Sinagog

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Musevi felsefesi

Musevilik
İnanç esasları • Seçilmişlik • Alaha
Tanrı • Kabala • Mesih • Kader
Kaşerut • Tevazu • Minyan • Tsedaka
Dini metinler
Tevrat/Tora • Tanah • Talmud • Zohar
Humaş • Sidur • Mişna Tora • Arba Turim
Şulhan Aruh • Tosefta • Mişna Berurah
Tanya • Midraş • Piyutim
Kutsal Şehirler
Kudüs • Safed • Hebron • Tiberia
Musevi Bayramları
Şabat • Roşaşana • Yom Kippur • Sukot
Simhat Tora • Hanuka • Asara BaTevet
Tu Bişvat • Purim • Pesah
Şavuot • 9 Av • Şaloş Regalim
Dini binalar
Tapınak • Sinagog • Mikve
Musevi Ayin sistemi
Musevi Ayinleri
Musevi dilleri
İbranice · Ladino · Yidiş
Aramice · Yahudi Arapçası

Havra veya Sinagog, (İbranice בית כנסת) Musevilerin toplu halde ibadet ettikleri tapınak. Yunanca sun (birlikte) ve agein (getirmek) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur ve "toplanmak, biraraya gelmek" anlamlarına gelir^[1]. Gerek günlük, gerekse haftalık ibadetin yapılması, kutsal kitaplârın okunması ve dini emirlerin öğrenilmesi için Yahudi cemaatinin toplandığı yapılardır. Toplanmalar Şabat (Cumartesi) günü ve günde üç defa yapılır.

[değiştir] Özelliği

Sinagoglar doğu-batı yönüne doğru yapılır, sinagogun doğu kısmında içinde Tevratların bulundu Ehal Akodeş ve bunun sağında solunda ya da bazen sinagogun tam ortasında Tevrat'ın okunduğu bölüm olan teva bulunur. İbadet doğu yönüne (mizrah) dönülerek yapılır.

Musevilikde şirk kabul edildiğinden sinagoglarda resim heykel gibi tasvirler kesinlikle bulunmaz.

Reformist sinagoglarda kadınlar ile erkekler karışık otururken, Ortodoks Musevilik ve Tutucu musevilik'de kadınların oturma yeri ayrılıdır. Genellikle sinagogun üst tarafında loca şeklinde olan bu kadınlar bölümüne İbranice Azara adı verilir.

Sinagog içinde erkekler başlarını Kipa adı verilen ufak takkeler ile örterken, evli kadınlar da başlarını örterler. Ancak reformistlerde bu tür uygulamalara rastlanmayabilir.

Sinagogda dini töreni Hazan (Kantor) adı verilen din görevlisi yönetir, hahamlar ise daha çok ayinin bir bölümünde Tevrat'ın o haftaki bölümü olan peraşanın açıklamasını yerel dilde yaparlar. Yine de bir törenin idaresi için illa Haham gerekli değildir. Hatta hazannın bulunmadığı durumda halktan biri çıkarak töreni sevk ve idare edebilir.

Saraybosna Sinagogu

Günlük tören sidur adı verilen ayin kitabından sabah, öğlen veya akşam bölümlerinden uygun olanının okunması şeklindedir, halk da ellerindeki kitaplardan bunu takip eder. Dualar ezberden bilinse dahi kitaba bakma ve kitaptan okuma mecburiyeti vardır.

Ayin sırasında özellikle ayağa kalkıp doğu yönüne yönelilerek yapılan Amida duasında tam konsantrasyon gerekir. Bu bölüm sessiz olarak kitaptan Amida bölümünün okunması ile gerçekleştirilir.

Sinagog'da ayin dili çoğunlukla İbranice bazı bölümler ise Aramicedir. Bununla beraber bazı kısımlarda Ladino ve yerel dil de kullanılabilir.