Andorra

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.

Andorra

Basisgegevens

Offesjeel taol

Catalaans

Hoofstad Andorra la Vella

Staotsvörm Prinsdom

Staotshoof Jacques Chirac (sins 1995)
Joan Enric Vives i Sicilia (sins 2003)

[[hoof regering]] Albert Pintat Santolària

[[{{{titelhoofregering1}}}]] {{{naomhoofregering1}}}

[[{{{titelhoofregering2}}}]] {{{naomhoofregering2}}}

[[{{{titelhoofregering3}}}]] {{{naomhoofregering3}}}

Religie {{{religie}}}

Opperflaakde
– % water 468 km²
-%

Inwoeners
– Deechde: 70.000
149/km²

Euverige

Munteinheid Euro (EUR of €)

Tiedzaone UTC +1

Nationale fiesdaag

8 september

Vouksleed El Gran Carlemany, mon Pare

Web | Code | Telefoon .ad | AND | +376

Andorra (Principat d'Andorra) is e lendsje in de Pyreneë, op de grèns vaan Frankriek en Spanje. Houfstad is Andorra la Vella. 't Laand is welvarend es toeristecintrum en belastingparadies.

[bewirk] Administratief indeiling

Andorra is ingedeild in zeve parochies. 't Zien:

Andorra la Vella
Canillo
Encamp
Escaldes-Engordany
La Massana
Ordino
Sant Julià de Lòria

[bewirk] Taole

Catalaans is de einege officieel taol. Veur 1993 waor ouch Frans es zoe in gebroek. Veural in de houfstad weurt ouch Spaons, Portugees en Ingels gesproke.

[bewirk] Historie

Volges de traditie kinde Sjarel de Groete 'ne charter touw aon de Andorreze es wierdering veur hun verzèt tege de More. Leinhier vaan 't territorium woort de plaotselike graof vaan Urgell en later de bisjop vaan 't bisdom Urgell. In de late elfde ieuw stak e conflik tösse de bisjop en ziene naober Frankriek op euver Andorra.

In 1278 woort 't conflik opgelos door 't teikene vaan e tractaat tot 't soevereinsjap vaan Andorra tösse de Franse graaf vaan Foix en de Catalaanse bisjop vaan Urgell verdeild zouw weure. Zoe kaom 't klein prinsdom aon zie territorium en polletieke vörm. Later kaom de titel aon de keuninge vaan Navarra en keuning Hendrik IV van Frankriek bestumde in 1607 tot de bisjop vaan Urgell en de Franse keuning co-prinse vaan Andorra waore.

Vaan 1812 tot 1814 bezatte 't Frans Keizerriek Catalonië en verdeilde 't in veer departeminte. Andorra kaom in 't departemint vaan de Segre te ligke.

Vaan 8 augustus tot 9 oktober 1933 bezatte de Franse Andorra vaanwege sociaal oonrös bij verkezinge. Op 6 juli 1934 reep de Andorrese regering de Rös Boris Skossyrev oet tot keuning. Evels woort heer op ach dage laoter door de Spaonse Guardia Civil gearresteerd en nao Potugal verbanne. Vaan juli 1936 tot de Fransen euvergaaf injuni 1940 waor e Frans detachemint in Andorra gelegerd veur invleuje vaan Francisco Franco boete de deur te hawwe. Op 25 september 1939 teikende Andorra de vree mèt Duitsland, umtot 't laand bij de Vree vaan Versailles sömpelweeg vergete waor. In d'n Twieden Wereldoorlog bleef 't neutraal.

Vaanwege zien isolatie is Andorra boete de houfstroum vaan de Europese historie geblaove, mèt weineg ban mèt aander len es Frankriek en Spanje. Recintelik höbbe zien bleujende toeristenindustrie en nui massamedia 't laand oet zien isolatie gehaold. In 1993 woort 't laand groondeg gemodèrniseerd.

Lenj in Europa
Albanië \| Andorra \| Armenië² \| Azerbaidzjan¹ \| Belsj \| Bosnië en Hercegovina \| Bulgarieë \| Cyprus² \| Daenemarke \| Duutsjlandj \| Esland \| Finland \| Frankriek \| Griekelandj \| Hongarieë \| Ierland \| Iesland \| Italië \| Kroatië \| Letland \| Liechtenstein \| Litouwe \| Luxemburg \| Macedonië \| Malta \| Moldavië \| Monaco \| Montenegro \| Nederlandj \| Noorwege \| Oekraïne \| Oesteriek \| Pole \| Portugal \| Roemenië \| Ruslandj¹ \| San Marino \| Servië \| Sjlovenië \| Sjlowakieë \| Sjpanje \| Turkieë¹ \| Tsjechië \| Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) \| Vereineg Keuninkriek \| Wit-Ruslandj \| Zjwaede \| Zjwitserland
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia² \| Faeröer \| Gibraltar \| Guernsey \| Jan Mayen \| Jersey \| Eilandj Man \| Sjpitsberge
1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild.