Jean-Paul Sartre
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Jean-Paul Sartre é un filosofo frances nado o 21 xuño 1905 en París e morto o 15 abril 1980 en París. Gañador do Premio Nobel de Literatura no 1964.
[editar] Biografia
Sartre fica orfo de pai aos dous anos e criase en París, dentro dun medio burgues e intelectual. Fai os seus estudes secundarios en París, ao liceo Henri IV, onde coñece a Paul Nizan. De 1922 a 1924, tén clase preparatoria no liceo Louis-o-Grande. Accede á escola Normal Superior en 1924. Atopa con Simone de Beauvoir que chegará a ser a súa compaña e colaboradora.
Pasa un ano no Instituto francés de Berlín, completa a súa iniciación á fenomenoloxía de Husserl. De 1936 a 1939, ensina en Le Havre, Laon e mais París. Mobilizado en Nancy, fanno prisioneiro, e logo liberado en 1942. Sartre é visto por algúns coma resistente, mentres que o filosofo Vladimir Jankelevitch reprocha ao contrario a súa « falta de compromiso politico » durante a ocupación alemana. Chega a profesor, populariza o existencialista francés, que el contribue a definir (O existencialismo é un humanismo 1946). El adquire unha notoriedade e acada un vasto publico gracias as suas novelas (A náusea 1938), O muro 1939, as suas pezas de teatro (As moscas 1943) que permiten difundir as suas ideas.
En 1945, crea a revista Temps Modernes. Despois de ter seguido a liña do partido comunista, culpao no 1956 da represión do sublevamento húngaro e da intervención sovietica en Checoslovaquiano 1968. Durante a guerra de Alxeria, toma partido polo F.L.N..
Simbolizando o intelectual comprometido, multiplica as tomas de postura politicas. Concedeselle a Jean-Paul Sartre no 1964 o Premio Nobel de Literatura, mais el rexeitao. Morre o 15 abril 1980 no hospital Brousses (París), tendo uns funerais, de 50 000 persoas. Está enterrado no cimeterio de Montparnasse en París.
[editar] Filosofia
- Continxencia do ser : o mundo está "absorto", sen razón. Existe simplemente, sen "fundamento". As cousas e os homes existen de feito, e non de dereito. (Ver A Náusea.)
- O home é definido pola consciencia (o per-se que se opón ao en-si). O home está polo tanto fundamantalmente aberto ao mundo, "incompleto", "volto cara a", ex-istente (proxectado fóra de si)
A consciencia é o que non coincide xamais con si-mesmo, o que é potencia de neantización gracias á imaxinación (ela podepensar o que non é). A consciencia fai polo tanto o proxecto posible.
- O home é absolutamente libre : non é nada mais que o que el fai da súa vida, é un proxecto. A existencia precede á esencia (contra Hegel : non ten esencia predeterminada, a esencia é libremente elexida polo existente).
- O home está condenado a ser libre : non se comprometer, é tamén unha forma de compromiso: é responsable diso.
Ademais, Deus non existe, polo tanto o home é a única fonte de valor e de moralidade ; el está condenado a inventar a súa propia moral.
- O concepto freudiano de inconsciente, remplazado pola noción de "maldade foi" : o inconsciente non sabería absorber o absoluta libertade do home.
[editar] Bibliografia
- L'imagination (A imaxinación), Ensaio filosófico - 1936
- La trancendance de l'égo (A trancendencia do ego), Ensaio filosófico - 1937
- La nausée (A náusea), Novela - 1938
- Le mur (O muro), Contos - 1939
- L'imaginaire(O imaxinario), Ensaio filosófico - 1940
- Les mouches (As moscas), Teatro - 1943
- L'être et le méant (O ser e a nada), Tratado filosófico - 1943
- Réflexions sur la question juive (Reflexións sobre a cuestión xudaica), Ensaio político - 1943
- Huis-clos (Entre catro paredes), Teatro - 1945
- Les Chemins de la liberté (Os camiños da liberdade) triloxía, compreendendo:
- Morts sans sépulture (Mortos sen sepultura), Teatro 1946
- L'Existentialisme est une humanisme (O existencialismo é un humanismo), Ensaio filosófico - 1946
- La putain respectueuse (A puta respeituosa), Teatro - 1946
- Qu'est ce que la littérature? (Que é a literatura?), Ensaio - 1947
- Baudelaire, 1947
- Situations, Colleita de ensaios 1947–1965
- Les mains sales (As máns suxas), Teatro - 1948
- Le diable et le bon dieu (O diabo e o bon Deus), Teatro - 1951
- Les jeux sont faits (Os dados están lanzados), Novela - 1952
- Saint Genet, Actor and Martyr, Biografía de Jean Genet - 1952
- Les sequestre d'Altona (Os condanados de Altona), 1959
- Critique de la raison dialectique (Crtica da razón dialética, Vol. I), Tratado filosófico - 1960
- Les mots (As palabras), Autobiografía - 1964
- L'idiot de la famille (O idiota de familia), Biografía de Gustave Flaubert - 1971–1972
