Походи на Александар Македонски
Од Википедија, слободна енциклопедија
Походите на Александар III Македонски се походи на тогашната македонска фаланга кон Азија и Африка.
Дваесетгодишниот Александар наследил моќна држава и добро подготвена војска од својот татко, Филип II Македонски. Тој исто така бил мошне образован за своето време, а младоста ја поминал по војничките логори. На кралскиот двор негов учител бил познатиот грчки филозоф Аристотел. Од својот татко, пак, бил мошне добро упатен во државните работи и водел вешта надворешна политика.
Некои грчки држави - полиси направиле обид да ја отфрлат македонската власт, но Александар успеал да ги принуди на покорност или да ги придобие. Кога ја зацврстил својата власт и ги извршил неопходните подготовки, две години по неговото доаѓање на власт, во 334 година п.н.е. ги започнал своите прочуени походи.
[уреди] Поход на Персија
Првиот поход на Александар Македонски бил походот на Персија во 334 година. Тоа било време на заслабена персиска власт во големата држава и имало обиди за нејзино отфрлање од страна на покорените народи. Тоа му одело во прилог на походот на Александар, кој тргнал со импресивна воена сила од околу 30,000 пешадијци, 5,000 коњаници и 160 бродови. Тоа сепак била помалубројна војска од персиската, но многу добро обучена и организирана, со способен команден кадар.
Истата година, персиската војска претрпела тежок пораз на реката Граник. Наредната 333 година пред н.е., тој повторно се судрил со персискиот цар Дариј III кај градот Ис во Мала Азија. Самиот Дариј успеал да се спаси со бегство, но било заробено целото негово семејство со огромното богатство.
[уреди] Поход кон Египет
Во Александровите походи на исток учествувала и пајонската лесна коњаница предводена од Аристон. Притоа, Александар и неговата војска насекаде биле пречекувани како ослободители од страна на покорените народи под персиска власт. По завземањето на градот Тир (или Сидон) во 332 година п.н.е. и Газа, бил отворен патот кон Египет. Притоа, градовите во Феникија, Палестина и Египет без борба ги отварале своите врати и го прогласувале Александар за свој владетел. Како вешт политичар, во Египет тој го посетил храмот на богот на Сонцето Амон Ра, ги придобил свештениците угнетувани од персиската власт, па тие го прогласиле за син на нивниот врховен бог и фараон.
Неговиот војсководач Парменион му предлагал на Александар да ги прекрати натамошните воени походи, но тој бил цврсто решен конечно да ја уништи големата персиска држава. На патот кон Вавилон, кај Гавгамела во 331 година п.н.е. дошло до нова, уште покрвава битка со персиската војска, при што повторно ја разбил петпати побројната персиска војска. Персискиот цар се обидел да се спаси со бегство, но бил убиен.
[уреди] Поход на Индија
После смрта на Спитамена и бракот со Роксана (Рошанак на Бактриски), Александар ги зацврстува своите нови позиции во Централна Азија. Во 326 г.п.н.е. Александар конечно е подготвен да се посвети на освојувањето на Индија. Александар ги повикува сите водачи на племињата од Гандара, територија на север од денешен Пакистан, да му се покорат и да тргнат со него. Амби, владетелот на Таџила, чие кралство се простирало од Индус до Џелум, така и направил. Но водачите на некои кланови, како например Асапсиос и Асакеноис, познати во Индиските текстови како Ашвајани и Ашвакајани (имињата асоцираат на природата на нивните заедници, во Санскритскиот јазик Ашва значи коњ), одбиле да се покорат.
Александар лично ја превземал командата над штитоносците, пешадијата, стрелците, Агријанците и коњаниците, и со нив тргнал во напад на кланот Аспасиос во долините Алишанг и Гуреа, како и на кланот Асакеноис во долините Сват и Бунер. Според современите историчари, било доста тешко за Александар да ги покори овие племиња, меѓу кои племињата Масага и Аорну пружиле силен отпор. Посебно драматични биле борбите со Аспасиос кланот, во кои Александар бил ранет во рамото со копје, но сепак кланот ја загубил битката. 40,000 воини биле заробени.
Асакеноисите му се спротивставиле на Александар со армија од 30,000 борбени кочии, 38,000 пешадија и 30 слонови. Тие се бореле храбро и пружиле силен отпор во многу утврдени места како што биле градовите Ора, Базира и Масага. За да се скрши жестокиот отпор кај утврдувањето Масага биле потребни неколку дена жестока и крвава битка во која Александар бил сериозно ранет во потколеницата. Кога поглаварот на Масага загинал во битката, команда над неговата војска ја превземала неговата мајка Клеофис, која исто така била цврсто решена да ја брани својата татковина до последниот здив. Примерот со Клеофис кажува дека во битката исто така била вклучена и женската популација на утврдувањето. Александар за да ја совлада Масага морал постојано да врши дотур на свежа војска со цел да го одржи моралот на својата војска. Според Куртис, Александар не само што Александар ја уништил војската и останатите жители на Масага тој исто така го разрушил до темел, го пеплосал градот. На сличен начин својот бес подоцна Александар го искажал и на Ора, следното упориште на Асакеносите.
При крајот на битките кои ги водел Александар во Масага и Ора, голем број на Акакеносите се префрлиле во утврдувањето високо во планините наречено Аорнос. Александар постојано бил зад петици на овие трупи. Само после четири дневна крвава битка Александар го завземал и ова утврдување кое се сметало за неосвоиво. Пустошења како во Масага се повториле и во Аорнос.
Пишувајќи за битките на Александар против Асакеносите, Виктор Хансон вели: Иако им ветил на опколените Асакеноси дека ќе им ги поштеди животите ако се предадат, тој ги погубил сите војници кои биле заробени. Нивните упоришта во Ора и Аорнус исто така биле разрушени.
Сисикотос, кој му помогнал на Александар во овие битки, подоцна бил назначен за владетел на Аорнус.
Откако го совладал Аорнус, Александар ја преминал реката Инд и влетал во епската битка против Пор, владател на територијата Пенџаб во битката кај Хидаспес во 326 г.п.н.е.
После победата, Александар бил импресиониран од храброста на Пор во битката, па затоа влегол во сојуз со него назначувајќи го за управител на неговото кралство, дури и придодавајќи му во владение и територии кои претходно Пор не ги владеел. Потоа Александар изградил два нови града, од кој едниот го именувал Букефал, во чест на неговиот коњ кој го донел него до Индија а загинал во Битката кај Хидаспес. Александар продолжил со освојувања на сите утврдувања покрај реката Инд.
Источно од кралството на Пор, близу до реката Ганг, се наоѓало моќното царство на Магада под владение на династијата Нанда. Стравувајќи од судир со уште една моќна Индиска војска, изморена од повеќегодишните воени походи, војската на Александар запира кај реката Биас одбивајчи да маршира понатаму кон исток. Така оваа река ја означува и границата до каде војската на Александар продрела на исток.
После битката со Пор, моралот на војската на Александар опаднал за понатамошни походи. А покрај се, тие требало да се соочат со далеку помоќен непријател. Војската на Александар имала на располагање околу 20 илјадна пешадија и околу две илјади коњаници. Војската отворено се спротиставиле на инсистирањето на Александар да ја преминат и реката Ганг, која била широка, како што тие слушнале, 6.5 километри (32 фурлонга), со длабочина од 183 метри (100 фатоми). А пак од другата страна на реката ги чекала силна армија од добро вооружени и воинствени пешадијци, коњаници и слонови. Некои дури извори велат дека кралевите на Гандерит и Праеши ги чекале со армија од 8 илјади коњаници, двеста илјади пешадија, 8 илјади борбени кочии, и 6 илјади борбени слонови. - Плутарх, Вита Александри, 62[1]
Александар, после состанокот со неговиот офицер Коенус, бил убеден дека е подобро да се откажат од понатамошни походи и да се вратат назад. Александар бил приморан да сврти на југ. На патот кон југ војската се судрила со кланот Мали, (во денешно време Мултан). Кланот Мали бил еден од највоинствените кланови во Индија во тој период. Но војската на Александар после жестоките битки го покорува кланот Мали. Во едне од налетите на утврдувањета Александар бил сериозно ранет од стрела.[2] Неговата војска, мислејќие дека нивниот крал е мртов, ја завземаат тврдината и го искалуваат нивниот бес на заробениците.[3]. После ова, Мали бил окупиран од војската на Александар, а главницата продолжила со движење [4]. Поголемиот дел од својата армија Александар ја насочува кон Карманиа (во денешно време јужниот дел на Иран) на чело со генералот Кратер, а еден дел гради флота за да го истражи Персискиот залив под воство на адмиралот Неарх, додека со останатиот дел од војската се враќа назад во Персија по јужната рута низ пустината Гедрозија (во денешно време дел од јужен Иран и Макран во јужен Пакистан).
Александар дел од своите сили оставил во Индија. На територијата на Индус, тој го номинирал неговиот офицер Пејтон како сатрап, позиција која тој ја задржал следните десет години се до 316 г.п.н.е., а во Пенџаб тој го оставил генералот Еудемус како командат на војската под владение на Пор и Таџили. Еудемус станува господар на Пенџаб после смртта на овие двајца. И двајцата валдетели (Пејтон и Еудемус) се враќаат на запад во 316 г.п.н.е. со нивната војска, а на нивно место [[]Чандрагупта Мауриа] го формира Царството Мауриа в Индија.
