Delnjoserbšćina

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Dolnoserbšćina (delnjoserbce: delnoserbšćina)
kraje	Němska
zwjazkowy kraj	Braniborska
region	Delnja Łužica
rěčnicy	14 000
klasifikacija	Indoeuropske rěče Słowjanske rěče Zapadosłowjanske rěče Serbskej rěči Delnjoserbšćina
družina pisma	łaćonski alfabet
oficielny status
hamtska rěč	Delnja Łužica (Braniborska/Němska)
rěčne kody
ISO 639-2:	dsb
ISO 639-3 (SIL):	dsb
Wikipedija
Wopytaj Wikipediju w Delnjoserbšćinje!
pok.·disk.·wobdź.

Delnjoserbšćina (dsb. dolnoserbšćina, něm. Niedersorbisch, pól. dolnołużycki, čěs. dolní lužická srbština) je zapadosłowjanska rěč, kotraž rěči so w Delnjej Łužicy, we wokolinje města Choćebuza.

Wobsah 1 Fonetika 1.1 Wokale: 1.2 Konsonanty 2 Delnjoserbski alfabet 3 Rěčne pomniki 4 Eksterne wotkazy 4.1 Słowniki 4.2 Druhe wotkazy 4.3 Žórła

[wobdźěłać] Fonetika

Delnjoserbšćina wuznamjenja so přez někotre specifiske zwukowe wuwića a wosebitosće, z kotrymiž rozeznawa so wot druhich zapadosłowjanskich rěčow.

[wobdźěłać] Wokale:

• *ę > ě (pod akcentom, přir.: měso, rěd, pěś) resp. 'e (zwonka akcenta, přir. śele)
• 'e > 'a (wjas, njamaš)
• *tṛt > t'art (kjarcma, gjarnc)
• o (po labialach a welarach, kotrež njesteji před labialemi resp. welarami, zwjetša pod akcentom, druhdy tež zwonka akcenta) > ó (w dialektach wšelako wurjekowane jako e, y abo ó, přir. *gora > góra [gera, gyra, góra].

[wobdźěłać] Konsonanty

• *ť, *ď > ś, ź (śerpjeś, źěd)
• zdźeržane *''g'' (přir. góra, glědaś, guska)
• zdźeržane palatalne ŕ (zdźěla tež we wuzwuku, přir. buŕ, ceptaŕ)
• stwjerdnjenje *''š'', *''ž'' (přir. šyroki, žyto)
• přechod č > c (mazurěrowanje, přir. cas, cesto, cytaś)
• *kŕ, *pŕ, *tŕ > kś, pś, tś (kśikaś se, pśěza, tśi)
• *kr, *pr, *tr > kš, pš, tš (kšej, pšawy, tšawa)
• zjednorjenje skupiny *str > tš (sotša, wótšy)
• zdźerženje skupiny *stŕ jako stś (stśělaś, stśigaś)

[wobdźěłać] Delnjoserbski alfabet

Delnjoserbski alfabet
a	b	c	č	ć	d	e	ě	f	g	h	ch	i	j	k	ł	l	m	n	ń	o	p	r	ŕ	s	š	ś	t	u	w	y	z	ž	ź
A	B	C	Č	-	D	E	-	F	G	H	Ch	I	J	K	Ł	L	M	N	-	O	P	R	-	S	Š	Ś	T	U	W	Y	Z	Ž	Ź

[wobdźěłać] Rěčne pomniki

Najstarši wobšěrny rěčny pomnik delnjoserbšćiny je rukopisny přełožk Mikławša Jakubicy z lěta 1548. Prěnja ćišćana delnjoserbska kniha běchu delnjoserbske spěwarske a katechizm wot Albina Mollera z lěta 1574. Dalšej wažnej rěčnej pomnikaj staj "Enchirideon Vandalicum" Handrija Tary (1610) a rukopisna gramatika Jana Chojnana (1650).

[wobdźěłać] Eksterne wotkazy

[wobdźěłać] Słowniki

• www.dolnoserbski.de - němsko-delnjoserbski słownik w syći
• SorbWord
• Korpus GENIE
• Lexikalische Übungen (de-dsb)

[wobdźěłać] Druhe wotkazy

• Delnjoserbski radijowy programm (real audio)

[wobdźěłać] Žórła

Muka, E., Historische Laut- und Formenlehre, Lipsk, 1891. Serbski rěčny atlas, zwjazki 1-15.