Yaprak
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yaprak, bitkilerde fotosentez, transprasyon ve solunumun gerçekleştiği temel organlardır. Gövde ve yan dalların üzerindeki boğumlardan çıkan ve büyümesi sınırlı olan yapılardır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Yaprak Kısımları
Yaprak ayası (lamina)
Fotosentezin, terleme ve solunumun gerçekleştiği kısımdır.
[] (Petiyol)
Madde iletimini ve yaprağın güneşlenmesini sağlar.
Yaprak tabanı (Bazis)
Yaprak sapı ve yaprak ayasını gövdeye bağlar.
[değiştir] Yaprak Türleri
- 1.Yumurta (Ovat) yaprak
- 2.Eliptik yaprak
- 3.Şeritsi yaprak
- 4.Yüreksi yaprak
- 5.Elsi yaprak
İğne yaprak
[değiştir] Aya Sayısı
Tek bir ayası bulunanlara basit, iki ya da daha çok ayadan, başka bir deyişle yaprakçıklardan oluşanlara ise bileşik yaprak denir. Yaprak ayalarının kenarı düz, dişli oymalı ya da dalgalı yapıda olabilir.
[değiştir] Damarlanma Sistemi
Basit Damarlanma
Bir tek damarın bulunduğu damarlanma biçimidir.
Paralel Damarlanma
Boyuna ve enine oluşan damarlanma biçimidir.
Ağsı Damarlanma
Ana ve orta damarların belli olmadığı ağ yapısında gelişen damarlanma biçimidir.
[değiştir] Yaprak Dizilişi
En yaygın diziliş biçimi olarak almaşık, sarmal, karşılıklı, karşılıklı çapraz ya da çevrel dizilişe rastlanır.
[değiştir] Yaprağın Anatomik Yapısı
Yapraklar tipik olarak üç ana dokudan oluşur: Üstderi (epidermis), mezofil ve iletimdoku.
Yaprağın hem alt hem de üst yüzeyini kaplayan üstderi (epidermis) tek sıralı bir hücre katmanı halindeki koruyucu bir dokudur. Üstderi hücrelerin dış çeperleri kütikula denen ince, mumsu bir maddeyle örtülüdür. Mumsu kütikula su geçirmezdir, böylece yaprak yüzeyinden olacak su kaybını minimum seviyeye indirir. Kütikula, yaprağın üst yüzeyinde genelde daha kalındır, bu nedenle yaprakların üst yüzeyi alt yüzeyine oranla daha parlak gözükür. Üstderi hücreleri arasında yaprağın atmosferle gaz alışverişini sağlayan gözenekler bulunur. Bu gözeneklere stomata adı verilir. Karbondioksit ile oksijen'in bitkiye girişini sağlarken, su buharının da dışarı atılmasını sağlar. Her stoma bir çift kilit hücreyle çevrilmiştir ki bunlar bitkideki su basıncına göre stomanın (aralığın-gözeneğin) büyüklüğünü ayarlarlar. Güneş ışığına daha çok maruz kalan üst yüzeyden su kaybının önlenmesi için yaprağın üst yüzeyinde alt yüzeyine oranla çok daha az stoma (gözenek) bulunur.
Yaprağın iç katmanı olan mezofil bölümü klorofilce zengin, sık hücre dizileri halindeki palizat özekdokusu ile hücreleri arasında geniş boşluklar bulunan sünger özekdokusunu kapsar. Üst yüzeye, böylece de ışığa, daha yakında bulunan palizat özekdoku hücreleri bulundurdukları yoğun klorofil oranı ile fotosentezin en yoğun yer aldığı hücrelerdir. Sünger özekdoku ise bulundurduğu geniş boşluklar ile gaz alış verişinde büyük bir rol oynar. Aralarında bulunan bu hava boşlukları mezofil katmanı ile yaprağın alt yüzeyindeki gözenekler (stomata) arasında gaz alış verişinin verimli olması için bir bağlantı oluşturur.
İletim dokularda (vasküler sistem, vasküler doku) damarları oluşturur. Bitki içindeki madde alış verişinde görev alan doku çeşididir. Ksilem (odun borusu) ve floem (soymuk borusu) diye ikiye ayrılır. Ksilem inorganik maddelerin (su ve mineraller gibi) iletimini sağlarken, floem organik maddelerin (fotosentez sonucu oluşan besin maddeleri gibi) iletimini sağlar. Ksilem cansız hücrelerden oluşurken, floem canlı hücrelerden oluşur.
