سیب‌زمینی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

سيب زمينى

سیب‌زمینی گياهى است از تيرهٔ بادنجانیان كه داراى برگهاى مركب و بريده و گلهاى سفيد يا بنفش است. ميوهٔ آن كوچك، كروى، قرمز، سته و سمى است؛ ولی داراى ساقه‌هاى زيرزمينى خوراكى است كه حاوى اندوختهٔ نشاستهٔ فراوان است گلهايش پنج قسمتى (۵ گلبرگ بهم چسبيده و ۵ کاسبرگ بهم چسبيده است). تعداد پرچمها نيز ۵ است كه بهم متصل شده و يك لولهٔ بساكى را ساخته‌اند و مادگى از وسط آن خارج شده است. اين گياه داراى رقمهاى مختلف است كه آنها را به زودرس، ديررس و ميانه‌رس تقسيم ميكند و برحسب استفاده اين گياه به سيب زمينى خوراكى، علوفه‌اى و صنعتى (جهت استفاده الکل يا نشاسته و يا قند) تقسیم ميشود.

در حال حاضر هر ساله در حدود ۳۰۰ ميليون تن سيب زمينی در سراسر جهان توليد می شود. روسیه و آلمان بزرگ ترين توليد کنندگان سيب زمينی هستند.

[ویرایش] تاریخچه

دانشمندان آمریکایی دريافته اند که سرمنشأ کليه انواع سيب زمينی های امروزی را می توان به يک گياه واحد که بيش از هفت هزار سال قبل در پرو کشت شد ردگیری کرد.^[1]

سيب زمينی در حوالی سال ۱۵۷۰ توسط فاتحان اسپانيايی از آمریکای جنوبی به آن کشور منتقل شد و کشت آن در سراسر اروپا رواج يافت. سيب زمينی بعدا توسط مستعمره نشين های بریتانیایی به آمریکای شمالی منتقل شد.

سيب زمينی نخستین بار توسط میرزا ملکُم خان در اواسط پادشاهى فتحعلى‌شاه قاجار به ایران آورده شده است، براي همین در ابتدا به آن " آلو ملکُم " می گفتند و اکنون هم در بعضی شهرهای ايران سيب زمينی را بنام آلو می شناسند.

[ویرایش] خواص غذائی و داروئی

سيب زمينی سرشار از بتاکاروتن (پيش ساز ویتامین آ) است که وقتی پخته می شود به آسانی جذب مي شود. ساقه و برگ های سيب زمينی حاوی سمی بنام سولانین است، بنابراين نبايد آن را مصرف کرد، ولی جوشانده رقيق شده همين برگ ها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده می کنند.

مهم ترين ماده اصلي موجود در سيب زمينی نشاسته است که معمولاً ۹ تا ۲۵ درصد آن را تشکيل می دهد، از اين رو برای تامین انرژی ماده مفيدی است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثير آفات قرار می گيرد و پرورش آن آسان تر است.

سيب زميني تقويت کننده قلب، محکم کننده لثه، مسکن درد و زخم معده است. سيب زميني در بين سبزيجات حاوي ویتامین ث بالايي است و برای تامین ويتامين C مورد نياز براي جلوگيری از خونريزي لثه مفيد است، ولی نکته بسيار مهم اين است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زيادي از ويتامين C آن به هدر مي رود. سيب زمينی علاوه بر ويتامين C حاوی مواد مفيد ديگری مثل پتاسیم، فسفر، آهن و منیزیم است.

سيب زمينی به خصوص تازه و پوست نکنده آن حاوی مقاديری پروتئين و ويتامين به خصوص ويتامين ث است. سيب زمينی اگر برای مدتی طولانی انبار شده يا برای مصرف پوست کنده شده باشد تا حدودی خواص غذايی خود را از دست می دهد. با اين حال سيب زمينی سرخ کرده همچنان حاوی پتاسيم و ويتامين ث است. ويتامين ث يک آنتی اکسيدان است و به توليد پروتئينی به نام "کولاژن" که تشکيل دهنده استخوان، غضروف مفاصل، عضلات و رگ های خونی است کمک می کند. سيب زمينی مهمتر از هر چيز منبع نشاسته (کربوهیدرات) و همچنين مقداری مواد معدنی مانند پتاسیم و کلسیم است.