Phân cấp hành chính Trung Quốc

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quy định có 3 cấp hành chính: tỉnh, huyện và hương. Nhưng trên thực tế Trung Quốc được chia thành 5 cấp đơn vị hành chính là: cấp tỉnh, cấp địa khu, cấp huyện, cấp hương và cấp thôn. Tuy nhiên cấp thôn không phải là cấp chính quyền chính thức.

[sửa] Cấp tỉnh

Trung Quốc có 33 đơn vị hành chính cấp tỉnh (省级, tỉnh cấp), không kể Đài Loan, gồm:

22 tỉnh (省, tỉnh; tiếng Anh: province). Đài Loan (Trung Hoa Dân quốc) được Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa coi là tỉnh thứ 23 của mình.
5 khu tự trị (自治区, tự trị khu; tiếng Anh: autonomous area),
2 đặc khu hành chính (特別行政區, đặc biệt hành chính khu; tiếng Anh: special administrative region)
4 thành phố trực thuộc trung ương (直轄市, trực hạt thị, ở Trung Hoa Dân quốc còn gọi là 院轄市, viện hạt thị, hay 特別市, đặc biệt thị; tiếng Anh: municipality). Tuy là thành phố nhưng vẫn có khu vực nông thôn trực thuộc dưới dạng các huyện ngoại thành. Điển hình như thành phố Trùng Khánh là nơi khu vực nông thôn rộng lớn hơn khu vực thành thị rất nhiều.

Cấp này tương đương cấp tỉnh tại Việt Nam.

[sửa] Cấp địa khu

Cấp địa khu (地区级, địa khu cấp hay 地级, địa cấp) là cấp hành chính dưới tỉnh và trên huyện, gồm có:

Địa khu (地区; tiếng Anh: prefecture). Hiện nay các địa khu đã được thay thế gần hết bằng thành phố trực thuộc tỉnh. Cả nước chỉ còn 17 địa khu, chủ yếu chỉ tồn tại ở Khu tự trị Tây Tạng (6 địa khu) và Khu tự trị Tân Cương (7 địa khu), ngoài ra tỉnh Quý Châu có 2 địa khu, Thanh Hải và Hắc Long Giang mỗi tỉnh có 1 địa khu.
Châu tự trị (自治州, tự trị châu; tiếng Anh: autonomous prefecture). Hiện có 17 châu tự trị.
Thành phố trực thuộc tỉnh (省辖市, tỉnh hạt thị; A: provincial city) hay thành phố cấp địa khu (地级市, địa cấp thị; tiếng Anh: prefecture-level city), bao gồm cả thành phố cấp phó tỉnh (副省级城市, phó tỉnh cấp thành thị; tiếng Anh: sub-provincial city). Tính đến 31/12/2005, cả nước có 283 địa cấp thị.
Minh (盟; tiếng Anh: league). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ: hiện chỉ có 3 minh, còn lại là địa cấp thị.

Một địa khu lại bao gồm nhiều huyện, quận.

Cấp hành chính này không có cấp tương đương ở Việt Nam.

[sửa] Cấp huyện

Cấp huyện (县级, huyện cấp) gồm có:

Huyện (县, huyện; tiếng Anh: county). Trong Wikipedia thống nhất dịch là county, còn các sách báo khác có khi dịch là district, thậm chí prefecture.
Huyện tự trị (自治县, tự trị huyện; tiếng Anh: autonomous county).
Đô thị cấp huyện, có thể dịch là thị xã (县级市, huyện cấp thị; tiếng Anh: county-level city), gồm cả đô thị cấp phó huyện (副地級市, phó địa cấp thị; tiếng Anh: sub-prefecture-level city).
Quận nội thành, nội thị của các thành phố, thị xã (市辖区, thị hạt khu hoặc ngắn gọn là 区, khu; tiếng Anh: district).
Kỳ (旗; tiếng Anh: banner). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ.
Kỳ tự trị (自治旗, tự trị kỳ; tiếng Anh: autonomous banner). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ và chỉ có 3 kỳ tự trị.
Ngoài ra còn có 1 lâm khu (林区 línqū; tiếng Anh: forestry district/area) Thần Nông Giá ở tỉnh Hồ Bắc, và 2 đặc khu (特区 tèqū; tiếng Anh: special district) Vạn Sơn, Lục Chi ở tỉnh Quý Châu cũng thuộc cấp này.

Cấp này tương đương cấp huyện tại Việt Nam. Tính đến 31/12/2005, toàn bộ Trung Quốc đại lục có 2862 đơn vị hành chính cấp huyện, trong đó có 852 quận, 374 thị xã (huyện cấp thị), 1464 huyện, 117 huyện tự trị, 49 kỳ, 3 kỳ tự trị, 2 đặc khu và 1 lâm khu.

[sửa] Cấp hương

Cấp hương (乡级, hương cấp) là cấp tương đương cấp xã, phường của Việt Nam.

Khu vực nông thôn được chia thành:
- Hương, có thể dịch là xã (乡; tiếng Anh: township)
- Trấn, có thể dịch là thị trấn (鎮; tiếng Anh: town).
- Hương dân tộc (民族乡, dân tộc hương; tiếng Anh: ethnic township)
- Riêng ở Nội Mông được chia thành tô mộc (苏木, sūmù; tiếng Anh: sumu) và tô mộc dân tộc (民族苏木, dân tộc tô mộc; tiếng Anh: ethnic sumu)
Khu vực thành thị được chia thành:
- Nhai đạo biện sự xứ (街道办事处) hay nhai đạo (街道, hoặc 街办 nhai biện; tiếng Anh: sub-district), có thể coi như cấp phường ở Việt Nam.
- Ngoài ra, công sở khu (区公所, khu công sở; tiếng Anh: district public office) là tàn tích một cấp hành chính trước đây, giờ chỉ còn 11 công sở khu và loại đơn vị này đang dần dần mất đi.

Tính đến 31/12/2005, toàn bộ Trung Quốc đại lục có 41636 đơn vị hành chính cấp hương, trong đó có 19522 trấn, 14677 hương, 1092 hương dân tộc, 181 tô mộc, 1 tô mộc dân tộc, 6152 nhai đạo và 11 công sở khu.

[sửa] Cấp thôn

Cấp thôn (村级, cūnjí, thôn cấp) không phải là cấp hành chính chính thức, cũng giống như cấp thôn, ấp, tổ, khu phố ở Việt Nam.

Ở thành thị có:
- Xã khu (社区 shèqū), hay tiểu khu (小区) hay khu cư trú (居住区, cư trú khu), tiếng Anh dịch là communities.
- Khu dân cư (居民区 jūmínqū, cư dân khu), tiếng Anh dịch là neighborhoods.
Ở nông thôn có:
- Ủy hội thôn (村民委员会 cūnmínwěiyuánhùi, thôn dân ủy viên hội hoặc vắn tắt là 村委会 cūnwěihùithôn ủy hội), tiếng Anh dịch là village committees
- Tiểu tổ thôn (村民小组 cūnmínxiǎozǔ, thôn dân tiểu tổ), tiếng Anh dịch là villager groups.