Maand (Eer)
Vun Wikipedia
De Maand is en Trabant, de de Eer jümmers umlöpt. Ok bekannt as Moond oder Mond (ok so in hochdüütsch). Wenn du ’n beten spöken wullt, denn must du "luna" seggen (dat is latiensch, man meent dat sülve). De Eer, hett blots dissen eenen, worüm de Maand ok keen egen Naam kregen hett.
De Maand is so üm un bi 384.000 km wech vun de Eer. So alle veer Weken is he eenmol üm us rum (nipp un nau seggt, duert dat 27,32166 Daag). Un nu jüst in disse Tiet, as wenn dat so wullt weer, dreiht he sik ok üm sik sülvst. Deswegen künn wi ok jümmers blots düsse eene Siede vun’n Maand sehn.
De Moon is ’n beten wat lütter as de Eer, eenmol quer dör is he wohl blots 3.476 km (de Eer is bald veer mol so groot). Ok is he nich so swoor, de hett blots 1.469.600.000.000.000.000.000 Zentner (dat sünd 73.480.000.000.000.000.000.000 kg). Dat tohupe meent, dat du op'n Moon bannig wiet springen kannst: De Swoorkraft (kannst ok Gravitatschoon to seggen) dor baven is wohl blots een Sösstel vun dat, wat wi hier op de Eer hebbt.
Wi sünd ok al fakener dor „baven“ henflogen. Dat eerste Mol, dat dor een Minsch siene Fööt opsett het, wör an’n 21.07.1969. Dat wör de US-Amerikaner Neil Armstrong. Dormit hebbt de Amerikaners dat Rennen to’n Maand wunnen, un de Russen hebbt afgünstig keken .
Nu sünd wi aver nich de enkelsten in us Sünnsystem. Wi hebbt ok noch Naverplaneten, de ok Maanden hebbt.
Wat nutzt us de Maand? Nu, wenn wi nachts na Huus hen kaamt, denn ist dat fakener hell, wiel de Moon schient (man he schient gor nich, he smitt blots dat Luch vun de Sünn trüch). Ok is he nootwennig, dormit wi Ebb un Floot hebbt. Dat heet dann de Tiedn. He treckt dat Water hen un her.
[Ännern] Maandphasen
 |
| De Maandphasen vun Niemaand af |
De Maand dreiht sik üm de Eer un vun de Eer ut ännert sik dorbi de Ansicht vun den Maand. Dat sünd de Maandphasen:
- Neemaand - de Maand steiht twüschen de Sünn un de Eer un is nich to sehn.
- tonehmen Maand - de Maand löppt op de een Siet üm de Eer rüm un is abends to sehn, man nich ganz.
- Vullmaand - de Eer steiht twüschen de Sünn un den Maand un de hele Maand is nachts to sehn
- afnehmen Maand - de Maand löpt op de anner Siet wedder torüch un is morgens to sehn, man nich ganz.
