Wicca
Z Wikipedii
Wicca to nazwa rozpowszechnionej w Europie i Stanach Zjednoczonych religii neopogańskiej. Została ona założona przez emerytowanego brytyjskiego urzędnika, Geralda B. Gardnera prawdopodobnie w latach 40. XX wieku, ale upubliczniona dopiero w roku 1951. Od tego czasu zdobyła szeroką popularność i podzieliła się na kilka dużych i kilkanaście mniejszych gałęzi zwanych tradycjami. Pierwotnie jednak przez Wicca rozumiano wyłącznie tradycję stworzoną przez Gardnera - jest to inicjacyjna religia misteryjna, nawiązująca do tradycji przedchrześcijańskich.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Początkowo religia ta określana była słowem Wica, co ma swój źródłosłów w celtyckim słowie wicce, oznaczającym wiedźmę/wiedzącą (stąd obecne we współczesnej angielszczyźnie słowa "witch" czy "witchcraft"). Istnieją jednak inne teorie pochodzenia nazwy. Jedna z nich mówi, że w grupie języków indoeuropejskich istniał wyraz wic lub weik, oznaczający kształtowanie, zmienianie czegoś (magię) i z niego zaczerpnięta została nazwa nowego kultu. Inna teoria głosi, że nazwa Wica pochodzi od staroangielskiego wyrazu witan, oznaczającego mądrego człowieka lub doradcę.
Wicca została zapoczątkowana przez Geralda B. Gardnera, który w latach trzydziestych XX wieku odnalazł w Anglii w okolicach New Forest tajny kowen. Grupa ta miała kultywować tradycje starożytnej religii czarownic. W tejże Gardner miał zostać inicjowany przez Dorothy Clutterbuck. Istnienie grupy zostało oficjalnie ogłoszone w 1951 roku, kiedy Wielka Brytania, jako jeden z ostatnich krajów w Europie, zniosła ustawodawstwo, zobowiązujące do ścigania czarownic.
Nie ma zgodności, czy Gardner rzeczywiście odkrył pozostałości kultu czarownic, czy też stworzył Wicca na podstawie własnej lektury, doświadczeń i fascynacji. Wiadomo, że był wcześniej inicjowany w Ordo Templi Orientis Aleistera Crowleya. Istnieją również przekazy przypisujące Gardnerowi powiązania z Masonerią. Natomiast z całą pewnością podczas tworzenia założeń Wicca Gardner inspirował się tezami Margaret A. Murray, brytyjskiej egiptolog i antropolog. W 1921 roku opublikowała ona książkę "Witch Cult in Western Europe" ("Kult Czarownic w Europie Zachodniej"), w której stwierdziła, iż już od czasów neolitycznych w Europie rozwija się matriarchalny "kult Diany". Kult ten miał stanowić swego rodzaju kontrreligię w stosunku do dominującego chrześcijaństwa, a jego wyznawczyniami miały być m.in. czarownice, a także niektórzy spośród przedstawicieli rodów panujących. W tej chwili tezy Margaret Murray są przyjmowane sceptycznie i dzielą zarówno etnologów, antropologów i religioznawców, jak i samych wikan na całym świecie. Teoria Murray spowodowała, że Wicca często i błędnie jest nazywana "Starą Religią" ("The Old Religion").
Po śmierci Geralda B. Gardnera w 1964 roku Wicca podzieliła się na kilka tradycji, a te - na kolejne tradycje. Również jeszcze za życia Gardnera ujawniły się osoby (np. Robert Cochrane), które przypisywały sobie odkrycie lub wieloletnią kontynuację kultu czarownic.
Obecnie Wicca ma szansę stać się jedną z najpopularniejszych religii świata - w samych tylko Stanach Zjednoczonych liczba wikan jest szacowana na ok. 300 tysięcy. We wrześniu 1986 roku Federalny Sąd Apelacyjny uznał, że Wicca jest religią chronioną przez Konstytucję USA.
[edytuj] Główne Tradycje wiccańskie
Liczba tradycji wikańskich sięga kilkudziesięciu. Z braku miejsca, a także braku wiarygodnych źródeł informacji, poniżej omówiono zaledwie kilka najpopularniejszych.
Tradycja Gardneriańska - najstarsza i najliczniejsza Tradycja, której nazwa pochodzi od nazwiska założyciela, Geralda B. Gardnera. To właśnie ta gałąź jest dziś uważana za Wicca Tradycyjną i jako taka ma największe prawo do używania nazwy Wicca. Przystąpienie do gardneriańskiego kowenu musi być poprzedzone inicjacją, a ta - przygotowaniami, trwającymi rok i jeden dzień. Szczegółowy przebieg szkolenia przygotowującego do inicjacji jest tajny, podobnie jak szczegóły obrzędów gardneriańskich (przekazuje się je wyłącznie członkom kowenu). Wiadomo jednak, że te ostatnie oparto częściowo na klasycznej magii ceremonialnej. Gardnerianie kładą ogromny nacisk na indywidualny kontakt z bóstwem i cyklicznymi zmianami dokonującymi się w przyrodzie. Drogą do osobistego doświadczenia religijnego jest uczestnictwo w wikańskich misteriach.
Tradycja Aleksandriańska - założona w latach 60. XX wieku przez Alexa Sandersa, niemal w całości oparta na założeniach gardneriańskich. Terminu "Alexandrian Wicca" jako pierwszy użył Steward Farrar, brytyjski dziennikarz i popularyzator Wicca.
Tradycja Dianiczna - założona w latach 70. XX wieku przez Zsuzsannę Budapest. Nawiązuje ona do teorii Margaret A. Murray i uznaje wyłącznie istnienie Bogini, z pominięciem Boga.
Tradycja Corelliańska - założona przez Orpheis Caroline High-Correll (według przekazów ustnych miało to miejsce w 1879 roku, przed powstaniem Wicca jako religii). Tradycja ta kładzie szczególny nacisk na oddawanie czci przodkom.
Tradycja Minojska - założona przez Edmunda M. Buczyńskiego pod koniec lat 70. XX wieku. Panteon tej tradycji został zaczerpnięty z mitologii pre-doryckiej (poprzedzającej grecką), nawiązuje też do spuścizny Kultury Minojskiej, zaś obrzędy są bardzo podobne do gardneriańskich.
Tradycja eklektyczna (Eclectic Wicca) - czerpiąca inspirację z różnych (dowolnie wybranych przez wyznawcę) panteonów. Z powodu prowadzącej do nieporozumień dowolności często odmawia się jej prawa do określania się jako Tradycja.
Ponadto wikanie na świecie dzielą się na zrzeszonych i samotnie praktykujących. Liczba tych ostatnich jest z oczywistych powodów trudna do oszacowania.
Szczegóły dotyczące idei, rytuałów, zaklęć i innych przekazów w poszczególnych tradycjach są zwykle zawarte w Księgach Cieni, osobnych dla każdej tradycji czy kowenu.
[edytuj] Główne założenia
Wikanie wierzą w istnienie dwóch, występujących w wielu aspektach, form boskich - Bogini i Boga (zwanego często również Rogatym Bogiem). Symbolizują oni dwoistą naturę wszechświata, istnienie przeciwstawnych, ale dążących do równowagi pierwiastków w niej występujących - męskości i kobiecości, światła i ciemności, kreacji i destrukcji. Sama natura jest dla wikan święta i jest przez nich traktowana jako wielki teatr życia, śmierci i ponownego odrodzenia.
Szczególną rolę w Wicca odgrywa Bogini, którą często przedstawia się w trojakiej formie: jako Dziewicę, Matkę i Staruchę. Symbolem Bogini w trzech aspektach jest Księżyc w trzech fazach: narastającej, w pełni, oraz ubywającej. Na odnotowanie zasługuje jednak fakt, że wikańska Bogini posiada także tzw. ciemną twarz (symbolizowaną przez Księżyc w nowiu), która jest przedmiotem kultu w jednym z odgałęzień neopogaństwa, zwanym Pogaństwem Cienia (dark paganism).
Wicca nie uznaje podziału moralności ani zjawisk przyrodniczych na dobre lub złe, uznając, że wszystko jest względne, stanowi całość i podąża w stronę równowagi. Z tego też powodu w Wicca nie występuje pojęcie grzechu ani kary za niego. Człowiek według Wicca jest obdarzony rozumem i wolną wolą. Może on wpływać na otaczający go świat i bieg zdarzeń poprzez używanie magii, a konsekwencje swoich czynów (również aktów magicznych) ponosi poprzez Prawo Potrójnego Powrotu.
Moralność wiccańska rządzi się dwiema zasadami:
- Prawo Potrójnego Powrotu (Threefold Law): "Cokolwiek uczynisz, dobrego czy złego, powróci do ciebie po trzykroć"
- Wikańska Rada (Wiccan Rede): "Czyń to, co chcesz, pod warunkiem, że Twoje czyny nie skrzywdzą nikogo" ("An it harm none, do what ye will").
Warto zwrócić uwagę, że Wikańska Rada jest jedynie poradą, a nie ścisłym przykazaniem.
Wiccanie obchodzą tzw. święta lunarne (Esbaty) oraz święta solarne (Sabaty). Świętami lunarnymi są wszystkie pełnie Księżyca w ciągu roku. Natomiast święta solarne związane są z obiegiem Ziemi wokół Słońca, a co za tym idzie - z aktualną porą roku i kalendarzem rolniczym. Jednocześnie są to zazwyczaj stare święta obchodzone w przedchrześcijańskiej Europie. Były one adaptowane przez chrześcijan, którzy "chrzcili" je i nadawali im nowe nazwy, chcąc w ten sposób zachęcić ludność pogańską do przejścia na nową wiarę.
Dzielą się one na Sabaty Większe:
- Imbolc - 1 lutego
- Beltaine - 30 kwietnia/1 maja
- Lammas (Lugnasadh) - 1 sierpnia
- Samhain - 31 października
oraz Sabaty Mniejsze (Ekwinokcja i Solstycja, czyli zrównania i przesilenia):
- Ostara - 21 marca
- Litha - 21 czerwca
- Mabon - 22 września
- Yule - 21 grudnia
Symbolem Wicca jest pentagram, którego pięć ramion odnosi się do czterech żywiołów (powietrze, ziemia, woda, ogień) oraz do elementu ducha (akasha) jako piątego ramienia.
[edytuj] Wicca w Polsce
Pierwsi wikanie pojawili się w Polsce po 1989 roku. Prawdopodobnie byli to obcokrajowcy, zatrudnieni w większych miastach.
Obecnie Wicca nie jest w Polsce wyznaniem zarejestrowanym. Wśród Polaków identyfikujących się z Wicca dominują tzw. wikanie eklektyczni (nie inicjowani w żadnej z tradycji). Spotykają się i kontaktują głównie za pośrednictwem internetowych list dyskusyjnych, z których najstarszą jest założona w 2000 roku grupa wicca-pl. Dzięki stronom internetowym oraz kilku artykułom prasowym na temat Wicca, liczba osób identyfikujących się z poglądami wikańskimi i neopogańskimi stale rośnie. Niestety, tak prasa, jak i strony internetowe nie zawsze przekazują rzetelne i pełne informacje. Wciąż brakuje polskich przekładów najwartościowszych książek o Wicca i neopogaństwie, przez co wiedza Polaków na ten temat często jest niepełna. Z tego powodu dużym problemem - podobnie jak wszędzie na świecie - stała się duża liczba "Fluffy bunnies".
