Cossoune
Èn årtike di Wikipedia.
Ene cossoune, c' est ene sôre di lete, ki rind on son del vwès, k' est espaitchî d' rexhe foû do gozî u del boke, et ki va fé l' atake u l' coron del sillabe. L' ôte sôre di lete si lome voyale.
E walon, gn a cåzu måy troes cossounes ki s' shuvèt.
Les halcrossès cossounes, c' est des cossounes ki n' si prononcèt nén.
Les tcheyantès cossounes å coron, c' est des cossounes etimolodjikes ki n' si rtrovèt nén å coron d' on mot, mins rispitèt dins s' parintêye.
Les tcheyantès cossounes å mitan, c' est des cossounes etimolodjikes ki n' si rtrovèt nén å mitan d' on mot.
[candjî] Sôres di cossounes
| doûce cossoune | b | d | dj | g | j | jh | v | z |
| deure cossoune | p | t | tch | k | ch | xh | f | s/ss |
I gn a eto deus dmey-cossounes (ou dmey-voyales): y (sicrît i pa dvant ene voyale ôte k' on i/î) eyet w.
Eyet ossu des ôtès cossounes ki n' sont ni des deurès cossounes ni des doûcès cossounes: c (ç), h, l, m, n, r.
[candjî] Les deus sôres di cossounes et l' ôrtografeye do walon
E walon, on wangne di saveur ricnoxhe les doûcès cossounes, ca ele sont foirt consecantes pol fonolodjeye: ele s' adurixhèt cwand k' ele sont å coron d' on mot; et ele ralonguixhèt tofer li voyale ki s' trove pa dvant (såf si c' est on "o").
- adurixhmint des cossounes å coron: prononçaedje d' ene doûce cossoune metowe al fén des mots come li deure cossoune adjermalêye. Metans: dj si prononce tch: rodje, bladje, araedje si vont prononcî rotche, blatche, araetche. Po rtrover l' sicrîte cossoune, i s' fåt dimander s' i gn a des ôtes del minme famile ki s' prononcèt avou "dj": "rodji, araedjî, bladjot".
- disfaflotaedje di sacwantès longuès voyales divant des doûcès cossounes: çou ki fwait k' i gn a nén mezåjhe di scrire on tchapea so les a,e,i,u pa dvant ene doûce cossoune. Metans: Lidje est prononcî avou on longou i: Lîtche.
[candjî] Mots avou ene sibarante deure cossoune e walon
- sonk (F. sang): sonkenaiwe.
- keute (F. coude): s' askeuter (pôreut vni direk do latén cubitus).
- haminte (li scrijhaedje Feller est "haminde" avou on D d' forcoridjaedje): nou parint avou D.
- drouke (F. drogue): a pårti do parint droucter
- fouke
