ریواس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ریواس بومی آسیا و به احتمال زیاد سیبری و یا کوههای هیمالیا است. در سدۀ شانزدهم در اروپا کشت می‌شد. و نوشته‌ها حاکی از آن است که قبل از میلاد مسیح در چین به عنوان دارو مصرف می‌شد.

ریواس همچنین در دامنه كوه‌های بینالود به شكل خودرو روییده و رشد می‌كند و بومیان و روستاییان با چیدن سنگ دور ساقه‌ی آن، آن‌را پرورانده و سبب بلندتر شدن ساقه‌اش می‌گردند. این گیاه یكی از ره‌آورد‌های نیشابور است.

فهرست مندرجات ۱ ریواس در غذاهای ایرانی ۲ مشخصات ظاهری ریواس ۳ ارزش غذایی ریواس ۴ شرایط آب و هوایی برای رشد ریواس ۵ نحوه تکثیر ریواس ۵.۱ مراقبتهای زمان داشت ریواس ۵.۲ برداشت ریواس ۶ آفات و بیماریهای ریواس ۷ ریواس و ارتباطش با علوم ۸ منبع

[ویرایش] ریواس در غذاهای ایرانی

این گیاه در غذاهای ایرانی به صورت خام و پخته در سالاد و خورشت مورد مصرف دارد، اما به 2 صورت کلی همراه با کوفته ریزه و رب و پیاز و صورت دیگر همراه با گوشت قرمه و سبزی نعناع و جفری طبخ می‌شود این خورشت‌ها مخصوص نواحی جنوبی البرز از جمله تهران و سمنان است که این گیاه در دامنه‌های البرز به طور وحشی رشد می‌کند. (رجوع شود به کتاب آشپزی رزا). با ریواس خوشاب و شربت نیز درست می‌كنند.

[ویرایش] مشخصات ظاهری ریواس

ریشه: ریواس دارای یک ریشه معمولی است که یک تا دو متر در خاک رشد می‌کند. ریشه ریواس در مقابل سرما و یخبندان مقاوم است.

ساقه: ریواس دارای دو نوع ساقه است. یکی ساقه زیرزمینی که به آن ریزوم می‌گویند. ریزوم پس از رشد گوشتی و چوبی می‌شود که از جوانه‌های آن، ساقه‌های هوایی و برگهای پهن بوجود می‌آید. نوع دوم ساقه در ریواس ساقه‌های هوایی است که تا حدود یک متر نیز رشد می‌کند.

برگ: ریواس دارای برگهایی است که از جوانه جانبی ریزومها بوجود می‌آیند. برگها دارای پهنک نسبتاً پهن هستند. دمبرگ ریواس که قسمت خوراکی آن را تشکیل می‌دهد، گوشتی بوده و طول آن به بیش از 50 سانتیمتر می‌رسد.

گل: به تعداد زیاد و به صورت خوشه در انتهای ساقه اصلی ایجاد می‌گردد و گلها به رنگ سبز است و در اثر تلقیح بذر را تشکیل می‌دهند.

[ویرایش] ارزش غذایی ریواس

ریواس دارای برخی عناصر نظیر پتاسیم - کلسیم است و از نظر ویتامینها نیز تا حدودی غنی است. دمبرگ ریواس که قسمت قابل استفاده آن است دارای مقداری اسیدهای آلی مانند اسید مالیک است که برای رفع عطش و ایجاد سهولت در هضم غذا مفید است. همچنین در طب سنتی ریواس برای دفع بعضی از باکتریهای مضر استفاده می‌شود. مصرف بیش از حد ریواس باعث کمبود کلسیم در بدن می‌شود.

[ویرایش] شرایط آب و هوایی برای رشد ریواس

ریواس از سبزیهای فصل خنک است و دماهای پائین را تحمل می‌کند. برگها در دمای پائین صورتی و یا قرمز و در دماهای بالا بیش از 30 درجه سانتیگراد سبز تیره است. ریواس در مناطق پر باران عملکرد بیشتری را دارد. در خاکهای سبک و حاصلخیز بهتر رشد می‌کند. خاک ریواس نیاز به پتاسیم زیادی دارد.

مهم‌ترین منطقه رشد و رویش ریواس در ایران، دامنه‌های کوه بینالود در شهرستان نیشابور است.

[ویرایش] نحوه تکثیر ریواس

این گیاه توسط دو روش غیر جنسی و بذر تکثیر می‌‌شود ولی چون گیاهان حاصل از بذرکاملاً متفاوت از گیاهان والدینی می‌‌باشند در واقع استفاده از گیاهانی که از جوانه‌های روی ریزوم حاصل می‌‌شوند، روش اصلی تکثیر آن می‌‌باشد که این گیاهان در اطراف گیاه اصلی قرار دارند. در اوایل بهار گیاهان جدا شده از گیاه مادری به صورت شیاری کشت می‌‌شود. فاصله مشت بین 5/1-1 متر در نظر گرفته می‌‌شود و فاصله دو بوته 90 - 60 سانتیمتر است.

[ویرایش] مراقبتهای زمان داشت ریواس

وجین: اگر علف‌های هرز توسط ادوات مکانیکی حذف می‌گردند باید عمق کاشت ریزوم را در نظر گرفت و از ایجاد صدمه به آن اجتناب نمود.

کوددهی: کود دهی در طی فصل رشد صورت می‌گیرد.

حذف گلها: حذف غنچه و گل به محض ظهور ساقه گل دهنده صورت می‌گیرد و اینکار باعث می‌شود که در سالهای بعد رشد رویشی و دمبرگها با شدت بیشتری ادامه یابد چون گلدهی و تولید بذر، گیاه را ضعیف می‌سازد.

[ویرایش] برداشت ریواس

برداشت ریواس از سال دوم کشت شروع می‌شود. علامت رسیدن محصول با بزرگ شدن پهنک برگ همراه است. ریواس برای مصرف تازه، هر هفته برداشت می‌شود.

[ویرایش] آفات و بیماریهای ریواس

• زنگ ریواس
• کرم ریشه ریواس
• بیماریهای ویروسی که توسط ریزوم منتقل می‌شوند.

[ویرایش] ریواس و ارتباطش با علوم

• تاکسونومی: گیاه ویروس بر حسب خویشاوندی با سایر گیاهان رده بندی می‌شود و جایگاه این گیاه از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص می‌شود.
• کالبدشناسی: ساختمان داخلی گیاه ریواس مطالعه می‌شود.
• ریخت‌شناسی: تنوع ریختی گیاه ریواس مطالعه می‌شود. به عبارتی مطالعه تنوع ریختی گیاه ریواس باعث می‌شود تا بدانیم که با شرایط متفاوت در زیستگاههای مختلف سازگاری این گیاه چگونه صورت می‌گیرد.
• مورفوژنز: از ابتدای تشکیل سلول تخم ریواس تا بوجود آمدن سکل ریواس بررسی می‌شود.
• فیزیولوژی: نحوه کار و فعالیت گیاه ریواس از سطح اندامکهای درون سلول تا بافت‌ها، اندام‌ها و خود گیاه ریواس مطالعه می‌شود.
• سیتولوژی: به مطالعه درباره رشد، تولید مثل و رفتار سلول گیاه ریواس می‌پردازد.
• بوم‌شناسی: به مطالعه چگونگی سازش گیاه ریواس با محیط و ارتباط آنها با یکدیگر می‌پردازد.
• ژنتیک: چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شیمیایی این عوامل را در گیاه ریواس بررسی می‌کند.

[ویرایش] منبع

دانشنامه رشد.

ن·ب·و گیاهان دارویی و ادویه‌جات
گیاهان دارویی	اسپرزه · استوخودوس · افسنطین · آقطی سیاه · اکلیل کوهی · انجدان رومی · آنغوزه · آویشن · باباآدم · بادرنجبویه · بارهنگ · برگ بو · برگ سنا · برنجاسف · بن سرخ · بنه · بولدو · بومادران · بیدمشک · پنج‌انگشت · پنیر باد · پنیرک · پیازچه · تخم کتان · ترخون · جعفری فرنگی · جعفری · چای کوهی · ختمی · داز · درمنه · رازک · رازیانه · روناس · ریحان مقدس · ریحان · ریواس · زنجبیل · زوفا · سُداب · سنبل‌الطیب · سورنجان · سیر · شاه‌تره · شاهِسپَرَم · شبدر قرمز · شوید · شیرین‌بیان · صبر زرد · صعتر · عروسک پشت پرده · علف هفت‌بند · قاصدک · کاسنی · کاکوتی · کوشاد · گاوزبان · گز روغن · گز علفی · گزنه · گشنیز · گل راعی · گل همیشه‌بهار · گلپر · گون کتیرا · مامیران کبیر · مرزه · مریم‌گلی · مورت · موسیر · نعناع · هویج وحشی ·
ادویه	اسپرزه · آنغوزه · بابونه · بادیان رومی · برگ بو · به‌دانه · پودر پیاز · پودر فلفل دلمه‌ای · پودر کاری · تخم شاهی · تخم تره · ترب کوهی · تمبر هندی · جوز بویا · جوز هندی · چهارتخمه · خاکشیر · خردل · خسرودار · خشخاش · دارچین · زردچوبه · زعفران · زنجبیل · زیره · سماق · سیاه‌دانه · سیر · شنبلیله · عرق بیدمشک · فلفل بهار · فلفل برزیلی · فلفل سفید · فلفل سیاه · فلفل · کاسنی دشتی · کُبابه · کنجد · کندر · گل رنگ · گل گاوزبان · گلاب · لیمو عمانی · پودر موسیر · میخک · ناردانه · نمک · واسابی · هل سبز · هل سفید ·