Mofert (stad)
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Moferts. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Moferts aan te haje.
| Gemèndje | Roerdale |
| Provincie | Limburg |
| Landj | Nederlandj |
Mofert ("Montfort" zaet me in `t Nederlands) is `n klein stad van 3145 inwoners (per 1 januari 2006) in Nederlands Midde-Limburg, ten oeaste vanne Maas en ten zuide van Remuunj aan de oevers vanne Vloeatbaek.
`t Is óngerdeil van de gemèndje Roerdale. `t Plaetske is veural bekindj door de imposante ruïne van Kestieël Mofert, det in `t midde vanne dertieënde ieëw geboewd waerde.
Mofert steit ónger angere bekindj óm de moereflaaj.
Inhawd |
[bewirk] Gesjiedenis
[bewirk] Veur de dertieënde ieëw
De plaats, wo noe Mofert lègk weurd al inne prehistorie door miense bewoond. Det is bekindj, ómdet d'r inne velje róndj Mofert regelmaotig vonste van prehistorische gereidsjappe gedaon waere. D'r is neet väöl bekindj euver de bewoning van dit gebied inne tied van `t begin vanne jaortèlling toete dertieënde ieëw. Aangezeen d'r väöl visriek water inne buurt loog en vanwaege de besjermde lègking, lègk `t veur de handj, det auch in dezen tied de plaats bewoont waerde.
[bewirk] `t Ontstaon van de stad Mofert
De priecieze tied van `t ontstaon van Mofert is neet väöl bekindj. Waal is zeker det `t ontstaon van de stad samehink mit de boew van Kestieël Mofert. Zeker is, det Mofert veur 1295 `n stad waas, ómdet doe in `n raekening vanne Graafsjap Gelder Mofert es stad betitelt waerd. D'r mot doe sprake zeen gewaes van `n stad mit vestingswerke en bepaolde rechte. In `t jaor 1310 bleek det de rechte aan Mofert verlieënd wore, zónger vergunning vanne kuuening van `t Heilige Roeamse Riek. Kuuening Hendrik VII van `t Heilige Roeamse Riek troch in det jaor alle onrechmatig verlieënde stadsrechte van Gelderse staej in. Op 4 december 1312 troch graaf Reinoud I van Gelder de stadrechte van Mofert in en verlieënde tegeliekertied nuje stadsrechte. De luuj die binne de grachte van Mofert woonde krege hiemit dezelfde rechte es de inwoners van Remuunj.
[bewirk] De Hieërlikheid Mofert
Örges in de dertieënde ieëw haw Hendrik van Gelder `n deil van de Graafjap Gelder geërfdj, waarsjienlik van zie vader Gerard III van Gelder. Auch `t gebied, wo noe Mofert lègk huuerde hiebie. Dit gebied waerde de Hieërlikheid Mofert. Hendrik waas d'n ieërste hieër van Mofert en weurd daoróm auch waal Hendrik van Mofert geneump. Róndj `t jaor 1260 boewde Hendrik `t Kestieël Mofert. Dit waerde `t bestuurlikke centrum vanne hieërlikheid.
[bewirk] `t Amb Mofert
In 1277 sjónk Hendrik van Gelder zien bezittinge aan ziene naef Reinoud I van Gelder. Daomit huuerde dit gebied weer bie de Graafsjap Gelder. De hieërlikheid waas vanaaf doe `n bestuursdistric vanne graafsjap en ging wiejer ónger de naam Amb Mofert. `t Kestieël Mofert bleef `t bestuurlikke centrum. `t Amb Mofert waerde meistal geregeerd door `nen drosserd, dae auch op `t kestieël woonde.
Mofert haw es hoofstad van `t Amb Mofert `n aantal rechte, waat neet eder plaats haw. Zoea haw Mofert beveurbeeldj belastingveurdeil, stadsrechte en vriestèlling van inkwartering van seldaote. `t Naodeil van de relatie mit `t kestieël waas det Mofert döks zwaor belegerd waerde, veural tiedens de Kleefse invalle. Daoróm kreeg Mofert stadswalle, drie stadspaorte en grachte. Eine van de grachte waerde gevormd door de vloeatbeek en d'n angere leep dao, wo noe `t Roeazehäöfke lègk en dan ten oeaste langs de Bek, wo noe `t aad gemèndjehoes steit, toet in `t latere Paersbrook. `t Roeazehäöfke lègk noe auch nag dudelik leger es de ómgaeving.
[bewirk] Ontwikkeling toet agrarisch dörp
Doordet Mofert zich neet wiejer ontwikkelde toet `n stad, waerde Mofert langzamerhandj `n agrarisch dörp. De zandjgróndj wo-op verboewd waere waas neet vruchbaar. De res van `t landj waas brook. Pas róndj 1900 waerde de nate brookgrunj ontgonne door ónger angere Dominicus van Ophoven. Ouch waerde door deze landjboewpionier `t kunsmès in Mofert geïntroduceerd.
[bewirk] Twieëde Werreldoorlog
Inne Twieëde Werreldoorlog kreeg Mofert `t weer zwaor. Mit name ane veuraovendj vanne bevriejing is Mofert zwaor getróffe. Waarsjienlik es gevolg van foute informatie waerdje Mofert drie daag lank gebombardeerd door de geallieerde. Väöl hoezer zeen mit de grondj geliek gemaak, en vanne oorspronkelike beboewing is noe, mit name in 't centrum, neet väöl euver. De meiste hoezer zeen den auch van nao de bevriejing, in 1945. De geallieerde mèndje det Mofert vol zoot mit Pruse seldaote. De waorheid waas det d'r nag `n hendje vol seldaote vanne Hitlerjugend in Mofert zote en veur de res puulde Mofert oet van de evacuees. `n Bloodbad waas `t gevolg. Nao de bevriejing waerdje de slachoffers zoea snel meugelik begrave in `n massagraaf. 'n Herdinkingsmonument steit oppe kirkhaof aan de Hoesbóngerdwaeg.
[bewirk] Nao d'n oorlog
Toet 1991 waas Mofert `n zelfstenjige gemèndje. Per 1 januari van det jaor waas de gemèndje Mofert gefuseerd mit Berg ane Roer en Postert. De naam vanne fusiegemèndje waas Postert. Per 1 januari 1994 kreeg de gemèndje `ne nuje naam, namelik Amb Mofert. Ouch dees gemèndje fuseerde weer, en waal op 1 januari 2007 mitte gemèndje Roerdale. Veurluipig hètj dees gemèndje Roerdale. Allewiel weurd Mofert veural bewoond door forenze. Mofert haet zien landelikke karakter behaje en haet `n bleujend vereingingslaeve.
[bewirk] Tourisme
Mofert is (nag) neet bekindj bie de meiste touriste. Daoróm is `t waal nag rustig in Mofert. Behalve inkele historische geboewe (Kestieël Mofert, de Pastorie, versjillende boerderieje) haet Mofert ouch `n aafwisselend landjsjap.
[bewirk] Verblief
Veur te euvernachte haet Mofert `n camping (Camping Reigershorst) en `n boerderiecamping (Camping biej de Vogel).
[bewirk] Kestieël Mofert
`t Kestieël Mofert lègk ane oeaskantj van Mofert ane oever vanne Vloeatbaek. Op 24 september 2006 is in de gerestaureerde baksteine tore vanne ruïne `n bezeukerscentrum geäöpend. `t Kestieël is op aafspraok te bezichtige via VVV Remuunj. Soms is d'r ouch `ne publieksaopestèlling.
[bewirk] Historische kern van Mofert
De historische kern van Mofert besteit ane Bek (Mert) veural oet hoeze van róndj 1950. Dit kump ómdet innen oorlog bekans alles kepot is gegange. Hie en dao zeen d'r auch nag get veuroorlogse geboewe te vinje, zoea-es de Pastorie. Aan `t Water staon ouch nag gans get aje huuskes en boerderiekes.
[bewirk] Horeca
Aan Horeca ontbruk 't neet: Mofert haet 7 kefees, 2 friettente, `n restaurant en `n iessalon, die allemaol `n terras höbbe.
[bewirk] Wanjele
Róndj Mofert zeen versjillende wanjelgebiede, zoea es `t Roeazendaal en `t Sweeltje. `t Roeazendaal besteit oet een weigebied in `t vloeatbaekdal mit twieë boerderieje. Róndjóm dees weie is bosgebied (D'n Erks), mit `n klein stökske hei (Roeazendaalsehei). Enfin, `n gevarieerd landjsjap. `t Sweeltje is `n veurmalig productiebos van róndj 1900. Vreuger waas dit hei. Zoeawaal oppen Erks es op `t Sweeltje zeen d'r relatief groeate huuegteversjille door de stuufzandjdune. Ouch door `t veldj kan me sjoean wanjele. Zoea is d'r `t lich glooiende Linderveldj en de Galgeberg en wiejer is zeen d'r de vlakke brookgebiede, die róndj 1900 ontgonne zeen. `t Pieterpad löp dwars door Mofert.
[bewirk] Fietse
Ouch veur de fietser is Mofert `ne sjoeane oetvalsbasis. De bekindje knouppuntjeroute löp ouch door Mofert. In Mofert is ouch `n startpunt van de jaorlikse Niederrheinischer Radwandertag.
[bewirk] Evenemente
In Mofert zeen eder jaor weer evenemente, zoea-es `t meiboumzaege, `t Moferter Oldimer treffen (MOT) en tal van evenemente in `t vastelaovessezoen, zoea-es `t Zate Hermeniekes Festival en de Moferter Aovendj. Auch is d'r regelmaotig waal `n tentfieës mit meziek en folklore.
[bewirk] Verkieër
[bewirk] Waeg
Mofert lègk op inkele menute vare van de riekswaeg N271 aaf. Auch de A2 (E25) lègk op steinworp aafstandj. Op dit moment weurd tösse Mofert en de N271 gewèrk ane A73 zuid, dae vanne A2 bie Sint Joas toet Venlo mot laupe.
[bewirk] Autobus
Veolia Transport óngerhèltj `ne geregelde liendeens door Mofert. Lien 80 löp van Remuunj via Mofert nao Ech en truuk. Euverdaags veurtj eder half oer `n bus nao Ech en nao Remuunj. Saoves veurtj eder oer `n bös nao Ech en nao Remuunj.
[bewirk] Trein
De dichsbiezeende treinstations vanoet Mofert zeen Remuunj en Ech. Ze zeen mitte bus (Lien 80) vanoet Mofert bereikbaar.
[bewirk] Vleegverkieër
`t Dichsbiezeende vleegveldj is Maastricht Aachen Airport in Baek.
[bewirk] Gebaore in Mofert
- Dominicus van Ophoven, landjboewpionier en peelontginner
- Pierre Bakkes, neerlandicus en ex-streektaalfunctionaris veur 't Limburgs
- Jos Verstappen, autocoureur
