Cuộc thanh trừng vĩ đại
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Cuộc thanh trừng vĩ đại (tiếng Nga: Большая чистка; phiên âm: Bolshaya chistka, tiếng Anh: Great Purge) là chiến dịch thanh trừng chính trị diễn ra tại Liên Xô dưới sự chỉ đạo của Joseph Stalin, mà về sau thực chất là sự chỉ đạo của cảnh sát mật trong thập niên 1930.
Khi quá trình này được thực hiện, Stalin đã củng cố quyền lực của mình ở gần mức tuyệt đối vào năm 1934 với sự sát hại Sergei Kirov (việc mà nhiều người ngờ rằng Stalin đã sắp đặt kế hoạch) như một hoàn cảnh để tung ra Cuộc thanh trừng vĩ đại chống lại những kẻ bị cho là đối thủ chính trị và tư tưởng của ông ta, nổi tiếng nhất là những cán bộ cao tuổi và những thành viên từ chức vụ thấp đến cao trong Đảng Bolshevik. Trotsky đã bị tống khỏi đảng năm 1927, bị đầy tới Kazakhstan năm 1928 và sau đó bị trục xuất hoàn toàn khỏi USSR năm 1929. Stalin đã sử dụng các vụ thanh trừng để huỷ hoại về mặt tinh thần và thể chất những đối thủ chính thức khác của ông ta (và cựu đồng minh) buộc tội Zinoviev và Kamenev đứng đằng sau vụ sát hại Kirov và có kế hoạch lật đổ chế độ Stalin. Cuối cùng, những người bị cho là liên quan đến việc này và các âm mưu khác với số lượng hàng chục nghìn người gồm nhiều cựu Bolshevik và thành viên cao cấp của đảng bị buộc tội âm mưu và phá hoại để giải thích cho những vụ tai nạn công nghiệp, sự thâm hụt sản xuất và các tai nạn khác của chế độ Stalin. Các biện pháp để chống lại những người đối lập và bị nghi ngờ gồm việc giam giữ trong các trại lao động (Gulag) tới hành quyết (con trai Trotsky, Lev Sedov và giống như Sergei Kirov - bản thân Trotsky cũng chết dưới bàn tay những kẻ giết người của Stalin năm 1940). Thời kỳ từ 1936 đến 1937 thường được gọi là Nỗi khiếp sợ vĩ đại, với hàng nghìn người (thậm chí chỉ đơn giản bị nghi ngờ chống đối chế độ Stalin) bị giết hoặc bị bỏ tù. Stalin nổi tiếng đã đích thân ký 40,000 giấy phép giết hại người tình nghi đối thủ chính trị.
Trong thời kỳ đó, việc thực hiện các cuộc bắt giữ hàng loạt, tra tấn và phạt tù hay hành quyết không cần toà án, đối với bất kỳ kẻ tình nghi nào là chống đối chính quyền Stalin của cảnh sát mật trở thành chuyện thường tình. Chỉ riêng ước tính của NKVD, 681,692 người đã bị bắn chỉ riêng từ 1937-38 (mặc dù nhiều nhà sử học nghĩ rằng con số này vẫn còn dưới mức sự thực), và hàng triệu người đã bị chuyển tới các trại lao động Gulag.
Nhiều toà án trình diễn đã được tổ chức ở Moscow, để phục vụ như ví dụ cho những phiên toà mà toá án địa phương sẽ tiến hành ở những nơi khác trong đất nước. Có bốn vụ xử quan trọng từ 1936 đến 1938, Phiên toà Mười sáu tên là vụ đầu tiên (tháng Mười Hai 1936); sau đó là Phiên toà Mười bảy tên (tháng Một 1937); rồi Phiên toà các vị tướng Hồng Quân, gồm cả Marshal Tukhachevsky (tháng Sáu 1937); và cuối cùng là Phiên toà Hai mốt tên (gồm cả Bukharin) tháng Ba 1938. Xem thêm: Các vụ xử án Moscow.
Mặc những hiến pháp có vẻ được ra liên tục dưới chế độ Stalin năm 1936, quyền lực của đảng trên thực tế đã lệ thuộc vào cảnh sát mật, bộ máy mà nhờ đó Stalin nắm vững quyền lãnh tụ thông qua Nỗi sợ hãi quốc gia.
