Kalmarunie
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
|
||
| Taal | Deens, Noors, Sweeds, Fins | |
| Geloof | Katholiek | |
| Hoofstad | Roskilde | |
| Oppervlakte | ongeveer 1,56 miljoen km² | |
| Bevolking | ongeveer 2 miljoen | |
| Bestaan | 1397-1523 | |
Die Kalmarunie verenig die drie koninkryke van Denemarke, Noorweë en Swede onder een monarg in 1397. Die lande het hulle soewereiniteit maar nie hulle onafhanklikheid nie prysgegee. Sweedse ontevredenheid oor die Deense gesentraliseerde bestuur lei dan ook tot konflik wat sou lei tot die uitmekaarval van die unie in 1532.
Die personeleunie word gevorm deur die koningin van Denemarke (1353 - 1413) in die Sweedse stad Kalmar, aan die Deense grens, nadat Deense en Sweedse troepe die Sweedse koning, Albert van Mecklenburg verslaan het. Koningin Margareta kon haar neef Eric van Pomerania op die Noorse troon kry, wie vervolgens tot koning verklaar word van eweneens beide ander lande. Margareta beloof om die politieke invloedvoorregte van die adel te beskerm in haar unie, maar koning Eric wil die monargie versterk.
[wysig] Konflik
Die Swede was nie tevrede met die verskillende Deense oorloë, wat Sweedse uitvoer van produkte (veral yster), belemmer het nie. Desentralisasie van mag in Denemarke het ook ongelukkigheid veroorsaak. Die unie verbrokkel in die jaar 1430 tot op die punt van ‘n gewapende opstand. Eric word in 1438 - 1439 onttroon, en opgevolg deur Christoffel van Beieren. In die magvakuum na Christoffel se dood in 1448 verkies Swede Karel VIII van Swede tot koning, wat die volgende jaar ook tot koning van Noorweë verkies word. Denemarke verkies egter Kristian van Denemarke as koning, en wil hulle troon nie sommer prysgee nie. Die volgende sewentig jaar sou oorloë tussen Swede en Denemarke die unie oorheers.
Na die suksesvolle herverowering van Swede deur van Denemarke en die Bloedbad van Stockholm in 1521 begin Swede nog ‘n opstand. Gustav I van Sweden verklaar egter Swede onafhanklik op 6 Junie 1523 na sy kroning, en hef die unie finaal op.
[wysig] Epiloog
Die laaste strukture van die Kalmarunie bly bestaan tot 1563, toe Denemarke Noorweë eensydig tot ‘n Deense provinsie verklaar. Noorweë behou aparte instellings en sy eie regsstelsel, maar hulle oorsese besittings (Ysland, Groenland en die Faroëreilande) word Deense kroonbesit. In 1814 is die koning van Denemarke - Noorweë egter verplig om Noorweë aan die koning van Swede te oorhandig, wat die begin was van die nuwe personeleunie van Swede - Noorweë.
Kategorieë: Denemarke | Noorweë | Swede
