Wieczna zmarzlina

Z Wikipedii

Wieczna lub wieloletnia zmarzlina, zwana też czasem wieczną marzłocią lub marzłocią trwałą lub zlodowaceniem podziemnym lub (ang.) permafrostem - zjawisko trwałego utrzymywania się części skorupy ziemskiej w temperaturze poniżej punktu zamarzania wody niezależnie od pory roku. Powstaje w warunkach suchego i jednocześnie zimnego klimatu (o średniej temperaturze powietrza poniżej -11 stopni Celsjusza). Obejmuje około ⁴/₅ Alaski i ²/₃ Syberii.

Jej głębokość na tych obszarach, na których przetrwała od plejstocenu waha się w granicach od 150-300 metrów w północnej Kanadzie, do ponad 600 m we wschodniej Syberii. W miesiącach letnich wierzchnia warstwa gruntu - do około 2 metrów - ulega rozmarznięciu, wskutek czego staje się on często grząskim bagnem, w głąb którego nie może (z powodu zamarzniętych głębszych warstw) wsiąknąć nadmiar wody. Sytuacja ta utrudnia rozwój roślinności, uniemożliwiając m.in. zasiedlanie pokrytych wieczną zmarzliną obszarów drzewom o głębszym systemie korzeniowym, także z powodu niedostatecznej spoistości gleby w miesiącach letnich.

Wieloletnia zmarzlina ma charakter reliktowy. Jest pozostałością zlodowacenia, które w plejstocenie obejmowało znaczną część obszarów lądowych półkuli północnej. Zanikanie zmarzliny (podobnie jak zanikanie lodowców i lądolodów) jest, wbrew obiegowym opiniom, zjawiskiem naturalnym, nie indukowanym przez człowieka.

Bliższy prawdzie jest termin "wieloletnia zmarzlina", gdyż w przyrodzie nic nie jest wieczne. Jak mawiał jeden z polskich geografów "Wieczne jest tylko odpoczywanie, zmarzlina jest wieloletnia".

---

Marzłoć to warstwa gruntu, leżąca na różnych głębokościach, która co najmniej przez dwa kolejne lata zachowuje temperaturę niższą niż 0°C (poniżej punktu zamarzania). Rodzaje marzłoci:

• sucha – nie zawiera lodu jako materiału spajającego (np. skała)
• wilgotna – najczęściej spotykana, lód wypełnia wolne przestrzenie gruntu lub pory skał

Typy marzłoci (ze względu na zasięg warstwy odmarzającej):

• ciągła - grunt pozostaje zamarznięty na całym obszarze, przy średniej temperaturze roku poniżej –8°C
• nieciągła – z niezamarzniętymi "wyspami", przy średniej temperaturze roku od –4°C do –8°C
• sporadyczna - płaty marzłoci w niejednolicie zamarzającym gruncie, przy średniej temperaturze roku od –1°C do –4°C

Poziom amplitudy zerowej to głębokość, na której ustają wahania temperatury wiecznej marzłoci.

Warstwy w strefie marzłoci (od powierzchni w głąb gruntu, ich grubość może być różna):

• warstwa czynna - odmarzająca w lecie,
• pereletok – warstwa przejściowa, czasem odmarza, czasem pozostaje zamarznięta.
• marzłoć
  • strop wieloletniej zmarzliny), "zwierciadło marzłoci", nieprzepuszczalny dla wody, odporny na ciśnienie
  • spąg wieloletniej zmarzliny
• talik, na terenach sporadycznej i nieciągłej marzłoci - warstwa wewnątrz wiecznej marzłoci, rozmarzająca w lecie.

Odległość pomiędzy stropem a spągiem to miąższość wieloletniej zmarzliny

[edytuj] terminy związane

agradacja wieloletniej zmarzliny=narastanie wieloletniej zmarzliny - aktywne metody budownictwa w wieloletniej zmarzlinie - ałas - albedo - amplituda podnoszenia mrozowego - anty-syngenetyczny klin lodowy - bierne metody budownictwa na wieloletniej zmarzlinie - bierny dwufazowy filar termiczny - bierny jednofazowy filar termiczny - bogata w lód wieloletnia zmarzlina - bryłkowa więźba (struktura) kriogeniczna - bryłkowata więźba (struktura) kriogeniczna - całkowita zawartość wody - ciągła wieloletnia zmarzlina - ciśnienie pęcznienia mrozowego - ciśnienie zamarzania - cykl gelacyjny - cyrk termoerozyjny - czynnik n - deformowalność=podatność na deformację - degradacja wieloletniej zmarzliny - dyfuzyjność hydrauliczna - dyfuzyjność termiczna - dynamiczny moduł sprężystości - dynamiczny współczynnik Poisson'a - działalność mrozu - epigenetyczna wieloletnia zmarzlina - epigenetyczny klin lodowy - erozja termiczna=termoerozja - filar termiczny - filar termiczny aktywnego ochładzania płynem - filar termiczny aktywnego ochładzania - powietrzem - formy soliflukcyjne - front kriogeniczny=kriofront - front rozmarzania - front zamarzania - geliflukcja - geokriologia - gęstość zamarzniętego gruntu - girlandy kamieniste - głębokość odmarzania - głębokość rozmarzania - głębokość sezonowa zamarzania - głębokość zerowej amplitudy rocznej - gołoborze - górna granica wieloletniej zmarzliny - granica wieloletniej zmarzliny - graniczna szerokość geograficzna występowania wieloletniej zmarzliny - grunt mrozowo-stabilny - grunt mrozowo-wrażliwy - grunt niezamarznięty - grunt podatny na zamarzanie - grunt rozmarznięty - grunt sezonowo rozmarznięty - grunt sezonowo zamarznięty - grunt silnie przemarznięty - grunty strukturalne - gruzowa terasa soliflukcyjna - gruzowy lob soliflukcyjny - guz mrozowy - hydrat gazowy - izolowane płaty wieloletniej zmarzliny - izolowany kriopeg - izolowany talik - jezioro termokrasowe - jęzor soliflukcyjny=lob soliflukcyjny - klin gruntowy - klin lodowy - klin lodowy czynny - klin piaszczysty - klin pierwotnego wypełnienia=klin piaszczysty - klin wypełnienia wtórnego - klin złożony - kołek pomiarowy - kongeliflukcja=geliflukcja - konglomeratowa więźba kriogeniczna - kopiec ziemny=pagórek ziemny - kriofront - kriogeneza - kriogeniczna struktura wstęgowa - kriogeniczna warstwa nieprzepuszczalna - kriogeniczna więźba sferyczna - kriolitologia - kriopedologia - kriopeg morski - krioplanacja - kriosfera - kriosol - kriosol statyczna - kriossanie - kriostruktura - kriotekstura - krioturbacja - krioturbacyjny - kurtyna zero - kurum - linia śniegu - lob soliflukcyjny - lob soliflukcyjny obrzeżony torfem - lód - lód agradacyjny - lód epigenetyczny - lód gruntowy - lód intruzywny - lód jaskiniowy - lód klinowy - lód masywny - lód nadwyżkowy - lód ortogonalny - lód otwartego otworu - lód pingo - lód pogrzebany - lód porowy - lód reliktowy - lód segregacyjny - lód soczewkowy - lód sublimacyjny - lód syngenetyczny - lód szczelinowy - lód szczeliny dylatacyjnej - lód włóknisty - lód zamkniętych otworów - lód żyłowy - lodowiec gruzowy - lodowiec gruzowy czynny - metody budownictwa na wieloletniej zmarzlinie - miąższość warstwy czynnej - miąższość wieloletniej zmarzliny - moduł Young'a - mróz - nalodzie - naprężenie rezydualne - naprężenie roztopowe - narastanie wieloletniej zmarzliny - nieciągła wieloletnia zmarzlina - nieczynny klin lodowy - nieczynny lodowiec gruzowy - nieużytki - niezamarznięte podłoże - niezgodność roztopowa - nisza termoerozyjna - objętościowa pojemność cieplna - objętościowa zawartość wody - objętościowe utajone ciepło topnienia - obniżenie punktu zamarzania - obrywanie roztopowe - obszar termokrasowy - odporność długotrwała - odporność krótkookresowa - odporność mechaniczna - odporność opóźniona - oporność elektryczna - organiczna gleba kriogeniczna - osiadanie roztopowe - osłabienie roztopowe - otoczka wodna palsa - pagórek mrozowy - pagórek nalodziowy - pagórek roślinny - pagórek termokrasowy - pagórek torfowy - pagórek ziemny - palsa - palsa mineralne - pas kamienisty - pas niesortowany - pęcherz mrozowy - pęcherz roztopowy - pęcherze nalodziowe - pęcherzyk mrozowy - pęcznienie mrozowe - penetracja mrozu - permabeton - peryglacjalny - pierścień kamienisty - pierścień mułowy - pierścień niesortowany - pijany las - pingo - pingo systemu otwartego - pingo systemu zamkniętego - planetarna wieloletnia zmarzlina - płaskowyż torfowy - plastyczna zmarzlina - płat naledzi - płat śniegu - płat zmarzniętego gruntu nierozmarzający latem - podatność na deformację - podmorska wieloletnia zmarzlina - podnoszenie mrozowe - pojemność cieplna - pojemność cieplna pozorna - pokrywa śnieżna - pokrywa soliflukcyjna - poligon=wielobok - poligon klinów piaszczystych - poligon niesortowany - pomiary temperatury spągu pokrywy śnieżnej - ponowne zamarzanie - potencjał segregacji - powietrzny wskaźnik przymarzania - powietrzny wskaźnik rozmarzania - pozostałość po pingo - profil termiczny - przechłodzenie - przejściowa nieciągła wieloletnia zmarzlina - przemarznięty grunt - przenikanie mrozu=penetracja mrozu - przewiewanie śniegu - przewodnictwo cieplne - przewodność elektryczna - przewodność hydrauliczna - przybliżony wskaźnik topnienia - przybliżony wskaźnik zamarzania - przymarzanie - punkt zamarzania - rejon występowania wieloletniej zmarzliny - reliktowa warstwa czynna - reliktowa wieloletnia zmarzlina - retrogresywny obryw topnieniowy - reżim termiczny gruntu - rezydualna warstwa rozmarznięta - rów poligonalny - równina torfowa - równopasmowa więźba kriogeniczna - rozdrabnianie mrozowe - rozerwanie warstwy czynnej - rozległa nieciągła wieloletnia zmarzlina - rozmarzanie - rozmarzanie hydrauliczne - rozsadzanie mrozowe - roztopowo stabilna wieloletnia zmarzlina - ruchy masowe - rumowisko=gołoborze - rzeźba lodowo-morenowa - segregacja lodowa - sezonowo czynna wieloletnia zmarzlina - sezonowy wskaźnik rozmarzania - sezonowy wskaźnik zamarzania - siatkowa struktura kriogeniczna - sieć nieprzesortowana - sieć wieloboków kamienistych - siła przymarzania - siła spełzywania - skarpa osuwiskowa - śnieg - soczewka lodu - soliflukcja - sortowanie mrozowe - spąg wieloletniej zmarzliny - spągowa kriotyczna warstwa wieloletniej zmarzliny - specyficzna pojemność cieplna - spękana zmarzlina - spełzywanie gruntu zmarzniętego - spełzywanie mrozowe - spływ gruzowy - sporadyczna nieciągła wieloletnia zmarzlina - średnia roczna temperatura gruntu - średnia roczna temperatura powierzchni gruntu - stała dielektryczna - stopień geotermiczny - stopień nasycenia - stopnio-dzień - stosunek konsolidacji roztopowej - strefa ciągłej wieloletniej zmarzliny - strefa nieciągłej wieloletniej zmarzliny - strefa stabilności gazowo-wodnej - strefa wieloletniej zmarzliny - strefowość pionowa wieloletniej zmarzliny - strefowość równoleżnikowa wieloletniej - zmarzliny - strop wieloletniej zmarzliny - struktura=więźba - struktura kriogeniczna=kriostruktura - struktura kriogeniczna bazalna - struktura kriogeniczna bazalno-warstwowana - struktura kriogeniczna masywna - struktura kriogeniczna masywno-aglomeratowa - struktura kriogeniczna masywno-porowata - struktura kriogeniczna siatkowo-blokowa - struktura kriogeniczna skorupowa - struktura kriogeniczna soczewkowata - struktura kriogeniczna warstwowana - strumień ciepła geotermicznego - strumień paciorkowaty - sucha gęstość - sucha wieloletnia zmarzlina - suchy zmarznięty grunt - syngenetyczna wieloletnia zmarzlina - syngenetyczny klin lodowy - szczelina dylatacyjna - szczelina kontrakcji termicznej - szczelina z wysychania - sztuczne zamrażanie gruntu - talik - talik boczny - talik hydrochemiczny - talik hydrotermalny - talik jeziorny - talik otwarty - talik podmorski - talik przejściowy - talik rzeczny - talik subglacjalny - talik termiczny - talik zamknięty - tekstura kriogeniczna=kriotekstura - temperatura kriogeniczna - temperatura powstawania zarodków krystalizacji lodu - temperatura spągu pokrywy śnieżnej - teoretyczny wskaźnik rozmarzania - teoretyczny wskaźnik zamarzania - terasa krioplanacyjna - terasa nieprzesortowana - terasa przesortowana - terasa soliflukcyjna - terasa soliflukcyjna obrzeżona torfem - termoerozja - termokras - termokras czynny - termosyfon - termosyfon dwufazowy - termosyfon jednofasowy - topnienie pod wpływem ciśnienia - topnienie śniegu - torf - torfowisko palsa - torfowisko zboczowe - tufur - tundra - ukierunkowane jezioro zmarzlinowe=wydłużone jezioro tundrowe - układ poligonalny - uszkodzenie z odkłucia - utajone ciepło topnienia - utrwalenie rozmarzania - warstwa czynna - warstwa rozmarznięta sezonowa (warstwa czynna w obszarach z wieloletnią zmarzliną) - warstwa zamarznięta sezonowa (warstwa czynna poza obszarami z wieloletnią zmarzliną) - wieloboczne torfowisko wierzchowinowe - wielobok - wielobok kamienisty - wielobok klinów pierwotnego wypełnienia=poligon klinów piaszczystych - wielobok małoskalowy - wielobok wielkoskalowy - wielobok z obniżonym blokiem - wielobok z wysychania - wieloboki z lodem szczelinowym - wielokrotny poślizg retrogresywny - wieloletnia średnia maksymalna głębokość zamarzania - wieloletnia zmarzlina - wieloletnia zmarzlina częściowo spojona lodem - wieloletnia zmarzlina dobrze spojona lodem - wieloletnia zmarzlina dwuwarstwowa - wieloletnia zmarzlina górska - wieloletnia zmarzlina nadbrzeżna - wieloletnia zmarzlina nierównowagi - wieloletnia zmarzlina podatna na rozmarzanie - wieloletnia zmarzlina równowagi - wieloletnia zmarzlina słabo spojona lodem - wieloletnia zmarzlina subglacjalna - wieloletnia zmarzlina z lodem wstęgowym - wieloletnia zmarzlina zawierająca lód - wietrzenie mrozowe - więźba - więźba granitowo-kriogeniczna - więźba granodiorytowo-kriogeniczna - więźba kriogeniczna - właściwości elektryczne - właściwości mechaniczne - właściwości termiczne - woda międzywarstwowa - woda nadzmarzlinowa - woda podzmarzlinowa - woda porowa - woda śródzmarzlinowa - woda swobodna - wskaźnik całkowitego rocznego odmarzania - wskaźnik całkowitego rocznego zamarzania - wskaźnik powierzchniowego rozmarzania - wskaźnik powierzchniowego zamarzania - wskaźnik rozmarzania - wskaźnik zamarzania - współczynnik Poisson'a - współczynnik rozszerzania (lub kurczenia) termicznego - współczynnik ściśliwości - wydłużone jezioro tundrowe - wysokoblokowe wieloboki - względna przenikalność dielektryczna - zaburzony kriosol - zagłębienie po pingo - zagłębienie wytopiskowe - zamarzanie - zamarzanie w systemie otwartym - zamarzanie w systemie zamkniętym - zamarzanie wstępujące - zamarznięty grunt - zamróz=rozsadzanie mrozowe - zanik wieloletniej zmarzliny=degradacja wieloletniej zmarzliny - zapadanie roztopowe - zasięg wieloletniej zmarzliny - zasolenie - zasolona wieloletnia zmarzlina - zawartość lodu - zawartość wody grawimetrycznej - zawartość wody niezamarzniętej - zjawiska mrozowe - zjawiska peryglacjalne - zmarzlina sezonowa - zmarzlina wieloletnia=marzłoć wieczna - zmarznięte obrzeże - żyła lodowa -