IX - 1913 /
• Wojciech Kossak / 1914 - 1918 /
• hr.Edward Raczyński / 1918 - 1926 /
• Feliks Kopera / 1926 - 1927 /
• Władysław Jarocki / 1927 - 1934 /
• Marian Dąbrowski / 1935 - 1939 /
• Wojciech Kossak / 1939 - 1940 /
• Franciszek Walter / 1940 - 1950 /
• Tadeusz Dobrowolski / 1950 - 1958 /
• Karol Estreicher Jr / 1958 - 1984 /
• Ignacy Trybowski / 1984 - 1994 /
• Kazimierz Nowacki / 1994 - 1996 /
• Zbigniew Witek / 1996 - /

[edytuj] vice Prezesi

• hr. Henryk Wodzicki / 1854 - 1883 /
• Marceli Jawornicki / 1884 - 1885 /

/Od 1885 po złączeniu się z lwowskim TPSP wybierano 2 vice prezesów /

• Stanisław Tomkowicz / 1885 - 1905 /
• Julian Fałat / 1885 - 1900 /

• Piotr Stachiewicz / 1900 - 1913 /
• Konstanty Górski / 1905 - 1909 /
• Seweryn Bohm / 1911 - 1913 /

• Wojciech Kossak / 1913 - 1914 /
• Tadeusz Cybulski / 1913 - 1918 /

• Feliks Kopera / 1918 - 1926 /
• Alfons Karpiński / 1918 - 1927 /

• Leonard Lepszy / 1926 - 1927 /

• Wiesław Zarzycki / 1927 /
• Bolesław Rozmarynowicz / 1927 /
• Leonard Lepszy / 1927 - 1933 /
• Józef Muczkowski / 1927 - 1935 /

• Jan Krzyżanowski / 1933 - 1935 /
• Franciszek Walter / 1935 - 1940 /
• hr.Roman Scipio / 1938 - 1939 /

• Wojciech Weiss / 1945 - 1950 /
• hr. Xawery Pusłowski / 1945 - 1950 /

• Ludomir Ślendziński / 1951 - 1953 /
• Eugeniusz Tor / 1951 - 1953 /

• Jerzy Fedkowicz / 1953 - /
• Karol Estreicher Jun. / 1953 - 1958 /
• Tadeusz Seweryn / 1953 - 1975 /
• Zdzisław Przebindowski / /
• Tadeusz Jackowski / 1971 - /
• Władysław Borusiewicz / 1963 - 1996 /
• Stanisław Szmuc / - 1996 /

• Ludwik Pindel / 1996 - 1998 /
• Krzysztof Pałecki / 1996 - 1998 /

[edytuj] Sekretarze TPSP

• Walery Wielogłowski / 1854 - 1865 /
• Józef Kołosowski / 1865 - 1870 /
• Aleksander Makowski / 1870 - 1871 /
• Antoni Zalewski / 1871 - 1872 /
• Piotr Umiński / 1872 - 1885 /
• Zygmunt Cieszkowski / 1887 - 1894 /
• Konstanty Górski / 1894 /
• Seweryn Bohm / 1894 - 1910 /
• Leonard Lepszy / 1910 - 1918 /
• Antoni Waśkowski / 1918 - 1927 /
• Artur Schroder / 1927 - 1934 /
• Stanisław Kramarczyk / 1934 - 1939 /
• Teodor Grott / 1939 - 1940 /
• Franciszek Klein / 1940 - 1945 /
• Mieszko Jabłoński / 1945 - 1946 /
• Roman Scipio / 1946 - 1957 /
• Ignacy Trybowski / 1957 - 1984 /
• Kazimierz Nowacki / 1984 - 1994 /
• Maciej Miezian / 1994 - 1996 /
• Jerzy Nowakowski / 1996 - 1998 /

[edytuj] vice Sekrterarze TPSP

• Rottermund / 1906 /
• August Teodorowicz / 1906 - 1908 /
• Zygmunt Malewski / 1908 - 1910 /

[edytuj] Skarbnicy TPSP

• Xawery Pusłowski / 1945 - 1948 /
• Teodor Grott / 1948 - 1949 /
• Stanisław Popławski / 1959 - 1952 /
• Stefan Kamiński / 1952 - 1974 /
• Kazimierz Nowacki / 1974 - 1984 /
• Bolesław Oleszko / 1984 - 1996 /
• Maciej Piwowarczyk / 1996 - 1997 /
• Zbigniew Taborowski / 1997 /

[edytuj] Dyrektorzy TPSP

• Antoni Waśkowski / 1923 - 1927 /
• Tadeusz Piotrowski / 1945 - 1949 /
• Teodor Grott / 1949 - 1961 /
• Ignacy Trybowski / 1961 - 1994 /

[edytuj] Pierwsza dyrekcja /1854:

• ks.Władysław Sanguszko / 1854 - 1869 /
• hr.Henryk Wodzicki / 1854 - 1883 /
• Walery Wielogłowski / 1854 - 1865 /
• Władysław Dąbski / 1854 -
• Ambroży Grabowski / 1854 - 1856 /
• Adam Górczyński / 1854 - 1858 /
• Michał Łuszczkiewicz / 1854 - 1858 /
• hr.Artur Potocki / 1854 /
• Franciszek Paszkowski / 1854 -
• Wincenty Siemiński / 1854 -
• Radziewoński / 1854 - 1858 /
• Eugeniusz Dzieduszycki / 1854 - 1858 /
• Wincenty Kirchmajer /syn/ / 1854 -
• Hilary Merciszewski / 1854 /
• Kremer Karol / 1854 -

[edytuj] Druga dyrekcja /1858/:

• Paweł Popiel / 1858 -
• xx. Jan Scipio / 1858 -
• Xawery Masłowski / 1858 -
• Lucjan Siemieński / 1858 -
• Felicjan Darowski / 1858 -
• Sylwester Grzybowski / 1858 -
• Filip Pokutyński / 1858 -
• Teofil Żebrawski / 1858 -

• Ludwik Łempicki / 1859 -

• Józef Kołosowski / 1865 - 1870 /
• Hipolit Seredyński / 1865 -

• Maurycy Mann / 1869 -
• Marceli Jawornicki / 1869 -
• Antoni Zalewski / 1869 -

• Aleksander Makowski / 1870 - 1871 /
• ks. Marceli Czartoryski / 1870 - 1892 /

• Eustachy Januszkiewicz / 1871 -
• Antoni Zalewski / 1871 - 1872 /

• Piotr Umiński / 1872 - 1885 /
• Jan Matejko / 1872 -
• Władysław Łuszczkiewicz / 1872 -
• Juliusz Kossak / 1872 -

• Józef Friedlein / 1878 -
• Jan Matejko / 1878 - 1893 /
• Walery Gadomski / 1878 -
• Marceli Jawornicki / 1878 - 1885 /

• Juliusz Kossak / 1879 -
• Henryk Lisicki / 1879 -
• Leopold Loeffer / 1879 -
• Stanisław Tarnowski / 1879 -
• Izydor Jabłoński / 1879 -
• Feliks Szynalewski / 1879 -
• Bronisław Abramowicz / 1879 -

• Marian Sokołowski / 1883 -

• Karol Estreicher St. / 1885 -
• dr Henryk Jordan / 1885 -
• Stanisław Tomkowicz / 1885 -

• Zygmunt Cieszkowski / 1886 - 1894 /
• Florian Cynk / 1886 -
• Ludwik Michałowski / 1886 -
• Teodor Rydygier / 1886 -

• Kazimierz Pochwalski / 1887 -
• Mieczysław Pawlikowski / 1887 -

• Piotr Stachiewicz / 1889 - /

• Karol Pieniążek / 1890 -
• Alfred Romer / 1890 -

• Karol Zaręba / 1891 -
• Konstanty Górski / 1891 -
• Józef Rostafiński / 1891 - 1913 /

• Henryk Rodakowski / 1893 - 1895 /

• Jan Rotter / 1894 -
• Wincenty Wodzinowski / 1894 - 1905 /
• Seweryn Bohm / 1894 - 1921 /

• hr. Edward Raczyński / 1895 - 1926 /
• Julian Fałat / 1895 -
• dr Franciszek Wiedeger / 1895 -

• Leon Wyczółkowski / 1897 -
• Tadeusz Stryjeński / 1897 -

• Teodor Talowski / 1898 -
• Włodzimierz Tetmajer / 1898 - 1907 /
• Józef Kotarbiński / 1898 - 1905 /

• Antoni Beaupre / 1901 -
• Feliks Kopera / 1901 - 1927 /

• Józef Muczkowski / 1902 - 1934 /

• Konstanty Laszczka / 1903 - 1906 /
• Jacek Malczewski / 1903 - 1907 /
• hr.Jerzy Mycielski / 1903 - 1910 /

• Władysław Prokresch / 1904 - 1905 /
• Jan Zawiejski / 1904 - 1907 /

• Julian Pagaczewski / 1905 - 1906 /
• Edward Trojanowski / 1905 - 1906 /

• Władysław Prokresch / 1906 - 1923 /
• Józef Czajkowski / 1906 - 1909 /
• Stefan Filipkiewicz / 1906 - 1918 /
• Wacław Szymanowski / 1906 - 1907 /

• Leonard Lepszy / 1907 - 1933 /
• Witold Noskowski / 1907 - 1918 /
• Jerzy Warchałowski / 1907 - 1909 /

• Włodzimierz Tetmajer / 1908 - 1924 /

• Wojciech Kossak / 1909 - 1940 /
• Marian Nowak / 1909 /

• Tadeusz Cybulski / 1910 - 1919 /
• Juliusz Grosse / 1910 - 1925 /
• Julian Nowak / 1910 - 1919 /

• Alfons Karpiński / 1911 - 1927 /

• Jan Bukowski / 1913 - 1918 /

• Józef Butrymowicz / 1914 - 1924 /

• Alfred Potocki / 1918 - 1920 /
• Franciszek Turek / 1918 - 1927 /
• Henryk Uziembło / 1918 - 1927 /
• Włodzimierz Żuławski / 1918 - 1927 /

• Karol Holeksa / 1919 - 1926 /

• Wiesław Zarzycki / 1920 - 1927 /

• Julian Nowak / 1921 - 1927/

• Erazm Barcz / 1923 - 1928 /
• Adam Kramarzyński / 1923 - 1927 /

[edytuj] Kryzys w TPSP 1926/1927 r. :

• Karol Hukan / 1926 - 1927 /
• Edward Kubalski / 1926 - 1927 /
• hr.Roger Raczyński / 1926 - 1927 /
• Marcin Koziełkowski / 1927 /
• Jan Krzyżanowski / 1927 /
• Józef Kwiatkowski / 1927 /
• Józef Lewicki / 1927 /
• Adam Maciąg / 1927 /
• Władysław Rutkowski / 1927 /
• Witold Rzegociński / 1927 /
• Adolf Szyszko-Bohusz / 1927 - 1933 /
• Marian Dąbrowski / 1927 - 1939 /
• Zygmunt Ehrenpreis / 1927 - 1930 /
• Jan Glatzel / 1927 - 1934 /
• Jan Hryńkowski / 1927 /
• Franciszek Klein / 1927 - 1945 /
• Józef Kwiatkowski / 1927 /
• Józef Lewicki / 1927 /
• Kazimierz Pochwalski / 1927 - 1931 /
• Bolesław Rozmarynowicz / 1927 /
• Jan Rubczak / 1927 - 1934 /
• Ryszard Reynard / 1927 /
• Franciszek Walter / 1927 - 1950 /
• Jerzy Winiarz / 1927 - 1928 /
• Artur Schroder / 1927 - 1934 /
• Władysław Jarocki / 1927 - 1934 /
• Ignacy Pieńkowski / 1927 - 1928 /
• Stanisław Popławski / 1927 - 1937 /

• Antoni Mueller / 1928 - 1933 /

• Zbigniew Pronaszko / 1929 - 1932 /

• Tadeusz Grott / 1930 - 1961 /

• Wojciech Weiss / 1932 - 1950 /

• Franciszek Mączyński / 1933 - 1935 /

[edytuj] Kryzys w 1934 po samobójstwie Schrodera :

• Jan Krzyżanowski / 1934 - 1938 /
• Mieszko Jabłoński / 1934 - 1946 /
• Tadeusz Seweryn / 1934 - 1975 /
• Stanisław Kramarczyk / 1934 - 1939 /

• Tadeusz Szydłowski / 1935 - 1937 /
• Jan Glatzel / 1935 - 1936 /

• Tadeusz Piotrowski / 1936 - 1938 /
• Tadeusz Rogalski / 1936 - 1938 /
• hr.Edward Tyszkiewicz / 1936 - 1937 /

• Marcin Samlicki / 1937 - 1939 /
• hr.Roman Scipio / 1937 - 1957 /

[edytuj] Zarząd kompromisowy / po bojkocie TPSP w 1937 / :

• Karol Hukan / 1938 - 1945 /
• Stanisław Komornicki / 1938 - 1939 /
• Julian Nowak / 1938 - 1939 /
• hr.Xawery Pusłowski / 1938 - 1952 /

• Jan Burzyński / 1939 - 1945 /
• Antoni Procajłowicz / 1939 - 1945 /
• Jan Unierzyński / 1939 - 1945 /

[edytuj] Nowy Zarząd po 1945 :

• Tadeusz Piotrowski / 1945 - 1949 /
• Eugeniusz Geppert / 1945 - 1946 /
• Jan Greger / 1945 - 1948 /
• Eugeniusz Tor / 1945 - 1953 /
• Jan Struszkiewicz / 1945 - 1946 /
• Karol Bunsch / 1946 - 1953 /
• Halina Rudzka-Cybisowa / 1946 - 1950 /
• Tadeusz Dobrowolski / 1946 - 1958 /
• Czesław Rzepiński / 1946 - 1953 /

• Stanisław Turczyński / 1948 - 1950 /

• Jerzy Fedkowicz / 1950 - 1953 /
• Stanisław Krzyształowski / 1950 - 1953 /
• Marcin Krzyżanowski / 1950 -
• Władysław Zychowicz / 1950 -

• Ludomir Ślendziński / 1951 - 1953 /
• Stanisław Rzecki / 1951 - 1953 /
• Tadeusz Rogulski / 1951 - 1953 /

• Stefan Kamiński / 1952 - 1974 /

[edytuj] Zarząd "estreicherowski" :

• Karol Estreicher / 1953 - 1984 /
• Ignacy Trybowski / 1957 - 1994 /
• Kazimierz Nowacki - 1996 /
• Zbigniew Bieganski - 1994 /
• Zofia Sołtysowa - 1994 /
• Jerzy Mitarski -
• Stanisław Krzyształowski -
• Zdzisław Przebindowski -
• Tadeusz Jackowski -
• Władysław Borusiewicz - 1996 /
• Stanisław Szmuc - 1996 /
• Domicella Dąbrowska Łuciuk - 1996 /
• Andrzej Borowski - 1996 /
• Ryszard Kwiecień - 1996 /
• Ludwik Pindel - 1998 /
• Bolesław Oleszko - 1996 /
• Ryszard Kwiecień - 1996 /
• Jacek Hajto / 1994 - 1996 /
• Michał Rożek - 1996 /
• Władysław Kucharz - 1996 /
• Andrzej Zawartka - 1996 /
• Jerzy Nadhera - 1997 /

[edytuj] Okres przejściowy :

• Maciej Miezian / 1994 - 1996 /
• Zbigniew Witek / 1994 - 1999 /
• Jan Szancenbach / 1994 - 1996 /
• Maria Czekieruk / 1995 - 1996 /

[edytuj] Tzw. " odrodzony " Zarząd /1996/

• Andrzej Barański / 1996 - 1998 /
• Kazimierz Lankosz / 1996 - 1998 /
• Gabriel Misak / 1996 - 1998 /
• Krzysztof Moczurad / 1996 - 1998 /
• Marian Noga / 1996 - 1998 /
• Jerzy Nowakowski / 1996 - 1998 /
• Krzysztof Pałecki / 1996 - 1998 /
• Ludwik Pindel / 1996 - 1998 /
• Maciej Piwowarczyk / 1996 - 1997 /
• Zbigniew Taborowski / 1996 - 1997 /
• Stanisław Włodyka / 1996 - 1998 /
• Juliusz Joniak / 1996 - 1998 /
• Baranowski / 1996 - 1998 /
• Maciej Kaliski / 1996 - 1998 /
• Wiesław Czuba / 1997 - 1998 /
• Roman Banaszewski / 1997 - 1998 /
• Marian Orczyk / 1997 - 1998 /

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Krakowem. Jeśli możesz, rozbuduj go.