ولایت هرات
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| ولایت هرات | |
 |
|
| پایتخت • طول و عرض جغرافیایی |
هرات • |
| جمعیت (۲۰۰۲) • تراکم جمعیت |
۱٫۱۸۲٫۰۰۰ - |
| مساحت |
۵۴٫۷۷۸ کیلومتر مربع |
| منطقه زمانی | UTC+۴:۳۰ |
| زبان(های) رایج | فارسی |
ولایت هرات (هِرات و هَرات هردو تلفظ شده) به مرکزیت شهر هرات٬ از ولایات کشور افغانستان است. ولایت هرات همراه با بادغیس٬ فراه و غور جمعاً ولایات غربی افغانستان را تشکیل می‌دهند و با کشور ایران هم‌مرز هستند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام‌های تاریخی
هرات يکی از قديمی ترين ولايات افغانستان است که ريشه‌های آن به آریانای باستان می‌رسد. برخی منابع غربی هرات باستان را بنام «آريا» ياد نموده اند که همان گونهٔ یونانی شدهٔ هریوا است. چنانچه در نتيجه تحقيق زنده ياد اکادميسين داکتر عبدالاحمد جاويد٬ هرات باستان بگونه‌های ذيل آمده است:
به پارسی باستان: هَرَه‌ايوَه Haraiva (هريرود= Arius)
در اوستا: هَرَیووَه Haraiova
به یونانی: آرئيا Areia
به لاتینی: آريا Aria
در دورهٔ اسکندر مقدونی: «اسکندر شهر» Alexandria Aria
[ویرایش] تاریخچه
هرات قبل از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ را در تجارت ميان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی می‌کرد. هرات از لحاظ موقعيت جغرافيايی در طول تاريخ بستر مناسب تلاقی مدنيت‌های شرق و غرب نيز به شمار میرفت. ازينرو هرات يکی از گهواره‌های تمدنی تاريخ پر بار خراسان شناخته می‌شود. تاريخ سياسی هرات پر از فراز و نشيب است. چنانچه هرات همواره ميدان لشکر کشی‌ها جنگهای اشغالگرانه، ويرانگرانه و گذرگاه جهان‌گشايان نيز بوده است. روی تصادفی نيست که تاريخ هرات مشحون از مبارزات آزادی خواهانه و استعمار شکن بوده‌است.
در دورهٔ هخامنشیان٬ هرات یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان بشمار میرفت و در سنگ‌نبشته بیستون داریوش بزرگ٬ هَره‌ايوه Haraiva در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده است.
اسکندر مقدونی در ۳۳۰ قبل از میلاد مرکز ساتراپی هریوا را که آرتاکوان نام داشت گشود. والی هریوا در آن زمان ساتی برزن نام داشت. مورخ یونانی هرودت از آن نام برده است.
به قول آرنولد توين بی مورخ شهير بريتانيا طلايی ترين دوران تاريخ افغانستان را عصر کوشانیان تشکيل می‌دهد که کابل، بلخ و هرات درين درخشش نقش بزرگی تاريخی را بازی می‌کردند.
هرات در زمان ساسانیان در سنگ‌نبشته‌ای در کعبه زردشت واقع در نقش رستم بنام هری یاد شده است. در دورهٔ ساسانی از مراکز مهم نظامی و منطقه مرزی در مقابله با هیاطله بوده است. پیش از حملهٔ اعراب مسلمان به ایران دارای اقلیت مسیحی نستوری بود. در سال ۳۱ ه.ق. (حدود ۶۵۰ م.) یا کمی پس از آن به دست اعراب مسلمان فتح شد.
در دورهٔ اعراب، يعنى در قرون وسطی، هرات همراه با نیشابور، مرو و بلخ یکی از چهار قسمت (چهار ربع) ایالت خراسان بود و هم مرکزی برای مسيحيت تحت نفوذ کليسای نستوری و هم پايگاه مهم تصوف، يعنی نظريه زاهدانه اسلام به شمار میرفت. افرادی از پیروان «نقشبندیه» و «چشتیه»، انجمنهای اخوت صوفيه به مقامات وزارت و صدارت عظمی رسيده اند.
هرات مثل اکثريت مناطق ديگر خراسان با هجوم مغول در ۱۲۲۲ م. از بنياد ويران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل عام و يا آواره شدند.
هرات بین سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۴ ه.ق. پایتخت سلسلهٔ آل کرت بود. تیمور لنگ در سال ۷۸۴ هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ويران و هزاران نفر کشته شدند. شاهرخ فرزند تیمور و همسرش گوهرشاد پایتخت تیموریان را در سال ۱۴۰۱ م از سمرقند به هرات منتقل کردند.
در ۱۵۰۶ شیبانیان آسیای مرکزی بر شمال افغانستان و هرات مسلط شدند. اندکی بعد هرات در تحت کنترل صفويان ايران قرار گرفت. در دوران صفوی هرات مهمترین شهر و مرکز خراسان محسوب می شد و همواره مورد طمع ازبکان بود حتی چندبار این شهر به دست ازبکان افتاد. اما سلطه ازبکان بر این شهر به صورت کوتاه مدت بود و آنها از دوره های فترت در اوایل سلطنت شاه طهماسب اول و اوایل سلطنت سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول استفاده کردند و هر بار برای مدت کمی این شهر را در اشغال داشتند.
پس از سقوط صفویان هرات مدتی در اشغال طایفهٔ ابدالی بود و به دست نادر شاه افشار افتاد. پس از مرگ نادر افغان‌ها بر هرات مسلط شدند. در دوران معروف به بازی بزرگ ماموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از جدایی آن از حکومت ایران پشتیبانی می‌کردند. در ۱۲۴۹ ه.ق. عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مامور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد [نیاز به ذکر منبع]. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار٬ دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ این شهر را گرفتند. با مداخلات بریتانیا در جنوب ایران و بحرانی شدن روابط ایران و بریتانیا طی عهدنامه‌ای که در ۱۲۷۳ ه.ق. (۱۸۵۷ میلادی) در پاریس بین نماینده ایران و سفیر بریتانیا امضا شد قرار شد که نیروهای بریتانیا از بنادر و جزایر جنوب ایران خارج شوند و در عوض ایران نیز سپاهیان خود را از هرات فراخواند و استقالال افغانستان را به رسمیت بشناسد[نیاز به ذکر منبع]. پس از جنگ هرات بسال ۱۲۴۹ ه .ق. قسمت‌های از شرق هریرود به بعد (شامل هرات) به افغانستان ضميمه گرديد.
در تاريخ معاصر افغانستان هرات از استبداد داخلی، تحجر، تعصب و تجاوزات خارجی بيش تر از ديگران رنج کشيد. هرات سراسر سده نوزدهم را در ميان کشمکش‌های سرداران سدوزایی و محمدزایی و بازی بزرگ سپری نمود.
[ویرایش] رسانه‌های تصویری ولایت هرات
ولایت هرات دارای چند رسانه تصویری محلی است:
- تلویزیون هرات
- تلویزیون هری
- تلویزیون ساقی
- تلویزیون امید
- تلویزیون ملت
- سیمای غوریان
- هرات کیبل نتورک
[ویرایش] منابع
[ویرایش] پیوند ها
 |
ولایت هرات |
|---|---|
| مرکز | هرات |
| ولسوالی‌ها (شهرستان ها) |
اَدرَسکن | انجیل | اوبه | پشتون زرغونه | شيندند | غوریان | کرُخ | کُشک رباط سنگی | کُهسان | گُذَره | گُلران | کُشک کهنه |
| علاقه‌داری‌ها |
فرسی | چِشت شریف | زنده‌جان |
| شهرها | |
| اماکن دیدنی |
ارگ هرات | مسجد جامع | کازرگاه شریف | مسجدگوهرشاد بیگم | خواجه غلطان | قلعه اختیار الدین هرات | مجتمع مصلای هرات |
| ولایات افغانستان |  |
| اروزگان | بادغیس | بامیان | بدخشان | بغلان | بلخ | پروان | پکتیا | پکتیکا | پنجشیر | تخار | جوزجان | خوست | دایکندی | زابل | سر پل | سمنگان | غزنی | غور | فاریاب | فراه | قندهار | کابل | کاپیسا | کندوز | کنر | لغمان | لوگر | ننگرهار | نورستان | نیمروز | وردک | هرات | هلمند | |
