Mósaimbíc
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Is tír san Afraic í Mósaimbíc. Is í Maputo an phríomhchathair. Is iar-choilíneacht Phortaingéileach í. Tá sí 801,590 ciliméadar cearnach ar achar, agus meastar go raibh naoi milliún déag go leith de dhaoine ina gcónaí sa tír sa bhliain 2005.
Tá Mósaimbíc ag críochantaíocht leis an Maláiv, an tSaimbia, an tSiombáib, agus an Tansáin. Tá dhá oileán de chuid Mhósaimbíce, Oileán Chizumulu agus Oileán Likoma, suite i Loch na Maláive, ionas go bhfuil siad timpeallaithe ag uiscí na Maláive ó gach taobh.
Is í an Phortaingéilis teanga oifigiúil Mhósaimbíce, ach is léir go bhfuil an dúrud teangacha bundúchasacha á labhairt ar fud na tíre. Is í an teanga Makhuwa an ceann is líonmhaire cainteoirí acu, ach níl sí féin ó dhúchas ach ag dhá nó trí mhilliún duine. Teangacha móra eile iad an teanga Tsonga agus an teanga Ndau.
Fuair an tír a neamhspleáchas sa bhliain 1975. Ina dhiaidh sin, áfach, chuir ceannairí FRELIMO, an ghluaiseacht treallchogaíochta, rialtas aon pháirtí ar bun a bhí go mór mór faoi thionchar an Aontais Shóivéadaigh. B'é Samora Machel a chuaigh i mbun na hUachtaránachta. Bhí cuid mhaith de mhuintir na tíre míshásta le polasaithe Marxacha Machel, agus tháinig gluaiseacht treallchogaíochta, RENAMO, ar an bhfód le troid a chur ar rialtas FRELIMO. Bhí RENAMO ag fáil cuidiú ón Afraic Theas, ina raibh an apairtéid faoi réim ag an am seo. Ón taobh eile, bhí Machel ag tacú go gníomhach le gluaiseachtaí frithapairtéide, ar nós na Comhdhála Náisiúnta Afracánaí (ANC).
Ní raibh Machel ábalta geilleagar na tíre a choinneáil ag imeacht, áfach, agus an tír ag titim as a chéile de dheasca na cogaíochta. Ní raibh sé in ann ach na cathracha ar fud an chósta a choinneáil faoi smacht, áfach, agus treallchogaithe RENAMO ag rith damhsa faoin tuath. Sa bhliain 1983, d'admhaigh Machel nach raibh ag éirí leis na polasaithe Marxacha, agus go gcaithfí geilleagar margaidh a thabhairt isteach agus leasuithe polaitiúla a chur i gcrích. Trí bliana ina dhiaidh sin, áfach, fuair Machel bás tobann i dtimpiste eitleáin. Creidtear go raibh lámh ag fórsaí slándála na hAfraice Theas sa timpiste seo.
Tháinig Joaquim Chissano i gcomharbas ar Machel, agus chuir seisean tús le comhchainteanna síochána le RENAMO. Sa bhliain 1990, tháinig daonlathas ilpháirtithe i bhfeidhm go hoifigiúil, nuair a reachtaíodh bunreacht nua. Mhair an cogadh cathartha go dtí an bhliain 1992, áfach.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.
