Węgrów

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°24' N 022°01' E

Węgrów
Herb Węgrowa
Województwo	mazowieckie
Powiat	węgrowski
Gmina  - rodzaj	Węgrów miejska
Prawa miejskie	1441
Burmistrz	Jarosław Grenda
Powierzchnia	35,45 km²
Położenie	52° 24' N 22° 01' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	12 595 355,3 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	25
Kod pocztowy	07-100
Tablice rejestracyjne	WWE
Położenie na mapie Polski Węgrów
TERC10 (TERYT)	1141933011
Urząd miejski3 Rynek Mariacki 16 07-100 Węgrów tel. 25 792-23-26; faks 25 792-25-23 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Węgrów – miasto i gmina w województwie mazowieckim, siedziba powiatu węgrowskiego (poprzednio w latach 1867-1975). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 12 595 mieszkańców.

Położone jest w Obniżeniu Węgrowskim, na prawym brzegu rzeki Liwiec, będącej lewym dopływem Bugu.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Historia 4 Zabytki 5 Osoby związane z Węgrowem 6 Gospodarka 7 Sport 8 Sąsiednie gminy 9 Ciekawostki 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Węgrów ma obszar 35,45 km², w tym:

• użytki rolne: 70%
• użytki leśne: 16%

Miasto stanowi 2,91% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	12 595	100	6505	51,6	6090	48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	355,3		183,5		171,8

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1513,69 zł.

[edytuj] Historia

Pierwotnie Węgrów był osadą na pograniczu Podlasia i Mazowsza. Rozwój miejscowości zapoczątkowało w XIV wieku wzmożone osadnictwo na tych terenach kolonistów mazowieckich oraz ocieplenie stosunków między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. W XV wieku Węgrów został przyłączony do Księstwa Mazowieckiego. Z tego okresu pochodzi też pierwsza wzmianka pisana o osadzie z 1414 roku, w związku z fundacją kościoła parafialnego. Położenie na szlaku handlowym na Ruś przyczyniło się do szybkiego rozwoju miejscowości. W 1441 roku książę mazowiecki Bolesław IV nadał jej prawa miejskie. Niedługo później miasto wróciło pod administrację Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1451 roku było miastem prywatnym. Najpierw właścicielem był Stanisław z Ołomuńca, po nim od 1476 Uhrowscy, od 1558 Kiszkowie, od 1593 Radziwiłłowie. Właściciele dbali o rozwój miasta sprowadzając do niego osadników z różnych części Europy. Sami jednak nie rezydowali w Węgrowie, gdyż ich siedziba znajdowała się pod miastem w Starejwsi i nie było potrzeby budowania w mieście założenia pałacowego.

W XVI wieku nastąpił gwałtowny rozwój Węgrowa związany z intensyfikacją handlu zbożem w Rzeczypospolitej. Miasto konkurowało wówczas z sąsiednim Liwem o pierwszeństwo w kontaktach z Gdańskiem. W XVII wieku założono w mieście faktorię kupiecką.

Od 1558 roku za sprawą właścicielki miasta Anny z Radziwiłłów Kiszkowej nastąpił napływ osadników protestanckich. Węgrów stał się ważnym ośrodkiem reformacji. Kościół parafialny został zamieniony na zbór kalwiński, a później zbór ariański. W mieście ufundowano drukarnię i szkołę. Działali kaznodzieje braci polskich Piotr z Goniądza i Marcin Krowicki. Od XVII wieku Węgrów był głównym ośrodkiem ewangelickim dla Podlasia i Mazowsza. Tutaj została przeniesiona parafia luterańska z Warszawy i do 1788 roku odbywały się synody protestanckie.

W połowie XVII wieku właścicielem miasta był Bogusław Radziwiłł. Za jego sprawą nastąpił rozwój sukiennictwa. Sprowadzeni przez niego szkoccy koloniści zbudowali w mieście manufaktury. Nie trwało to jednak długo, gdyż w tym samym czasie Węgrów zaczął chylić się ku upadkowi. Podczas Potopu w 1657 roku miasto zostało spalone i ograbione.

W 1664 Bogusław Radziwiłł sprzedał Węgrów Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, który wprowadził w swoich dobrach kontrreformację. W mieście ufundowano klasztor reformatów. Zaczęły się zatargi religijne. Po wypędzeniu arian ich zbór został zburzony, a na jego miejscu postawiono kościół katolicki. W II poł. XVII i w XVIII wieku duża część ewangelików opuściła miasto. Podczas wojny północnej Węgrów został ponownie spalony i ograbiony. Tylko dzięki zaradności Jana Dobrogosta Krasińskiego nie popadł w zupełną ruinę. Został przez niego odbudowany i na krótko odzyskał swoje znaczenie w regionie. Powstało kolegium bartolomitów, które po utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej miało charakter szkoły podwydziałowej. W XVIII wieku kolonistów protestanckich zastąpił napływ osadników żydowskich.

Od 1782 właścicielami miasta byli Ossolińscy, po nich przez krótki czas należało do gen. Kolickiego. Ostatnimi prywatnymi właścicielami miasta byli do 1869 Łubieńscy.

Podczas zaborów Węgrów początkowo przynależał do zaboru austriackiego (1795-1809), później wszedł w skład Księstwa Warszawskiego (1809-1815), aż w końcu znalazł się w granicach Królestwa Polskiego (1815-1918). Od 1807 był miastem powiatowym. 3 lutego 1863 pod Węgrowem rozegrała się jedna z większych bitew powstania styczniowego, nazwana przez francuskiego poetę Augusta Barbier Polskimi Termopilami.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Węgrów pozostał ośrodkiem życia lokalnego. Miasto bardzo ucierpiało podczas II wojny światowej. Zostało zbombardowane przez Niemców we wrześniu 1939 roku. Podczas okupacji mieściło się tu ośmiotysięczne getto, w czasie jego likwidacji uległy zniszczeniu dwie miejskie synagogi. 8 sierpnia 1944 roku oddziały Armii Krajowej Wolskiego działające w ramach akcji Burza wyzwoliły miasto. Węgrów po zakończeniu wojny było zniszczone w 60%, zginęło ok. 7 tysięcy mieszkańców.

[edytuj] Zabytki

• kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Piotra, Pawła, Andrzeja i Katarzyny projektu Tylmana z Gameren, zbudowany w latach 1703-1706 przez Carlo Ceroniego i Jana Reisnera, z polichromiami i freskami Michała Anioła Palloniego z lat 1707-1708 wykonanymi w duchu kontrefomacji, obrazami Szymona Czechowicza oraz z pochodzącym z XVI wieku Lustrem Twardowskiego zawieszonym nad drzwiami zakrystii. 4 kwietnia 1997 roku papież Jan Paweł II ustanowił tę świątynię Bazyliką Mniejszą. Poza tym pełni ona rolę sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej i kolegiaty diecezji drohiczyńskiej.
• ogrodzenie i dzwonnice kościoła parafialnego z XVIII wieku.
• kościół poreformacki św. Antoniego z Padwy i św. Piotra z Alkantary projektu Tylmana z Gameren, zbudowany w latach 1693-1705, z polichromiami i freskiem Kościół Tryumfujący Michała Anioła Palloniego z lat 1706-1711, rzeźbami Andrzeja Schluetera oraz złocone epitafium fundatora świątyni Jana Dobrogosta Krasińskiego.
• budynek klasztoru reformatów, zbudowany w 1693 roku, w 1864 przebudowany na cerkiew prawosławną, obecnie plebania.
• klasycystyczny kościół ewangelicki Świętej Trójcy zbudowany w latach 1836-1838.
• drewniany kościół ewangelicki z 1679 roku wybudowany według tradycji w ciągu jednej doby.
• cmentarz protestancki z nagrobkami tkaczy szkockich z XVII wieku.
• pastorówka z 1763 roku, obecnie Ewangelicki Dom Opieki Sarepta.
• kaplica Łubieńskich z 1893 roku na cmentarzu katolickim.
• cmentarz katolicki z nagrobkami z XIX wieku.
• budynek kolegium księży bartolomitów zbudowany w latach 1708-1712.
• zajazd przy rynku w stylu barokowym tzw. Dom Gdański.
• budynek przy rynku tzw. Drukarnia Ariańska.
• setki starych drewnianych domów z XVIII, XIX i z początku XX wieku.
• zabudowa dawnej dzielnicy protestanckiej przy ul. Narutowicza.
• budynki browaru i manufaktury datowane na pierwszą połowę XIX wieku.
• kamień pomnik upamiętniający bitwę powstania styczniowego z 3 lutego 1863.
• pomnik i lapidarium na dawnym cmentarzu żydowskim.
• budynek Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza wzniesiony w 1918 roku.

[edytuj] Osoby związane z Węgrowem

• Leszek Bubel
• Piotr z Goniądza
• Krzysztof Filipek
• Stanisław Kosior
• Tomasz Kosiorek
• Jan Dobrogost Krasiński
• Jan Kazimierz Krasiński
• Stanisław Bonifacy Krasiński
• Marcin Krowicki
• Dominika Kuczyńska
• Marlena Mieszała
• Michelangelo Palloni
• Bogusław Radziwiłł
• Krzysztof Radziwiłł Piorun
• Anna Ubryk
• Mariola Zenik
• Alojzy Dominik Żagan

[edytuj] Gospodarka

W Węgrowie mieszczą się zakłady spożywcze, włókiennicze i meblowe m.in.: fabryka firmy mleczarskiej Hochland oraz ludwisarnia Braci Kruszewskich, swoją siedzibę ma tu także Holenderska firma Addit zajmująca się precyzyjną obróbką blachy.

[edytuj] Sport

• MKS Nike Węgrów
• MKS Czarni Węgrów
• WKS Sfinks

[edytuj] Sąsiednie gminy

• Liw
• Miedzna
• Sokołów Podlaski.

[edytuj] Ciekawostki

• w kościele farnym w Węgrowie znajduje się tajemnicze zwierciadło tzw. Lustro Twardowskiego z XVI wieku, którego właścicielem według inskrypcji na ramie miał być alchemik i mag króla Zygmunta II Augusta, Mistrz Twardowski.
• w 1969 roku w kościele farnym w Węgrowie brał ślub Lech Wałęsa z pochodzącą z podwęgrowskiej wsi Krypy Danutą.
• od 1997 roku w Węgrowie odbywa się Festiwal Obrzędów Weselnych.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)
• Strony internetowe miasta Węgrów
• Powiat Węgrowski
• Gazeta.pl Węgrów
• Michał Kurc AFRP Węgrowskie klimaty
• Michał Kurc AFRP Festiwal Obrzędów Weselnych w Węgrowie
• Odlewnia Dzwonów Braci Kruszewskich w Węgrowie

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. mazowieckim. Jeśli możesz, rozbuduj go.