Arthur Koestler
El Vikipedio
Arthur Koestler (naskiĝis la 5-an de septembro 1905 en Budapeŝto kiel KÖSZTLER Artúr; mortis la 3-an de marto de 1983 en Londono) estis hungar- kaj juddevena brita verkisto. Li estis aŭtoro de la fama libro „Mallumo dumtage”. Li verkis angle, france kaj germane.
Li naskiĝis en Budapeŝto kiel filo de germanparolanta juda industriisto. Li translokiĝis kun sia familio en 1914 al Vieno kaj tie ekstudis en 1922 iĝenierajn sciencojn, sed paralele ankaŭ filozofion kaj literaturan sciencon. Ĉar tiutempe li kliniĝis al cionismo, li rompis la studoj antaŭ la ekzamenoj kaj veturis en 1926 al Palestino, kie li sentis malfacilaĵojn en alkutimiĝo al la kibucaj ĉiutagoj. De tie sendis li raportojn al Ullstein-Verlag (Ulŝtajn-eldonejo) en Berlino, kaj li sukcesis iĝi kunlaboranto de la eldonejo. En 1930 translokiĝis li al Berlino, kie li laboris kiel redaktoro pri eksteraferoj. Li traflugis en 1931 per la aerŝipo „Graf Zeppelin“ la nordan poluson.
En 1931 li aniĝis en al Germana Komunisma Partio (KPD) kaj veturis en 1932/33 al la Sovetunio. La tieaj teruraj vivkondiĉoj de la stalinismo kvankam ŝokis lin, sed li restis fidela je la komunismo ĝis 1937-38, ĝis la Granda Purigo. Lin ankaŭ vekis la duvanga konduto de la komunistoj en la [Hispana Enlanda Milito]] kaj la Pakto de Molotov-Ribbentrop en 1939.
En 1937 li veturis al Hispanio, kiel milita raportisto kaj kie kaptis lin soldatoj de generalo Franco kaj volis lin ekzekuti pro spionado. Lin savis la brita registaro per ŝanĝo de kaptitoj. Tiuj travivaĵoj inspiris verki la libron „Hispana Testamento“.
Li fondis kun Willi Münzenberg en 1938 la gazeton „Die Zukunft” (La estonto). Lia fina foriĝo de la komunismo estas signita per la bestselera (plejvendata) libro „Tagmeza mallumo“ en 1940.
Ekde 1940 vivis kaj laboris Arthur Koestler en Anglio kaj amikiĝis kun George Orwell (Eric Blair), kiu havis iugrade similan politikan evoluon kiel li.
Pluaj sukcesaj vekaĵoj de Koestler estis la Spartacus-romano „La gladiatoroj“ (1939), „La Dia trono vakas“ (1951) kaj „Noktomigrantoj“ (1959). Dumtempe li iĝis grava kaj sukcesa anglalingva verkisto. Li akiris lastfoje atenton pro sia libro „La dektria tribo“ (originale The Thirteenth Tribe) en 1978. La libro entenas la teojn, ke la orienta judaro devenas de la kazaroj, kio kaŭzis en Israelo koleriĝon.
En 1955 li publike adiaxuis sian politikumadon, poste li ĉefe okupiĝis pri parapsiĥologio. Tion li revidiis por mallonga tempo, pro la hungara revolucio de 1956.
Li memmortigis sin la 3-an de marto 1983 kun sia tria edzino Cynthia. Li suferis je Parkinson-malsano kaj leŭkemio. Li heredis siajn posedaĵojn por starigi, ekipi katedron por parapsiĥologio en la Universitato de Edinburgh.
Li tiel deklaris sin en 1957 „kiel brita ŝtatano, naskita en Hungario, kaj kiu verkas angle, sed en sonĝo murmuras hungare”.
[redaktu] Libroj
- Hispana Testamento (Spanish Testament), 1937
- La gladiatoroj (The Gladiators), 1939 (skribite originale en la hungara)
- Tagmeza mallumo (germane Sonnenfinsternis, angle Darkness at Noon), 1940 (skribita originale en la germana)
 |
