Sölden (Schwarzwald)
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Der Artikel beschäftigt sich mit dr Gmai Sailede bi Friburg im Brisgau, witteri Bedütige vu dem Wort findener under Sölden (hochdytsch fer Sailede) |
| Sailede (Sölden) |
||
|---|---|---|
| Wappe | Charte | |
 |
|
|
| Dialekt: Alemannisch | ||
| Hauptvariante: | Nideralemannisch | |
| Regionalvariante: | Oberrhialemannisch | |
| Lokalvariante: | Ruum Friburg | |
| Verbreitig: | ? | |
| Basisdate | ||
| Staat: | Dytschland | |
| Bundsland: | Bade-Württeberg | |
| Regierigsbezirk: | Friburg | |
| Krais: | Brisgau-Hochschwarzwald | |
| : | ||
| Gmei: | ||
| Geographischi Lag: | 47° 56′ N, 07° 49' O | |
| Höchi: | 394 m y. NN | |
| Flächi: | 3,80 km² | |
| Iwohner: | 1191 ((31.12.2005)) | |
| Bevölkrigsdichti: | 307 Iwohner je km² | |
| Usländeradeil: | 5,1 % | |
| Postleitzahl: | 79294 | |
| Vorwahl: | 0761 | |
| Nummereschild: | {{{license}}} | |
| Gmeischlüssel: | 08 3 15 107 | |
| Gliderig: | 2 Ortdeile | |
| Adress vu dr Verwaltig: |
Staufener Straße 4 79294 Sölden |
|
| Internetuftritt: | www.soelden.de | |
| E-Mail-Adresse: | ||
| Politik | ||
| Vogt: | Markus Riesterer | |
| Lag im Chreis | ||
 |
||
| Topographi | ||
|
|
||
| Luftbild | ||
|
|
||
 |
Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe) |
Sailede isch e Gmei im Landchreis Brisgau-Hochschwarzwald, chnapp 10 km entfernt vu Friburg im Brisgau.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Geographi
Zwischenem Schimberg-Hohfirstgebiit un em Schwarzwald im Hexedal gläge, ghört Sailede sowohl zue dr sognennte Vorbergzone, als au scho zum Schwarzwald, wil dur d'Gmei d'Hauptverwerfig zwische Oberrhigrabe un Schwarzwald verlauft. Noch dr Höchi yberem Meeresspiegel erstreckt sich die hügelig Gmei vum diefste Punkt bi 318 m bis uf 732 m ü. NN.
[ändere] Gschichte
Ersti urchundlichi Erwähnig 805 n. Chr. als Marca Selidon.
[ändere] Religione
[ändere] Nonnechloster un Benediktinerpropstei
Um 1087 het dr Prior Ulrich von Zell (1080er-1093) s'cluniazenzisch Priorat Grüninge nooch Zell im Meehlindal, dem spotere St. Ulrich, verlegt. In dr Noochberschaft vu sällem Chloster, z'Bollschwil, het dr Ulrich nur churzi Zitt später e Nonnegmeinschaft gründet, wo 1115 ins Noochberdorf Sailede verlegt worre isch. Sailede isch als Priorat direkt dr Abtai Cluny undergstellt gsi, de facto het s'Priorat St. Ulrich aber e Oberufsicht usgüebt. Rund 13 bis 20 Nonne hän domals under dr Leitig vume Propst gläbt, wo vum Muederchloster Cluny igsetzt worre isch. S'spot Middelalder het dr Verfall vu dr chlösterliche Ornig gsähne; um 1500 het's in Sailede chei Frauekonvent meh gä, während d'Propstei ab 1546/1547 vum Chloster St. Jörge im Schwarzwald verwaltet worre un 1560 an d'Abtei St. Peter ybergange isch, dere si erst 1598 inkorporiert worre isch. D'Säkularisation het die geistlich Gmeinschaft z'Sailede anno 1807 erfasst. D'Sailedener Grundherrschaft isch nit besunders umfangriich gsi un het sich im Brisgau konzentriert, d'(Schirm-)Vogtei isch mit derjenige vum Priorat St. Ulrich verbunde gsi. Vu dr hüt bestehende Chlosteranlag stamme die äldeste Deile us em 15. Johrhundert, viil isch barock yberformt.
[ändere] Pröpst vu Sailede
- Rudolf Ecklin (1514-1541)
- Johann Maternus Roth (1570, 1580)
- Christoph Sutter (1581)
- Gallus Vögelin (1596)
- Michael Stöcklin (1597)
- Johann Jakob Pfeiffer (vor 1601-1610)
- Johannes Schwab (1612, 1635?)
- Matthäus Welzenmüller (1624?-1637)
- Johann Baptist Heinold (1672, -1692)
- Placidus Steiger (1692-1705)
- Ulrich Bürgi (1705-1712)
- Gregor Gerwig (1712, 1716)
- Heinrich Füegl (1718)
- Aemilian Kaufmann (1723, 1730)
- Cajetan Hildtprandt (1744, 1746)
- Franz Dreer (1756)
- Ulrich van der Lew (1776-1786)
- Paul Hendinger (1786-1807)
[ändere] Politik
Sailede ghört dr Verwaltigsgmeinschaft Hexedal a.
[ändere] Vogt
Dr Vogt Markus Riesterer isch glichzittig au dr Vogt vu Horbe, wo ebefalls zue dr Verwaltigsgmeinschaft Hexedal ghört.
[ändere] Iwohnerentwicklig
1939 isch d'Iwohnerzahl noch bi 381 gläge. 1970 hän scho 813 Lüt in Sailede gwohnt, anno 2004 sin's rund 1200 Iwohner gsi.
[ändere] Literatur
- Buhlmann, Michael, Benediktinisches Mönchtum im mittelalterlichen Schwarzwald. Ein Lexikon. Vortrag beim Schwarzwaldverein St. Georgen e.V., St. Georgen im Schwarzwald, 10. November 2004, Teil 2: N-Z (= Vertex Alemanniae, H.10/2), St. Georgen 2004, S.96f
- Sölden, bearb. v. Wolfgang Müller, in: Die Benediktinerklöster in Baden-Württemberg, bearb. v. FRANZ QUARTHAL (= Germania Benedictina, Bd.5), Ottobeuren 1976, S.599-604
- Sölden, bearb. v. Wolfgang Stülpnagel, in: Handbuch der historischen Stätten Deutschlands, Bd.6: Baden-Württemberg (= Kröner Tb 276), Stuttgart 2. Aufl. 1980, S.747f
[ändere] Webgleicher
 |
Des isch e Artikel oder e Absatz über e regionali Bsunderheit. Er dät no besser wirke, wänn er in dr Dialäktspiilart vu sälere Region gschriibe wär. Ich, dr erscht oder dr Hauptautor vu däm Artikel oder däm Absatz, dät mi freie, wänn eber esach in s lokal Alemannisch ibersetze dät. Schryb bitte i dr Zämmefassig dass du de Artikel i de lokale Dialäkt umänderesch.
Lueg dezue au Froge un Antworte zum Dialäkt. |
