Belisarius
Van Wikipedia
Flavius Belisarius of ook Belisarios (505-565) was waarschijnlijk de grootste generaal van het Oost-Romeinse Rijk c.q. Byzantijnse Rijk. Hij veroverde in naam van Justinianus I van Byzantium een groot deel van het verloren gegane West-Romeinse Rijk terug.
Inhoud |
[bewerk] Vroege jaren
Belisarius was naar alle waarschijnlijkheid van gemengd slavisch-Griekse afkomst. Als jongeman wist hij zich op te werken in het Byzantijnse leger tot officier. Hij begon zijn carrière aan de oostgrens waar voortdurend schermutselingen waren met het Nieuw-Perzische Rijk van de Sassaniden. Daar wist hij de opdringende Perzen een paar ernstige nederlagen te bezorgen zodat Justinianus een 'eeuwige vrede' met hen kon sluiten. Uit dankbaarheid benoemde Justinianus Belisarius tot hoofd van zijn lijfwacht. Hierdoor had de keizer de handen vrij om zijn aandacht aan het door de Germanen bezette West-Europa te wijden. Maar voordat Justinianus hieraan kon beginnen werd hij bijna van de troon gestoten door het Nika oproer. Er werd zelfs al een nieuwe keizer benoemd door de opstandelingen. Justinianus raakte in paniek maar zijn krachtdadige vrouw, keizerin Theodora wilde van geen wijken weten. In samenwerking met Belisarius wist ze deze opstand neer te slaan waarbij 30.000 doden zouden zijn gevallen onder de oproerkraaiers.
[bewerk] Herovering van het Westen
Nadat het in Constantinopel weer rustig was werd Belisarius naar Noord-Afrika gestuurd om af te rekenen met de Vandalen. In een paar bliksemcampagnes werden deze overtuigend verslagen, hoewel het nog verscheidene jaren duurde tot al hun gebieden de Byzantijnen als de nieuwe heersers erkenden. Vervolgens werden de Oost Goten van Italië onder handen genomen. Dit was een hardere noot om te kraken en het duurde bijna twintig jaar voordat de Goten de strijd eindelijk opgaven. Dit werd bereikt door Belisarius' "collega" generaal Narses. Een reden waarom de strijd zo lang duurde was dat in het begin van de 'Gotische oorlog' de snel oprukkende Belisarius de kroon van het Gotische rijk werd aangeboden door de in het nauw gedreven Goten. Belisarius weigerde weliswaar maar toen Justinianus dit ter ore kwam werd deze nogal wantrouwend tegenover zijn populaire generaal. Justinianus begon hem steeds minder middelen en troepen te sturen om de campagne snel tot een einde te kunnen brengen. Waarschijnlijk was de jaloerse Justinianus bang dat de inmiddels heel populaire generaal hem wel eens van de troon kon stoten als hij een tè machtig leger achter zich had. Het zou niet de eerste keer zijn in de geschiedenis van het Romeinse Rijk dat een succesvolle generaal de zittende keizer terzijde schoof en zelf plaats nam op de troon. Tenslotte werd Belisarius terug geroepen naar Constantinopel en kreeg Narses het bevel over de campagne in Italië en omdat deze wel de nodige extra troepen kreeg wist die de Goten snel tot overgave te dwingen.
[bewerk] Latere jaren
Belisarius werd, op beschuldiging van onbetrouwbaarheid door zijn vroegere secretaris Procopius van Caesarea, veroordeeld tot de gevangenis. Maar door de vele fronten waarop strijd werd gevoerd – onder andere waren de Sassanidische Perzen weer op het oorlogspad –, waren de noordelijke grensforten aan de Donau sterk onderbemand omdat het merendeel van de grenstroepen elders ingezet werd. Toen Slavische stammen over de grens dat in de gaten kregen, grepen die deze buitenkans gretig aan en al snel werd de Balkan overspoeld door plunderende Slaven die betrekkelijk ongehinderd de grens overstaken. Justinianus was gedwongen zijn oude generaal weer vrij te laten om het lamgeslagen leger te reorganiseren en de verdediging op poten te zetten. Belisarius slaagde daar wonderwel in en wist de Slaven weer terug te drijven. Justinianus was daar toch wel dankbaar voor en herstelde Belisarius in zijn oude positie. Kort daarop stierven de inmiddels bejaarde keizer en zijn generaal, waarmee hij zolang een haat-liefde-verhouding had, kort na elkaar.
Belisarius is heden ten dage buiten geschiedkundige kringen niet erg bekend, maar dat is meer te wijten aan het gebrek aan (populaire) interesse voor Byzantijnse geschiedenis dan aan zijn kwaliteiten en onkreukbare staat van dienst, welke door vrijwel niemand wordt geëvenaard.
[bewerk] Belisarius in fictie
De figuur van de trouwe en onkreukbare Belisarius heeft veel schrijvers aangesproken, zoals Robert Graves die een geromantiseerd boek over zijn leven schreef (1938). In de 19e eeuw is er zelfs een opera aan hem gewijd. In sommige sciencefictionverhalen treedt Belisarius ook op. Bekend is de verhalencyclus van David Drake waarin Belisarius de hoofdpersoon is die zelfs met buitenaardse wezens te maken krijgt. De bekendste SF-roman in dezen is wellicht Lest darkness fall (1939) van L. Sprague de Camp waarin een tijdreiziger in 'Gotisch Italië' belandt en daar de antieke beschaving probeert te redden van de verwoestende Gotische oorlogen. Aanvankelijk is Belisarius zijn galante en ridderlijke tegenstander, maar tenslotte weet hij Belisarius voor zich te winnen zodat deze bij hem in dienst treedt.
[bewerk] Literatuur
- Philip Henry Stanhope, 5th Earl Stanhope, The Life of Belisarius, J. Murray, 1829. Herdruk 2005 Westholme Publishing, http://www.westholmepublishing.com/id35.html
- Robert Graves, Count Belisarius en "Lawrence of the Arabs", Carcanet Press 2004, ISBN 1857546458
- Procopius, Procopius, Belisarius and Narses, Academic Fellowship, 1964.
[bewerk] Externe links
- Procopius' Geheime Geschiedenis online, met veel informatie over de tijd van Justinianus en Belisarius
- hoofdstuk 41 Edward Gibbon, de 18e-eeuwse Britse historicus in De geschiedenis en val van het Romeinse Rijk
- Procopius, The Secret History of the Court of Justinian
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Belisarius op Wikimedia Commons. |
