Putevi u srednjovjekovnoj Bosni
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Putne komunikacije u srednjovjekovnoj Bosni naslanjaju se na ranije ilirske i rimske putne komunikacije kao osnovne trase puteva. To su kolski i karavanski putevi trasirani dolinama rijeka i preko planinskih visova kojima su najstariji stanovnici savladavali udaljenosti između sjevernijih planinskih i južnih primorskih dijelova ovog područja.
Kroz srednji vijek ta je mreža usavršavana prema razvoju države i ekonomije, a ona je ostala u nasljeđe i savremenom dobu po prepoznatljivim glavnim pravcima. Glavne komunikacije predstavljale su povezivanje Bosne sa Dubrovnikom i Splitom, centrima koji su Bosancima omogućavali izlazak u mediteranski i zapadnoevropski svijet. Glavni put koji je spajao Dubrovnik i bosanske vladarske rezidencije i rudarska središta u centralnoj Bosni zvao se Via Narenta ili Via Bosna. Išao je od Dubrovnika preko Drijeva, dolinom Neretve koju napušta presjecajući planinske vijence Prenja do Vrapča i Konjica, a onda dalje prema Visokom.
Druga značajna komunikacija zvala se Via Drine. Ona je išla od Dubrovnika prema istočnim dijelovima Bosanskog kraljevstva do Srebrenice. Iz Dubrovnika je put skretao u Trebinje, a dalje preko Čemernog izlazio na Foču i preko Goražda uz Drinu do Borča, Prače, Višegrada i Srebrenice. Foča je bila čvorište odakle se put račvao prema Despotovini spajajući se sa čuvenim Carigradskim drumom koji je išao linijom Beograd-Carigrad. Put prema Kotoru račvao se iz Trebinja i izlazio na Zetski put koji je bio žila kucavica Zete. Glavna komunikacija Bosne prema Splitu išla je preko Jajca i Bugojna.
Putovanja su obavljana konjima i kolima u okviru karavana radi bolje zaštite putnika. Na putevima su bile organizirane karavanske stanice u kojima su putnici sa robom mogli da se odmore, prenoće i zamijene svoje tovarne životinje (poput kasnijih hanova i karavan saraja iz osmanskog vremena). Brojne karavanske stanice pretvorile su se u začetke prvih naselja, obzirom da je na tim stanicama domaće stanovništvo nudilo svoje proizvode ili nabavljalo robu koja im je bila potrebna (Gradska naselja u srednjovjekovnoj Bosni).
