زعفران
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
زَعفِران گیاهی دارویی و صنعتی است گل زعفران که به بخش کلاله و یا قرمزی آن سر ریشه می‌گویند در ابتدای برداشت به رنگ قرمز روشن است ولی به مرور به رنگ قرمز تیره رنگ تبدیل میشود. تازه آن از عطر خوش طعمی برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصی می‌دهد برای کشاورزان در خراسان، زعفران(طلای سرخ) درآمد اصلی است. گیاهی که تنها یکبار در اول آبانماه به آب نیاز دارد و تا بهار آب باران و برف برای آن کافی است. کاشت و داشت و برداشت آن فرصت‌های فراوان شغلی به وجود می‌آورد، حمل و نقل آن گران تمام نمی‌شود و توان ارز آوری دارد. از آماری که به گونه‌ای نه چندان دقیق درباره زعفران و زعفران کاران ایران منتشر میشود، چنین بر می‌آید که بیشتر از صد هزار خانوار، به ویژه در گناباد ، قائن ، بیرجند و فردوس در استان خراسان، از این محصول روزگار می‌گذرانند. از ۲۳۰ تن زعفرانی که هر سال در جهان تولید میشود، حدود ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست می‌آید و بقیه عمدتا در اسپانیا، یونان، مراکش، هند و افغانستان تولید میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] صادرات
هفتاد و پنج تا هشتاد در صد زعفران ایران صادر میشود و حدود پنجاه میلیون دلار برای آن کشور ارز آوری می‌کند. بخش عمده صادرات زعفران ایران به صورت فله‌ای به بهای هر کیلو چهار صد دلار راهی اسپانیا و امارات عربی متحده میشود و از آنجا، در بسته بندی‌های کوچک و مدرن، به بهای هر کیلو ۱۲۰۰ دلار راه بازار‌های غربی را در پیش می‌گیرد. به بیان دیگر با توجه به نبود زیر بنا‌های صادراتی و تکنولوژی بسته بندی، حاصل زعفران کاران خراسان عمدتا به سود دلالان اسپانیایی و اماراتی ریخته میشود. در مجموع بر پایه گزارش‌های انتشار یافته، رغبت کشاورزان خراسان به کشت زعفران رو به کاهش گذاشته که مهم ترین عامل آن ضعف بهای این کالا طی دو سال گذشته‌است.
[ویرایش] خواص درمانی
زعفران در کتاب رسمی داروسازی نامبرده شده و به شکل تنطوری با نام OpiiCrocata Tinctura وجود دارد.
هم چنین عصارهٔ آن به صورت محصولی به نام Bitters Swedish توسط کارخانجات مختلف تهیه و جهت مصارف دارویی مختلف عرضه میشود. بر حسب آزمایش‌هایی که در اروپا انجام شده‌است، زغفران خاصیت کاهش چربی و کلسترول خون و افزایش نفوذ اکسیژن در پلاسما را در موش آزمایشگاهی از خود نشان داده‌است.
در طب عوام نقاط مختلف جهان، زعفران به عنوان آرام بخش، ضد اسپاسم، اشتها آور و مقوی معده استفاده میشود. در کشور آلمان زعفران به عنوان آرام بخش، درمان درد معده و شکم و آسم مصرف میشود. زعفران بدلیل رنگ شادی که دارد در غذاها باعث نشاط انسان میشود
[ویرایش] مصارف غذایی و صنعتی
زعفران به جهت طعم، بو و رنگ زرد خاصی که دارد به وفور در غذاها (به ویژه همراه با برنج) ، صنایع شرینی سازی، داروسازی و صنایع دیگر به مصرف می‌رسد.
[ویرایش] ترکیبات
مهم ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهم ترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱درصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰درصد، رطوبت حدود ۱۳ـ۱۰ درصد و ترکیبات معدنی حدود ۵درصد می‌باشد.
[ویرایش] نگه داری
زعفران بویژه بعد از آسیاب شدن باید دور از نور و رطوبت و در جام شیشه‌ای نگهداری شود.زیرا با توجه به این که اسانس (مواد معطر) زعفران قابل تبخیر شدن است در صورت نگه داری نامناسب، به مرور زمان اسانس آن تبخیر شده و از اثرات دارویی و طعم و مزهٔ آن کاسته میشود و مرغوبیت آن از دست می‌رود.
[ویرایش] تقلب
چون زعفران بسیار گران قیمت می‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم اعدام داشته‌است. مهم ترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند.گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل اسپری می‌کنند. بهترین نوع زعفران زعفرانی است که به آن دختر پیچ می‌گویند یعنی صد درصد طبیعی است و سر ریشه دست نخورده‌است مانند رشته‌ای نخ قرمز است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن قرمز است.
[ویرایش] نام
بیشتر منابع انگلیسی زعفران را از واژه الصفران و واژه‌ای عرب دانسته انت اما درستی این بعید بنظر می‌رسد چون کاربرد زعفران قدمتی بیشتر از ده هزار سال دارد و این گیاه بومی رشته کوههای البرز و آسیای میانه‌است. وزن این واژه نیز عربی نیست و اصولا بیشتر نام‌هایی که در عربی به «ان» ختم می‌شوند ریشه فارسی دارند مانند مهرجان، جلجلان و... شاید زعفران در اصل زرپران بوده یعنی گلی که کلاله آن هم ارزش زر و طلا است و این واژه سپس به زعفران تبدیل شده. در زبان فارسی و ترکی زفرون (زفرو) و در عربی زعفران در انگلیسی saffron در اسپانی azafrán در فرانسه (safrane در ایتالیایی (zaferano به هندی zuffron تلفظ میشود.
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منابع بیرون
|
|
|
| گیاهان دارویی |
اسپرزه · استوخودوس · افسنطین · آقطی سیاه · اکلیل کوهی · انجدان رومی · آنغوزه · آویشن · باباآدم · بادرنجبویه · بارهنگ · برگ بو · برگ سنا · برنجاسف · بن سرخ · بنه · بولدو · بومادران · بیدمشک · پنج‌انگشت · پنیر باد · پنیرک · پیازچه · تخم کتان · ترخون · جعفری فرنگی · جعفری · چای کوهی · ختمی · داز · درمنه · رازک · رازیانه · روناس · ریحان مقدس · ریحان · ریواس · زنجبیل · زوفا · سُداب · سنبل‌الطیب · سورنجان · سیر · شاه‌تره · شاهِسپَرَم · شبدر قرمز · شوید · شیرین‌بیان · صبر زرد · صعتر · عروسک پشت پرده · علف هفت‌بند · قاصدک · کاسنی · کاکوتی · کوشاد · گاوزبان · گز روغن · گز علفی · گزنه · گشنیز · گل راعی · گل همیشه‌بهار · گلپر · گون کتیرا · مامیران کبیر · مرزه · مریم‌گلی · مورت · موسیر · نعناع · هویج وحشی · |
| ادویه |
اسپرزه · آنغوزه · بابونه · بادیان رومی · برگ بو · به‌دانه · پودر پیاز · پودر فلفل دلمه‌ای · پودر کاری · تخم شاهی · تخم تره · ترب کوهی · تمبر هندی · جوز بویا · جوز هندی · چهارتخمه · خاکشیر · خردل · خسرودار · خشخاش · دارچین · زردچوبه · زعفران · زنجبیل · زیره · سماق · سیاه‌دانه · سیر · شنبلیله · عرق بیدمشک · فلفل بهار · فلفل برزیلی · فلفل سفید · فلفل سیاه · فلفل · کاسنی دشتی · کُبابه · کنجد · کندر · گل رنگ · گل گاوزبان · گلاب · لیمو عمانی · پودر موسیر · میخک · ناردانه · نمک · واسابی · هل سبز · هل سفید · |
