Związki litoorganiczne

Z Wikipedii

Związki litoorganiczne (RLi, gdzie R = dowolna grupa organiczna) - metaloorganiczne związki chemiczne, sole litowe karboanionów, w których występuje bezpośrednie wiązanie węgiel-lit.

Związki te mają zbliżone własności chemiczne do związków Grignarda. Są silnymi nukelofilami i bardzo silnymi zasadam, silniejszymi nawet od wodorotlenku potasu. Duża różnica elektroujemności między atomem węgla i litu powoduje, że w większości przypadów wiązanie węgiel-lit ma charakter jonowy. Reaktywność związków litoorganicznym jest nieco mniejsza od reaktywności związków Grigniara, dzięki czemu łatwiej jest je przechowywać, podczas gdy związki Grignarda są zwykle otrzymywane in situ.

Związki te otrzymuje się zwykle w reakcji halogenku alkilu z metalicznym litem. Czyste związki litoorganiczne reagują gwałownie z wilgocią i powietrzem z powstaniem alkoholi i wodorotlenku litu. W przypadku metylolitu reakcja ta jest na tyle gwałtowna, że przebiega wybuchowo. Butylolit jest nieco mniej reaktywny. Oba te związku są produkowane na dość dużą skalę i sprzedawane w formie intensywnie pomarańczowych roztworów w eterze dietylowym lub heksanie. Czysty metylolit i butylolit tworzą w temperaturze pokojowej białe kryształy. Pomarańczowa barwa ich roztworów wynika z faktu tworzenia kompleksów z rozpuszczalnikami.

Związki litoorganiczne są na dość dużą skalę stosowane w syntezie organicznej, są one bowiem najłatwiej dostępnym źródłem karboanionów. W zasadzie niemal wszystkie reakcje zachodzące poprzez karboaniony można inicjować metylolitem lub butylolitem.

Jedną z najbardziej cennych właściwości związków litoorganicznych jest ich reaktywność z jodkiem miedzi, i tworzenie związków litoorganomiedziowych, zwanych odczynnikami Gilmana, przy pomocy których można przeprowadzać reakcję tworzenia wiązań węgiel-węgiel, zwaną reakcją Gilmana. Mechanizm tej reakcji polega na początkowym utworzeniu pośredniego związku triorganomiedziowego.

Związki litoorganiczne są też stosowane w reakcji Wurtza oraz jako inicjator w wielu polimeryzacjach anionowych.

[edytuj] Bibliografia

• McMurry, Chemia Organiczna, tom 2, rozdział 10.9