Cink
From Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broј | Cink, Zn, 30 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIB, 4, | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 7140 kg/m3, 2,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boјa | plavičasta 80 px |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 65,409 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radiјus | 135 (142) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radiјus | 131 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radiјus | 139 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguraciјa | [Ar]3d104s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 18, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broј | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | amfoterni | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | heksagonalna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 692,68 K (419,53°C) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 1180 K (907 °C) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 9,16×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 115,3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 7,322 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 192,2 Pa (692,73 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 3700 m/s (293,15 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,65 (Pauling) 1,66 (Alred) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 390 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 16,6×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 116 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energiјa јonizaciјe | 906,4 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energiјa јonizaciјe | 1733,3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energiјa јonizaciјe | 3833 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energiјa јonizaciјe | 5731 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Naјstabilniјi izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačiјe niјe naznačeno, upotrebljene su SI јedinice i normalni uslovi. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Obјašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energiјa raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cink (Zn, latinski - zincum)je metal IIB grupe Ima 23 izotopa čije se atomske mase nalaze između 57-78, od kojih su postojani 64, 66, 67, 68 i 70
Otkriven je u Indiji ili Kini pre 1500 p.n.e. U Evropu je donesen tek u XVII vijeku.
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Zastupljenost
Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 75 ppm u obliku minerala - uglavnom ZnS, ZnO i smitsonita. Namirnice koje su bogate cinkom su: ostrige, posno meso i ribe. Takođe ga ima i u zrnastom hljebu
[uredi - уреди] Fizičke i hemijske osobine
Metalni cink je blještavobjel, krh metal. Na vazduhu podliježe oksidaciji slično aluminijumu, ali ga sloj oksida štiti od dalje korozije. Cink je vrlo reaktivan kako u kiseloj, tako i u baznoj sredini.
[uredi - уреди] Jedinjenja
Najpoznatije jedinjenje cinka je njegov oksid ZnO, koji se koristi kao dodatak za boje i lakove.
[uredi - уреди] Primjena
Najvažnija primjena cinka je prevlačenje lima u cilju zaštite od korozije. Cink je takođe sastojak mnogih legura, posebno bakra. Cink se takođe koristi i za električne peći.
[uredi - уреди] Biološki značaj
Cink je jedan od mikroelemenata i nalazi se u mnogim enzimima. Između ostalog ima udjela i u: mineralizaciji kostiju, sintezi bjelančevina, zarastanju rana, utiče na rad imunološkog sistema, pravilnu raspodjelu insulina i štednju holesterola i vitamina A. Ima udjela i u regulaciji krvnog pritiska i srčanog ritma.
Dnevno ga je potrebno unositi u količini od minimum 5 miligrama, a preporučuje se oko 15-20 miligrama.
Nedostatak cinka uzrokuje: malokrvnost, usporavanje tempa rasta, sporo zarastanje rana, zapaljenja kože ... Nedostatak cinka kod djece izaziva niži rast i lošije umno razviće.
Cink deluje kao lijek za bolesti želudca, reumatizam, kožne bolesti ...
Sistematsko uzimanje nekih lijekova, i piće alkohola utiče na smanjenje količine cinka u čovjekovom organizmu.
Soli cink(II) izazivaju rak ukoliko se unose u velikim količinama.
