Heksan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Heksan

Podstawowe informacje
Inne nazwy	n-Heksan
Wzór sumaryczny	C₆H₁₄
SMILES	CCCCCC
Masa molowa	86,18 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz
Numer CAS	[110-54-3]
Właściwości
Gęstość i stan skupienia	0,6548 g/ml, ciecz
Rozpuszczalność w wodzie	niemieszalny
Temperatura topnienia	−95°C (178 K)
Temperatura wrzenia	69°C (342 K)
Lepkość	0,294 cP w 25°C
Zagrożenia
Graficzne symbole zagrożeń:
Klasyfikacja UE	Palny (F) Szkodliwy (Xn) Repr. Cat. 3 Niebezpieczny dla środowiska (N)
NFPA 704	3 1 0
Zwroty ryzyka	R11, R38, R48/20, R62, R65, R67, R51/53
Zwroty bezpieczeństwa	S2, S9, S16, S29, S33, S36/37, S61, S62
Temperatura zapłonu	−23,3°C
Temperatura samozapłonu	233,9°C
Granica wybuchowości	1,2-7,7%
Numer RTECS	MN9275000
Podobne związki
Podobne alkany	Pentan Heptan
Podobne związki	Cykloheksan
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)

Heksan (C₆H₁₄) – alkan o sześciu atomach węgla w cząsteczce. Przedrostek "heks" oznacza sześć atomów węgla w cząsteczce, a przyrostek "an" oznacza że jest to węglowodór nasycony, czyli taki, w którym występują wyłącznie pojedyncze wiązania pomiędzy atomami węgla. Izomery heksanu są bardzo niereaktywne oraz są często stosowane jako rozpuszczalniki w reakcjach organicznych, ponieważ są wysoce niepolarne. Wchodzą również w skład benzyn. Heksan ma pięć izomerów:

[edytuj] Produkcja

Heksan jest produkowany w wyniku rafinacji ropy naftowej. Wyjściowa mieszanina frakcji silnie zależy od źródła surowca i wymuszenia rafinacji. Przemysłowy produkt (zwykle około 50% wagowych n-heksanu) jest frakcją wrzącą w temperaturze 65-70°C.

[edytuj] Toksyczność

Inhalacje parami heksanu w wysokim stężeniu wywołują stan słabej euforii, połączonej z sennością, zawrotami głowy oraz nudnościami.

Stałe odurzenie heksanem było obserwowane u pracowników w wytwórniach butów, zakładach odnawiających meble oraz w zakładach samochodowych. Pierwsze symptomy to osłabienie sprawności ruchowej mięśni, poprzedzone mrowieniem i skurczami kończyn. W odosobnionych przypadkach, obserwowany jest zanik mięśni szkieletowych, połączony z utratą koordynacji i osłabieniem wzroku.

Podobne symptomy są obserwowane w przypadku zwierząt. Są one połączone z degeneracją obwodowego układu nerwowego (czasem również ośrodkowego układu nerwowego), rozpoczynając od niektórych dłuższych i szerszych aksonów. Toksyczność nie jest przynależna do samego heksanu ale do jednego z produktów jego metabolizmu: heksa-2,5-dionu należącego do grupy ketonów. Jest on podejrzewany o reagowanie z grupą aminową bocznego łańcucha lizyny pozostawianej w białkach, co skutkuje krzyżowaniem i stratą funkcji biłkowych.

Efekty zatrucia heksanem nie są długotrwałe, i zwykle zanikają stopniowo po jednym do trzech lat od końca narażenia na kontakt.

[edytuj] Przypisy

Institut national de recherche et de sécurité. (2005). "Hexane". Fiche toxicologique n° 113, 8pp. (po francusku)

[edytuj] Zobacz też

cykloheksan
heksen

[edytuj] Linki zewnętrzne

International Chemical Safety Card 0279 (n-heksan)
International Chemical Safety Card 1262 (2-metylopentan)
Material Safety Data Sheet for Hexane
National Pollutant Inventory - n-heksan fact sheet
National Safety Council
NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (n-heksan)
NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (izomery heksanu)
Phytochemica l database entry

n-Alkany (liniowe)
metan CH₄	etan C₂H₆	propan C₃H₈	butan C₄H₁₀	pentan C₅H₁₂	heksan C₆H₁₄	heptan C₇H₁₆	oktan C₈H₁₈
nonan C₉H₂₀	dekan C₁₀H₂₂	undekan C₁₁H₂₄	dodekan C₁₂H₂₆	tridekan C₁₃H₂₈	tetradekan C₁₄H₃₀	pentadekan C₁₅H₃₂	heksadekan C₁₆H₃₄
heptadekan C₁₇H₃₆	oktadekan C₁₈H₃₈	nonadekan C₁₉H₄₀	eikozan C₂₀H₄₂	heneikozan C₂₁H₄₄	dokozan C₂₂H₄₆	trikozan C₂₃H₄₈	tetrakozan C₂₄H₅₀
pentakozan C₂₅H₅₂	heksakozan C₂₆H₅₄	heptakozan C₂₇H₅₆	oktakozan C₂₈H₅₈	nonakozan C₂₉H₆₀	triakontan C₃₀H₆₂	hentriakontan C₃₁H₆₄	dotriakontan C₃₂H₆₆
tritriakontan C₃₃H₆₈	tetratriakontan C₃₄H₇₀	pentatriakontan C₃₅H₇₂	heksatriakontan C₃₆H₇₄	heptatriakontan C₃₇H₇₆	oktatriakontan C₃₈H₇₈	nonatriakontan C₃₉H₈₀	tetrakontan C₄₀H₈₂