Nautgripur
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
 Ástand stofns: Húsdýr
|
|||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Norsk NRF kýr
|
|||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||
| Bos taurus Linnaeus (1758) |
|||||||||||||||
|
|
Nautgripur (fræðiheiti: Bos taurus) er klaufdýr af ættkvíslinni Bos. Nautgripir eru jafnframt jórturdýr. Carolus Linnaeus skilgreindi tegundina sem þrjár ólíkar fjölskyldur, Bos taurus sem evrópsku nautgripina, Bos indicus sebúinn og loks úruxinn, Bos primigenius, sem er útdauð fjölskylda frum-evrópskra nautgripa.
[breyta] Nafngiftir
Nautgripir eða stórfé er nafn yfir alla hjörðina eða dýr í fleirtölu. Karldýrin kallast naut, tarfur eða tuddi á meðan kvendýrin nefnast kýr. Afkvæmi kúnna eru kálfar, og skiptast þeir í kvígukálfa og nautkálfa.
Kvígur kallast eldri kálfar, sérstaklega þegar þær hafa fengið í sig kálf. Kvígur sem hafa borið einu sinni kallast fyrsta-kálfs-kvígur en eftir annan burð falla þær undir skilgreininguna kýr. Gelt naut kallast sumstaðar uxi eða geldingur á meðan graðnaut kallast griðungur.
[breyta] Lífeðlisfræði
Þar sem nautgripir eru jórturdýr þá melta þeir tugguna í tveimur skrefum. Kýr hafa fjóra magasekki sem kallast keppur, laki, vinstur og vömb. Gripirnir jórtra með því að elgja upp lítið meltri tuggu (þ.e.a.s. selja henni upp í munnholið), tyggja hana þá aftur og kyngja henni síðan enn á ný og þá taka bakteríur vambarinnar við og brjóta niður trénið í átunni.
Kýrnar ganga 9 mánuði með kálfinn en fæðing kálfsins kallast burður.
