Aŝgabato
El Vikipedio
Aŝgabato (turkmene Aşgabat) estas la ĉefurbo de Turkmenio kun ĉ. 773.400 loĝantoj (la 1-an de januaro 2004), la plej granda urbo de la lando. Ĝi situas en oazo de la dezerto Karakumo, ĉe la piedoj de la Kopetdag-a montaro, proksime al la limo de Irano.
En la urbo funkcias flughaveno, maŝinindustrio, elektrotekniko, teksaĵa kaj nutraĵa industrio. Ĝi estas kultura centro kun universitatoj, altlernejoj, teatroj, muzeoj kaj zoo.
[redaktu] Historio
La urbo evoluis ĉirkaŭ rusa milita apogejo, kiu estis establita en 1881 ĉe krucpunkto de pliaj karavanaj vojoj. Post aliĝo al la Transkaspia Fervojo, kiu interligas Kazaĥion kaj Uzbekion kun la Kaspia Maro, la urbo disvastiĝas daŭre ekde 1885. Inter 1919-1927 la urbo portis la nomon Poltorack.
En 1924, Aŝgabato iĝis ĉefurbo de la soveta respubliko Turkmenio ene de Sovetunio. Okaze de grava sismo la 5-an de oktobro en 1948, la urbo tute detruiĝis, sed poste estis rekonstruita. En 1962, Aŝgabato alligiĝis al la Karakuma kanalo. Tiu kanalo estas unu el la plej longaj surmonde kaj estas provizita el 600 kilometrojn oriente fluanta rivero Amudarja.
Post sendependiĝo de Turkmenio la 27-an de oktobro de 1991, Aŝgabato iĝis la ĉefurbo de la regno.
[redaktu] Vidindaĵoj
Plimulto de la historiaj konstruaĵoj ruiniĝis dum la tertremoj (ĉefe en 1948). La centron de Aŝgabato karakterizas ŝtalbetonaj kaj vitraj konstruaĵoj, kiuj do estas sismorezistaj.
Aparte vidindas la muzeoj pri plastikaj artoj, etnografio kaj historio; sed ankaŭ la botanika ĝardeno.
