Iezer
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Iezer | |
| Symbool | Fe |
| Indeiling | euvergangsmetaal |
| Elementnómmer | 26 |
| Natuurlike isotope | 54, 56, 57, 58 |
| Kunsmaoteg isotope | 55, 59, 60 |
| Atoomgewiech staanderdisotoop | 55,845 |
| Smiltpunt | 1811 K, 1538 °C |
| Kookpunt | 3134 K, 2861 °C |
Iezer is e zèlverwit tot gries, neet-edel, metaol wat ein vaan de meis frequinte metaole en ein vaan de meis touwgepaste eleminte in minselike constructies is. In de eerdkoors kump iezer mèt 34,6% massapercinte veur; mier es eineg aander elemint (in volumepercinte is zoerstof 't prommenints; iezer besleit dao-in 5%). In 't hielal is 't vermeujelik 't tiende elemint.
[bewirk] Historie
Roond 4000 v.Chr. is iezer vermeujelik veur 't iers gebroek, bij versjeie aw besjavinge wie de Soemeriërs en de Egyptenere. Zie gebruukde 't metaol aof en touw veur speerpunte meh veural veur decoratief eleminte, umtot 't zoe zeldsem te veende waor ('t waor in deen tied waorsjijnliker doorder es goud). In deen tied won me 't allein of veurnaomelik oet meteoriete. Vaan de twelfde tot de tiende iew veur Christus góng me euver op 't gebroek vaan iezer es gewoen metaol veur daogeliks gebroek. Zoe kump 't in de Iliaad vaan Homeros allein nog veur es betaolmiddel, meh heet 't roond 1000 veur Christus al euveral in 't Middel-Ooste 't brons vervange es matteriaol veur wèrktuge en waopene.
In Europa naom later de besjikberheid vaan tin, wat ei vijfde vaan brons oetmaak, gaw meender en mós me dao ouch op iezer euverstappe. Beter iezer verkraog me door 't in e houtskoolbed te smilte: dit hèt carbonistie en is de basis vaan 't later geetiezer, boe-aon koolstof is touwgevoog. Daomèt begós d'n iezertied. In Sjina voont me um deen tied de hoegove oet.
 |
De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle |
