Donau

Van Wikipedia

Donau

Lengte	2 860 km
Hoogte van bron	1 078 m
Debiet	6 400 m³/s
Stroomgebied	817 000 km²
Van	Zwarte Woud
Naar	Zwarte Zee
Stroomt door	Duitsland - Oostenrijk - Slowakije - Hongarije - Kroatië - Servië - Bulgarije - Roemenië - Moldavië - Oekraïne

De Donaubron in Donaueschingen, Duitsland

De Donau is de langste rivier van de Europese Unie en na de Wolga de tweede langste van Europa^[1]. Hij ontspringt in het Zwarte Woud in Duitsland na de samenvloeiing van de Brigach en de Breg in Donaueschingen. Van daar vloeit hij over het algemeen oostwaarts doorheen Centraal- en Zuidoost-Europa en doorkruist steden als Wenen, Bratislava, Boedapest en Belgrado voordat hij, na 2888 km^[2], in Roemenië via de Donaudelta uitmondt in de Zwarte Zee.

[bewerk] Ethymologie

Net als in het Nederlands heet de rivier ook in het Duits Donau, verder in het Slowaaks Dunaj, in het Hongaars Duna, in het Kroatisch Dunav, in het Servisch en Bulgaars Дунав (Dunav), in het Roemeens Dunărea, in het Oekraïens Дунай (Dunay) en Danube in het Engels en Frans. Deze namen zijn afgeleid van het Latijnse Danuvius, de naam van een Romeinse riviergod.

De Latijnse naam gaat dan weer, net zoals die van andere rivieren als de Dnepr, Dnjestr, Donets en Don, terug op de Iraanse talen van de Scythen en Sarmaten of op die van de Oost-Europese Kelten. Omdat zowel het Iraans als het Keltisch Indo-Europese talen zijn, het woord "stroom" zowel in het Oud-Iraans (Avestisch) als in het Keltisch Danu luidde en beide volksstammen tot de Don en Donau waren doorgedrongen, valt de juiste ethymologie niet met zekerheid te achterhalen.

Voor 1763 was de Duitse naam Tonach en later ook Donaw. De huidige uitgang au stamt van van het Germaanse ouwe (rivier), dat we in het Nederlands ook nog herkennen in de vele stromen die Aa heten.

[bewerk] Geschiedenis

In de zevende eeuw voor Christus voeren de Grieken van de Zwarte Zee stroomopwaarts de Donau op, na het passeren van Tomis, het huidige Constanţa. Hun ontdekkingsreis eindigde bij de IJzeren Poort, waar de Donau gedurende enkele tientallen kilometers doorheen een nauw ravijn stroomde en het daardoor te gevaarlijk werd voor de Griekse schepen om de reis verder te zetten richting de zuidelijke Karpaten en het Servische ertsgebergte, aan de grens tussen het huidige Roemenië en Servië.

Van het jaar 37 tot de regeringsperiode van keizer Valentinianus I (364-375) vormde de Donau, haast van zijn bron tot monding, de noordoostgrens van het Romeinse Rijk met de heidense volkeren. Dit kende echter enkele onderbrekingen zoals bij de Val van de Limes in 259. Tegelijk was de rivier de vaarroute voor zowel het leger als voor de bevoorrading van de aan de stroom gelegen nederzettingen.

De oversteek van de Donau naar Dacië lukte pas na de bouw van een brug in 101 ter hoogte van de stad Drobeta-Turnu Severin, dichtbij de IJzeren Poort, en na het uitvechten van twee veldslagen, in 102 en 106. De overwinning op de Daciërs, aangevoerd door Decebalus, deed de provincie Dacia ontstaan, die in 271 weer verloren ging.

In de negende eeuw was de Donau de trekroute van het Aziatische herdersvolk der Magyaren, die halt hielden in het huidige Hongarije en daar met de ginds reeds gevestigde Slavische bevolking onder Stefanus I van Hongarije het Hongaarse koninkrijk stichtten.

Ook de Route Charlemagne, die tussen 1096 en 1099 gebruikt werd door het leger van Godfried van Bouillon tijdens de eerste kruistocht, liep langs de Donau van Regensburg tot Belgrado. Zo'n 340 jaar later nam het Ottomaanse leger dezelfde weg maar in tegengestelde richting. De Donau was voor de Turken de hoofdroute voor de verplaatsing en bevoorrading van de troepen tijdens hun veldtocht door Zuidoost-Europa. De rivier maakte het voor de Ottomanen mogelijk om snel vooruit te gaan en in het jaar 1440 startte de belegering van Belgrado, zo'n 2000 km stroomopwaarts. De stad viel echter pas in 1521 en enkele jaren later, in 1526, veroverde het Ottomaanse leger het koninkrijk Hongarije bij de eerste Slag bij Mohács. Aangezien koning Lodewijk II van Hongarije daarin omkwam, werden Bohemen en Slowakije (toen delen van Hongarije) door Ferdinand I, schoonbroer van Lodewijk II, in het Habsburgse Oostenrijk ingelijfd. Hiermee werd de « Donaumonarchie » geboren.

In 1529 bereikten de Turken de poorten van Wenen, in het hart van Centraal-Europa, maar werden daar verslagen. Zo werd de Ottomaanse opmars langs de Donau een halt toe geroepen en vanaf de tweede slag van Mohács, in 1687, verloren ze stukje per beetje terrein en invloed. De geleidelijke Turkse terugtrekking is grotendeels terug te voeren op Oostenrijks-Hongaars initiatief, dat zo aan macht won, hoewel het tegelijkertijd zelf uit het Heilige Roomse Rijk verdreven werd. Naast Oostenrijk bleef het Ottomaanse Rijk desalniettemin een van de voornaamste politieke spelfiguren op de Zuidoost-Europese scène tot het definitief verlies van de gebieden in de Balkan tijdens de Russisch-Turkse Oorlog (1768-1774) en de Balkanoorlogen van 1912-1913. De Donau diende zo niet alleen als militaire en commerciële slagader maar eveneens als politieke, culturele en religieuze grens tussen het Oosten en het Westen.

[bewerk] Verdragen

Na de Tweede Wereldoorlog werd in 1946 een nieuwe regeling voor het scheepsverkeer aangenomen, die de uit 1921 stammende Akkoorden van Parijs moest vervangen. Alle landen aan de Donau, behalve de verliezers Duitsland en Oostenrijk, namen aan in 1948 deel aan de Conferentie van Belgrado. Bij de ondertekening van de overeenkomst werd ook beslist dat Oostenrijk lid mocht worden van de daar opgerichte Donaucommissie. Door verzet van de Sovjets kon de Bondsrepubliek Duitsland pas in 1998 toetreden tot de Commissie, bijna 50 jaar na de Conferentie van Belgrado. Nog steeds regelt de Donaucommissie de samenwerking tussen de Donaulanden inzake de scheepvaart.

In 1994 werd door verschillende landen de Conventie ter Bescherming van de Donau aangenomen, wat leidde tot de oprichting van de Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau. Deze organisatie focust zich op de verbetering en bescherming van het leefmilieu in en rond de Donau.

[bewerk] Cultuurgeschiedenis

De tweede grootste Europese stroom heeft in de culturen van zijn oeverstaten veel sporen nagelaten. Naast de talrijke sagen en legendes hebben ook schrijvers zich op de Donau geïnspireerd, gaande van Ovidius in de Oudheid tot Claudio Magris en Péter Esterházy op het einde van de 20ste eeuw. Maar zijn belangrijkste echo vindt de Donau in de muziek, met de beroemde Weense wals van Johann Strauss jr., An der schönen blauen Donau.

[bewerk] Steden

De Donau stroomt ondermeer door de volgende grote steden:

Ulm - Duitsland
Ingolstadt - Duitsland
Regensburg - Duitsland
Passau - Duitsland
Linz - Oostenrijk
Krems an der Donau - Oostenrijk
Wenen - hoofdstad van Oostenrijk
Bratislava - hoofdstad van Slowakije
Komárno - Slowakije
Komárom - Hongarije
Esztergom - Hongarije

Visegrád - Hongarije
Boedapest - hoofdstad van Hongarije
Baja - Hongarije
Vukovar - Kroatië
Bačka Palanka - Servië
Novi Sad - Servië
Belgrado - Servië
Smederevo - Servië
Drobeta-Turnu Severin - Roemenië
Vidin - Bulgarije
Lom - Bulgarije

Orjachovo - Bulgarije
Nikopol - Bulgarije
Giurgiu - Roemenië
Roese - Bulgarije
Călăraşi - Roemenië
Silistra - Bulgarije
Brăila - Roemenië
Galaţi - Roemenië
Tulcea - Roemenië
Izmail - Oekraïne
Sulina - Roemenië

[bewerk] Zijrivieren

De Donau zelf stroomt door Duitsland, Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Servië, Bulgarije, Roemenië, Moldavië en Oekraïne, en haar zijrivieren breiden dit stroomgebied nog verder uit met Polen, Zwitserland, Tsjechië, Slovenië, Bosnië en Herzegovina, Montenegro, Macedonië en Albanië. Het Donaubekken heeft een totale oppervlakte van 795.686 km².

De belangrijkste zijrivieren van de Donau komen van rechts, en dan vooral uit de Alpen. Sommige van deze zijrivieren zijn op zichzelf al belangrijke stromen. Eenzelfde ethymologie maakt dat er zowel in Tsjechië als in Servië een Morava uitmondt. Van bron tot monding^[3] zijn de voornaamste vertakkingen:

de Iller voor 70 m³/s
de Lech voor 200 m³/s
de Altmühl voor 22 m³/s
de Naab voor 49 m³/s
de Isar voor 174 m³/s
de Inn voor 735 m³/s
de Traun voor 150 m³/s
de Enns voor 195 m³/s
de Morava (Tsjechië) voor 110 m³/s
de Rába (Raab) voor 63 m³/s

de Váh voor 161 m³/s
de Hron voor 55 m³/s
de Ipel voor 22 m³/s
de Sió, afvoer van het Balatonmeer, voor 39 m³/s
de Drau (Drava) voor 577 m³/s
de Tisza voor 794 m³/s
de Sava voor 1564 m³/s
de Timiş voor 47 m³/s
de Morava (Servië) voor 232 m³/s

de Timok voor 31 m³/s
de Jiu voor 86 m³/s
de Iskar voor 54 m³/s
de Olt voor 174 m³/s
de Jantra voor 47 m³/s
de Argeş voor 71 m³/s
de Ialomiţa voor 45 m³/s
de Siret voor 240 m³/s
de Proet voor 110 m³/s

[bewerk] Geografie

Loop der Donau

De Donau is de enige grote Europese rivier die in oostelijke richting stroomt. Na 2888 km bereikt hij de Zwarte Zee via de Donaudelta, in Roemenië en Oekraïne. In tegenstelling tot andere rivieren worden de kilometers van de Donau stroomopwaarts geteld: het officieel nulpunt is de vuurtoren van Sulina aan de Zwarte Zeekust. Aangezien de Donau ontspringt in het Zwarte Woud en uitmondt in de Zwarte Zee, wordt de rivier in de Duitse volksmond ook wel Schwarzer Fluss (Zwarte rivier) genoemd.

Tien landen hebben toegang tot de Donau, waarvan er 4 slechts aan één oever liggen. Dit zijn Kroatië, Bulgarije, Moldavië en Oekraïne. Gedurende 1070,9 km, of 37% van de totale lengte, dient hij als staatsgrens.

De bijdrage per land tot het debiet van de Donau^[4] is de volgende: Oostenrijk (22,1%), Roemenië (17,6%), Duitsland (14,5%), Servië (11,3%), Bosnië en Herzegovina (8,8%), Kroatië (6,4%), Hongarije (4,3%), Oekraïne (4,3%), Bulgarije (3,7%), Slovenië (3,1%), Slowakije (1,9%), Tsjechië (1,2%) en Moldavië (0,7%). Bosnië en Herzegovina, Slovenië en Tsjechië liggen zelf niet aan de Donau.

Rechteroever		Donau- kilometer	Linkeroever
Land	Lengte in km		Lengte in km	Land
Duitsland	658,6	2888,77	687,0	Duitsland
		2230,20
Oostenrijk	357,5
		2201,77
			321,5	Oostenrijk
		1880,26
			172,1	Slowakije
		1872,70
Slowakije	22,5
		1850,20
Hongarije	417,2
		1708,20
			275,2	Hongarije
		1433,00
Kroatië	137,5		358,0	Servië
		1295,50
Servië	449,9
		1075,00
			940,9	Roemenië
		845,65
Bulgarije	471,6
		374,10
Roemenië	374,1
		134,14
			0,6	Moldavië
		133,57
			53,9	Oekraïne
		79,63
			79,6	Roemenië
		0,00

**Aandeel van de Donaulanden**
	totaal aantal kilometers	rechteroever		beide oevers		linkeroever
Land	totaal aantal kilometers	km	%	km	%	km	%
Duitsland	687,00	658,6	23	658,6	36	687,0	24
Oostenrijk	357,50	357,5	12	321,5	18	321,5	11
Slowakije	172,06	22,5	1	22,5	1	172,1	6
Hongarije	417,20	417,2	14	275,2	15	275,2	10
Kroatië	137,50	137,5	5	0,0	0	0,0	0
Servië	587,35	449,9	16	220,5	12	358,0	12
Roemenië	1075,00	374,1	13	319,6	18	1020,5	35
Bulgarije	471,55	471,6	16	0,0	0	0,0	0
Moldavië	0,57	0,0	0	0,0	0	0,6	0
Oekraïne	53,94	0,0	0	0,0	0	53,9	2

(Bron: Donaucommissie, Boedapest, januari 2000-maart 2004)

[bewerk] De loop van de Donau

De bovenloop van de Donau

De Donau bij Fridingen, Duitsland

De Donau in Ulm, Duitsland

De Donau in Regensburg, Duitsland

Vereniging van de Inn, Donau en Ilz in Passau, Duitsland

Krems an der Donau, Oostenrijk

De Donau in Wenen, met op de achtergrond de UNO-City

Donau-oever in Bratislava, Slowakije

De Donauknie bij Visegrád, Hongarije

Zicht over Boedapest, Hongarije

Batina, Kroatië

De Donau bij Belgrado, Servië

Golubacvesting, Servië

IJzeren Poort, Roemenië

De haven van Orjachovo, Bulgarije

De Donaudelta, Roemenië

[bewerk] Duitsland

De Donau ontstaat eigenlijk op 1,4 km ten oosten van Donaueschingen door de samenvloeiing van twee uit het Zwarte Woud komende riviertjes, de Brigach en de Breg. Te Donaueschingen zelf is er ook nog een "Donaubron", zodat er 3 Donaubronnen zijn. De bron van de Breg bij Furtwangen geldt ondertussen als officiële omdat zij het verst verwijderd is van de monding.

De waterscheiding met de Rijn verloopt zeer grillig, hetgeen voor een belangrijk deel samenhangt met de ontwikkelingsgeschiedenis van beide rivieren. De stroomgebieden in Zuid-Duitsland grijpen op verschillende plaatsen in elkaar.

Van haar bron tot aan de Oostenrijkse grens legt de Donau in Duitsland 687 km af en is daarmee de derde grootste rivier van het land. Aan haar oevers liggen grote steden als Tuttlingen, Sigmaringen, Ulm, Neu-Ulm, Ingolstadt, Regensburg, Straubing en Passau. Vanaf Kelheim wordt de rivier bevaarbaar.

Rechtse zijrivieren zijn:

de Iller, in Neu-Ulm
de Lech, bij Marxheim (ten oosten van Donauwörth)
de Isar, bij Deggendorf
de Inn, in Passau

Linkse zijrivieren zijn:

Een bekende zinsnede luidt:

Iller, Isar, Lech und Inn fließen rechts zur Donau hin;

Wörnitz, Altmühl, Naab und Regen kommen ihr entgegen

Daarmee worden in het eerste deel van dit rijm meteen de belangrijkste zijrivieren vernoemd. Zelfs de grootste linkerzijrivier, de Naab, brengt met 40 m/s maar half zoveel water aan als de kleinste rechterzijrivier, de Iller. Ook monden talrijke kleinere zijriviertjes uit in de Donau, zoals de Riß, de Roth, de Große Lauter, de Blau, de Günz, de Brenz, de Mindel, de Zusam, de Schmutter, de Paar, de Abens, de Große Laber, de Vils of Ilz, de Erlau en de Ranna.

Tussen Immendingen en Tuttlingen verliest de rivier in de Donauversickerung zoveel water in de karstgebieden dat ze gemiddeld 77 dagen per jaar droogvalt. Dit water vloeit ondergronds over een afstand van 11 kilometer om terug aan de oppervlakte te komen als Aachquelle. Deze vloeit af naar het Bodenmeer, zodat het water van de Donau zowel in de Zwarte Zee als in de Noordzee terechtkomt.

In Passau monden van links eerst de Ilz en een beetje verder van rechts de Inn in de Donau uit. Het Alpenwater van de Inn is groen, dat van de Donau blauw en het uit moerasgebieden komende water van de Ilz zwart, waardoor de Donau nog een stuk na de samenvloeiing die drie kleuren uitslaat. Het valt op hoe sterk het groene water van de Inn dat van de Donau kleurt. Naast het soms zeer grote debiet van de Inn, hangt dit voornamelijk samen met het grote verschil in diepte tussen de twee rivieren (Inn: 1,90 meter, Donau: 6,80 meter). De Inn bevat weliswaar op jaargemiddelde zo’n 5% meer water dan de Donau zelf. Dit hoofdzakelijk door het sterke hoogwater van de Inn tijdens het dooiseizoen in de bergen, terwijl de Donau een duidelijk constanter debiet aanwijst – zij brengt gedurende de meeste tijd per jaar (zeven maanden, oktober tot april) meer water met zich.

Belangrijke bouwwerken langs de Duitse Donau zijn in het bijzonder de aartsabdij Beuron (Erzabtei Beuron), het slot van het vorstengeslacht Hohenzollern in Sigmaringen, de gotische Munster van Ulm (Ulmer Münster) met de hoogste kerktoren ter wereld (161,6 m), de vlak aan de oever gelegen Weltenburgabdij (Abtei Weltenburg) en de Bevrijdingshalle (Befreiungshalle), beide in de buurt van Kelheim, de Stenen Brug (Steinerne Brücke) en Sint-Pietersdom in Regensburg en het Walhalla bij Donaustauf.

[bewerk] Oostenrijk

Geen enkel land wordt zo sterk met de Donau geassocieerd als Oostenrijk. Dit komt ondermeer door de bekende wals An der schönen blauen Donau (door Johann Strauss jr.) en de bijnaam Donaumonarchie voor het Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie, aangezien de Donau over 1300 km door het toenmalig grondgebied stroomde. In het huidige Oostenrijk blijft daar slechts zo’n 350 km van over en zo is het land gezakt tot op de 6de plaats in het rijtje van de voornaamste Donaulanden. Desalniettemin watert bijna het hele grondgebied af in de Donau (en dus ook in de Zwarte Zee). Enkel de deelstaat Vorarlberg watert grotendeels af in de Rijn (naar de Noordzee), een zeer klein gebied in de noordwesthoek van Neder-Oostenrijk (Waldviertel) in de Lainsitz (< Moldau < Elbe < Noordzee) en een nog kleiner deel van Opper-Oostenrijk (Mühlviertel) in de Moldau.

Ongeveer halfweg tussen het Duitse Passau en het Oostenrijkse Linz ligt de Schlögener Schlinge, een meander die de Donau kort rechtsomkeer doet maken. Een 70-tal km na de Duitse grens ligt aan beide oevers dan Linz, de derde grootste stad van het land.

Voorbij Mauthausen, Enns (waar de gelijknamige zijrivier uitmondt) en Grein (waar de Donau haar diepste punt aanwijst op haar loop door Oostenrijk), bereikt de rivier na ongeveer 90 km de stad Melk met haar bekende abdij. Vervolgens stroomt ze amper 35 km door een van de mooiste Donavalleien, de Wachau, die van Dürnstein tot Krems an der Donau reikt. Dit gebied staat geklasseerd als UNESCO-wereldergoed. Aansluitend doorkruist ze de Tullnerfeldvlakte.

Het is al bijna aan de Slowaakse grens dat de Donau door de hoofdstad Wenen stroomt. Wenen was gedurende eeuwen de grootste en belangrijkste van alle Donausteden, maar moet deze onderscheiding ondertussen met Boedapest en Belgrado delen. De rivier maakte van de stad een voornaam handelscentrum, en tot op vandaag is de Donau een belangrijke handelsroute tussen het voormalige Oostblok en West-Europa. Er werden ingenieuze werken uitgevoerd om de gevolgen van overstromingen in Wenen te beperken.

Belangrijke rechterzijrivieren zijn:

de Traun, in Linz
de Enns, bij Enns
de Ybbs, bij Ybbs an der Donau
de Traisen, bij Altenwörth
de Wien (Wienfluss), te Wenen
de Schwechat, ten oosten van Mannwörth

Van links komen:

de Aist, bij Schwertberg
de Kamp, bij Krems an der Donau

In Oostenrijk liggen elf waterkrachtcentrales op de Donau. De Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau (Internationale Kommission zum Schutz der Donau) heeft haar zetel in Wenen en heeft als onderwerp de bescherming van het leefmilieu van het Donaubekken.

[bewerk] Slowakije

Waar de Morava in de Donau (Dunaj) uitmondt, gaat de Donau, na heel even de Oostenrijks-Slowaakse grens gevormd te hebben, Slowakije binnen. Slechts een 45-tal km na Wenen ligt op de linkeroever de Slowaakse hoofdstad Bratislava, met moderne uitbreidingen aan de overkant. Achter Bratislava vormt ze de grens met Hongarije.

Omdat de Donau steeds de Slowaakse zuidgrens volgt (uitgezonderd in Bratislava), komen alle Slowaakse zijrivieren van links. De voornaamste daarvan zijn:

de Morava (Duits: March), die de eerst de Oostenrijks-Tsjechische en daarna de Oostenrijks-Slowaakse grens vormt tot ze in Devín uitmondt in de Donau, met aan de overkant Hainburg in Oostenrijk. De Donau stroomt dan even volledig door Slowaaks grondgebied.
de Váh (Duits: Waag, Hongaars: Vág), de langste Slowaakse stroom, in Komárno, een centrum van de Hongaarse minderheid in Slowakije, met aan de overkant de Hongaarse stad Komárom. De twee stadsdelen werden gescheiden toen de Donau in 1921 de Slowaaks-Hongaarse grens werd.
de Hron (Duits: Gran), in Štúrovo, met aan de overkant de Hongaarse stad Esztergom
de Ipel (Duits: Eipel, Hongaars: Ipoly), die gedurende 140 km de noordoostelijke Slowaaks-Hongaarse grens vormt, tot ze in het kleinere stadje Chľaba uitmondt in de Donau, met aan de overkant van de Ipel het Hongaarse Szob (tussen Esztergom en Vác, het begin van de Donauknie).

[bewerk] Hongarije

Na de monding van de Ipel (Hongaars: Ipoly) verlaat de Donau (Duna) bij Szob de Slowaakse grens en worden beide oevers Hongaars. Kort daarop dwingen de Börzsöny- en Pilisberg de rivier in een rechthoekige bocht naar het zuiden om zo de fameuze Donauknie bij Visegrád (Duits: Plintenburg) te vormen. Zo onderbreekt ze haar loop van doorgaans west naar oost om 500 km strikt naar het zuiden te vloeien.

Na zo’n 40 km stroomt de Donau door de Hongaarse hoofdstad Boedapest, die met haar 1,8 miljoen inwoners de allergrootste stad aan de loop der Donau is. Die verlaat hier het Hongaarse middelgebergte en gaat de Grote Hongaarse Laagvlakte (Hongaars: (Nagy-)Alföld) binnen, waarvan ze de westelijke grens vormt. De rivier is inmiddels zo breeds dat voorbij Boedapest nog maar twee bruggen zijn. Na talrijke kleinere steden als Dunaújváros (Donauneustadt), Baja (Frankenstadt), Paks (Paksch) und Kalocsa (Kollotschau) verlaat de Donau kort na Mohács Hongarije en vormt verder de grens tussen Kroatië en Servië.

Belangrijke zijrivieren (alle van rechts) die in Hongarije uitmonden zijn:

de Leitha (Hongaars: Lajta), die tot 1921 de grens tussen Cisleithanië en Transleithanië en later respectievelijk Oostenrijk en Hongarije vormde. Hij komt in Győr de (zesde stad van Hongarije) van links met de Rába samen.
de Rába (Duits: Raab), komt bij Győr samen met de Leitha om de Mosoni Duna te vormen en zo'n 15 km verder uit te monden in de Donau.
de Sió, de afvoer van het Balatonmeer, die enkele kilometers ten oosten van Szekszárd uitmondt in de Donau.

De Donaucommissie heeft haar zetel in Boedapest.

[bewerk] Kroatië

Met een totale lengte van 137 km heeft Kroatië na Moldavië en Oekraïne het kleinste stuk Donau (Dunav) op zijn grondgebied. Die stroomt op het drielandenpunt voorbij Mohács met Hongarije en Servië bij Batina het land binnen en vormt vandaar de natuurlijke grens tussen Kroatië en Servië.

De belangrijkste Kroatische stad aan de Donau is Vukovar (Duits: Wulkoburg). Het liep tijdens de oorlog met Servië zware schade op.

Aangezien de Donau steeds op de grens loopt, kunnen Kroatische zijrivieren enkel van rechts komen. De belangrijkste is:

de Drau (Kroatisch: Drava), na de Tisza de tweede langste zijrivier van de Donau, die een 20 km voor haar monding door Osijek (de vierde stad van het land) passeert.

[bewerk] Servië

Vanaf Bezdan (tegenover het Kroatische Batina), net voorbij de grens met Hongarije, vormt de Donau (Дунав) de noord-zuidgrens tussen Kroatië (rechteroever) en Servië (linkeroever). Zo'n 25 km verder ligt aan Servische kant de havenstad Apatin, die tot de Tweede Wereldoorlog bijna uitsluitend door "Donauzwaben" (in de 18e eeuw geïmmigreerde Duitsers) bevolkt was en tot dan Abthausen heette. Bij Vukovar in Kroatië neemt ze haar traditionele zuidoostelijke stroomrichting, waarvan ze sinds de Donauknie in het noorden van Hongarije was afgeweken, weer aan en gaat wat verder bij Bačka Palanka Servië binnen.

Verder stroomafwaarts passeert de Donau Novi Sad (Нови Сад), de tweede grootste stad van het land, waar in 1999 tijdens NAVO-bombardementen tijdens de Kosovo-oorlog alle drie bruggen verloren gingen. De zes daaropvolgende jaren verliep het verkeer tussen beide stadsdelen via een pontonbrug. Aangezien die maar drie maal per week werd geopend, was dit de belangrijkste hindernis voor het scheepsverkeer op de Donau. Sinds de heropening van de Vrijheidsbrug op 11 oktober 2005 is de rivier weer ongehinderd bevaarbaar.

75 km verderop bereikt de Donau de een van de oudste nederzettingen aan haar oevers, Belgrado. Reeds 7000 jaar bewoond, en nu met 1,7 miljoen inwoners na Boedapest en Wenen de derde grootste Donaustad. De kern van de stad wordt gevormd door de imposante Kalemegdanvesting op een rots aan de monding van de Sava.

Dan stroomt ze voorbij de ruïne van de vesting Golubac en gaat dan door de IJzeren Poort (Гвоздена). Vervolgens vormt ze de grens tussen Servië en Roemenië tot de Djerdap-stuwdam. Aan Servische kant ligt het Nationale Park Djerdap (sinds 1974, 63.608 ha).

Linkerzijrivieren zijn:

de Tisza (Duits: Theiß, Servisch: Тиса), de voornaamste zijrivier van de Donau en na deze de tweede grootste rivier van Hongarije en Servië. Hij mondt uit bij Titel, halfweg tussen Novi Sad en Belgrado, in Centraal-Vojvodina in Servië.
de Timiş (Тамиш), in de industriestad Pančevo (Панчево), net voorbij Belgrado.

Rechterzijrivieren zijn:

de Sava, in Belgrado.
de Morava, bij Smederevo (Смедерево), halfweg tussen Belgrado en de Roemeense grens.
de Timok, een kleine rivier die de laatste 15 km voor zijn monding de grens tussen Servië en Bulgarije vormt, en dus op het drielandenpunt met Roemenië bij Prahovo, uitmondt in de Donau.

[bewerk] Bulgarije

De Donau markeert gedurende 500 km de noordgrens van Bulgarije (rechteroever) met Roemenië (linkeroever). Er staat maar één brug, die sinds 1954 de grootste Bulgaarse Donaustad Roese verbindt met het Roemeense Giurgiu. Ondanks het lange stuk langs de grens en dat hij de enige bevaarbare rivier van het land is, heeft de Donau voor Bulgarije over het algemeen slechts economische betekenis voor de lokale handelsvloot. Dit komt door de ligging in het uiterste en dunbevolkte noorden van het land.

Van de 12 Donauhavens op Bulgaars grondgebied zijn de belangrijkste die van Vidin, Lom, Orjachovo, Nikopol, Svištov, Roese en Silistra. In Svištov bereikt de Donau het zuidelijkste punt van zijn ganse loop. Daar richt hij zich weer wat richting noordoosten en verlaat een kleine 200 km verder Bulgarije bij Silistra.

Doordat de Donau de noordgrens van Bulgarije vormt, komen alle zijrivieren die er uitmonden van rechts. De belangrijkste zijn:

de Iskar (Искър), tegenover Roemeense Corabia.
de Jantra, zo'n 15 km na Svištov (Свищов).

[bewerk] Roemenië

Met 1075 km, een derde van de totale lengte van de Donau, is Roemenië veruit het belangrijkste Donauland. Bij het aankomen uit Servië stroomt ze langs de grens in zuidwestelijke richting door het Banatgebergte, een uitloper van de Transsylvanische Alpen. Voorbij Orşova stroomt ze door de bekende IJzeren Poort, die tot de damwerken in de jaren 1970 het gevaarlijkste stuk van de Donau was. Daarachter ligt de stad Drobeta-Turnu Severin. Dan maakt de rivier een bocht naar het zuiden en passeert Gruia, Pristol, Cetate en Calafat. Vervolgens richt ze zich weer naar het oosten en vormt gedurende 500 km de grens met Bulgarije.

Zo stroomt ze door de steden Dăbuleni, Corabia (met aan de overkant de monding van de Iskar), Turnu Măgurele, Zimnicea (met aan de overkant de monding van de Jantra), Giurgiu (met aan de overkant het Bulgaarse Roese), Olteniţa, waar de Argeş uitmondt, en Călăraşi (op zijtak). Hier maakt de Donau een knik naar het noorden en vormt de westelijke grens van de Dobroedzja. Ze stroomt door Cernavodă, Topalu, Hârşova, Giurgeni en Gropeni en later langs de binnenhavens van Brăila en Galaţi. Zo'n 15 km verder maakt ze een laatste knik naar het oosten en vormt de grens met Oekraïne waar ze nog door Tulcea en Pardina stroomt voor ze zich vertakt in de Donaudelta, een zeer waardevol natuurgebied. De noordelijkste arm daarvan blijft als grens dienen.

Alle Roemeense zijrivieren van belang komen van links. Dit zijn:

de Jiu, mondt een paar kilometer stroomopwaarts van het Bulgaarse Orjachovo (Оряхово), dat aan de andere oever ligt, uit in de Donau.
de Olt, mondt uit bij Turnu Măgurele, met aan de overkant Nikopol in Bulgarije.
de Argeş, die bij Olteniţa uitmondt in de Donau. Hij verenigde zich zo'n 15 km eerder bij het dorpje Budeşti met de Dâmboviţa, die door Boekarest stroomt.
de Ialomiţa, net voorbij Hârşova, zo'n 65 km voor de stad Brăila.
de Siret, die kort voor Galaţi uitmondt in de Donau. Na de Proet is de Siret de voornaamste rivier van de Roemeense provincie Moldavië.
de Proet, met zijn 953 km de op een na langste zijrivier van de Donau. De Proet vormt de hele oostgrens van Roemenië met Moldavië. De monding bevindt zich 10 km ten oosten van Galaţi, een belangrijke binnenhaven.

[bewerk] Moldavië

Van alle oeverstaten heeft Moldavië veruit het kleinste stuk Donau (Dunărea). Hij stroomt het land binnen na de monding van de Proet bij het Moldavisch grensdorp Giurgiuleşti, in het zuidelijkste puntje van het land. Oorspronkelijk duurde dit slechts 340 meter, ware het niet dat Oekraïne bij een gronduitwisseling in 1999 Moldavië 230 meter extra aanbood en zo het totale Moldavisch stuk op 570 meter bracht. Het landomsloten Moldavië maakt van de gelegenheid gebruik om er een haven te bouwen en zo zijn afhankelijkheid van andere landen te reduceren. De bouw van een olieterminal begon in 1996 en werd afgewerkt in 2006.

De Proet is de enige Moldavische zijrivier en vormt de hele oostgrens met Roemenië.

[bewerk] Oekraïne

Nadat de Donau (Дунай / Dunay) Moldavië verlaat, splitst hij zich na de Roemeense stad Tulcea in drie takken. De noordelijkste, de Chilia, vormt de grens tussen Roemenië en Oekraïne en is tevens de belangrijkste afwatering; 63% van het water stroomt erdoor naar de Zwarte Zee. De voornaamste Oekraïnse steden aan de Donau zijn Izmail (Ізмаїл), Kilia (Кілія) en Vilkovo (Вілкове). Naar Kilia is de Chiliatak genoemd. De andere twee takken, de Sulinatak en Sfântu Gheorghetak stromen door Roemenië.

In Vilkovo begint het controversiële Bystrojekanaal, dat een snelle verbinding (бистрий / bystryj = "snel" in het Oekraïns) moest leggen tussen de Donau en de Zwarte Zee. Die vaarweg zou dan volledig onder Oekraïnse controle liggen en de scheepvaartskosten drukken. Onder internationale druk werden de plannen in juni 2005 tijdelijk stilgelegd. Het project zou grote ecologische schade toebrengen in de 800.000 ha grote Donaudelta, waarvan zo'n 120.000 ha Oekraïns is.

[bewerk] Donaudelta

Zie Donaudelta voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Donaudelta (Delta Dunării in het Roemeens) is met een oppervlakte van 3446 km² de grootste Europese rivierdelta. De delta bevindt zich grotendeels in Dobrogea, Roemenië; een kleiner deel ligt in Odes'ka oblast', Oekraïne. Het gebied is rijk aan bossen, meren, moerassen en duinen, met stroompjes en geulen die uitmonden in de Zwarte Zee. Meer dan 1200 verschillende planten, 300 soorten vogels en 45 soorten zoetwatervissen komen er voor. Het gebied is een belangrijke trekhalte en broedplaats voor vogels.

De delta is onderdeel van het Mens en Biosfeerprogramma van de UNESCO en staat op de Werelderfgoedlijst. Ongeveer 2733 km² natuurgebied wordt beschermd en meerdere kwetsbare stukken zijn gesloten voor het publiek.

Er wonen ongeveer 15.000 mensen, die door de visserij en de landbouw in hun levensonderhoud worden voorzien. Hierbij wordt gebruikgemaakt van traditionele houten kajaks. Het merendeel van de inwoners zijn Roemenen maar is ook een omvangrijke gemeenschap van Lipovanen. Dit zijn afstammelingen van Russen die de Oude Rite aanhingen en in 1772 vluchtten voor het regime van tsaar Peter de Grote om godsdienstige vervolging te voorkomen. Het belangrijkste centrum van Lipovaanse gemeenschap in het Oekraïense deel van de Donaudelta is Vilkove.

Elk jaar wordt de delta 40 meter breder, als gevolg van het alluvium dat door de Donau langs de rivier wordt gedeponeerd. Dit maakt de delta uiterst dynamisch.

[bewerk] Scheepvaart

Vanaf Kelheim, even voor Regensburg, op bijna 500 km van zijn bron, wordt de Donau de komende 2415 km tot aan zijn monding bevaarbaar. De opening van het Rijn-Main-Donaukanaal in 1992 betekende een nieuwe stimulans voor de scheepvaart. Er opende zich immers een nieuwe vaarroute van de Noordzee, via de Rijn en de Main, met de Zwarte Zee. Zo werden havens en industriegebieden als Rotterdam, Antwerpen en het Ruhrgebied met Zuidoost-Europa verbonden. Ook werd in 1984 het 64 km lange Donau-Zwarte Zeekanaal geopend, waardoor men niet meer door de Donaudelta hoeft te varen om de Zwarte Zee te bereiken, maar 350 km kan afsnijden.

Voor het varen op de Donau is er een apart Donaupatent nodig. Dit wordt alleen verkregen na het afleggen van een examen dat nader ingaat op ondieptes, plaatsen, stromingen e.d. Na opening van het Main-Donaukanaal heeft de belgische cartograaf (en oud-schipper) Pierre Verberght de gehele Donau in kaart gebracht voor de scheepvaart. Deze kaarten worden op heel veel schepen gebruikt.

Vanuit Nederland wordt er veel erts, veevoer, magnesiet en zout naar de Donau gebracht. En dan vooral naar Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Vanuit deze landen komen er weer veel landbouwproducten terug zoals mais, zonnebloempitten, gerst, koolzaad e.d.

Een binnenschip heeft ongeveer 14 vaardagen nodig van Rotterdam naar Boedapest. Dit afhankelijk van waterstanden.

Van de Donau is het Duitse gedeelte erg slecht bevaarbaar. Dit vooral op het traject Straubing - Vilshofen. (grofweg tussen Regensburg en Passau) Dit gedeelte zou verder gekanaliseerd moeten worden door sluizen, zodat er een gegarandeerde diepgang gerealiseerd wordt. Alleen houden milieubewegingen dit vooralsnog met succes tegen. Gevolg is wel dat veel vervoer op dit traject over de weg gaat.

Daarnaast zijn er op een aantal toeristisch interessante trajecten van de Donau ook passagiersdiensten en cruisevaarten, zoals Passau-Wenen-Boedapest.

Wat betreft de Donauscheepvaart, wordt de rivier opgedeeld in drie delen:

de Hoge Donau van Kelheim tot Komárom
de Midden Donau van Komárom tot Drobeta-Turnu Severin
de Lage Donau van Drobeta-Turnu Severin tot de monding

[bewerk] Visserij

De Donau is zeer visrijk. In de Donau kan karper, zalm en steur gevonden worden. Ook zijn er genoeg andere soorten, zoals meerval. Er wordt ook veel in de zijrivieren van de Donau gevist, zoals in de Tisza of de meertjes daarnaast. In Roemenië speelt de Donauvisserij een erg belangrijke rol. In de Donaudelta is er vis in overvloed. Voor de Lipovanen die in de Donaudelta leven is de visvangst hun enige bron van inkomst.

[bewerk] Toerisme

Naast vistoerisme, zijn er ook campings, hotels of vankantiewoningen aan de Donau met andere doelen. Er zijn verschillende fietsroutes in Midden-Europa, waaronder de Donauradweg of Donauroute. Deze route is 950 km lang en loopt aan weerszijden van de Donau. Er zijn zelfs speciale "fietshotels"^[5] aangelegd.
Op de grens met Servië en Roemenië is er de IJzeren Poort. De IJzeren Poort is een kloofdal van de Donau dat in ruime zin een traject van 134 km lengte omvat. Er worden vaartochten georganiseerd in de IJzeren Poort.
Zoals in dit artikel vermeld is de Donaudelta ook heel toeristisch. Men komt er voor vaartochten of de visserij.

Donaueschingen is ook een veelbezochte plaats vanwege de samenvloeiing van de twee 'Donaubronnen'.

[bewerk] Galerij

De bron van de Breg, bronrivier van de Donau, Duitsland	De bron van de Brigach, bronrivier van de Donau, Duitsland	De Donau in Tuttlingen, Duitsland	De Donauversickerung, Duitsland
De Donau bij Beuron, Duitsland	De Schlögener Schlinge, Oostenrijk	De Wachau, Oostenrijk	De Wachau bij Spitz, Oostenrijk
IJsophoping in Wenen, Oostenrijk	De Donau en de Nieuwe Donau in Wenen, Oostenrijk	De nieuwe brug in Bratislava, Slowakije	Patince, op de grens tussen Slowakije en Hongarije
De Mária Valériabrug, tussen Esztergom in Hongarije en Štúrovo in Slowakije	De Kleine Donau in Esztergom, Hongarije	De Donau bij Novi Sad, Servië	Monding van de Sava in Belgrado, Servië
Stuwdam bij de IJzeren Poort, Roemenië	Het Donau-Zwarte Zeekanaal, Roemenië	Vissers in de Donaudelta, Roemenië	De Donau in Vilkovo, Oekraïne

[bewerk] Noten

↑ http://www.icpdr.org/icpdr-pages/river_basin.htm. (Danube Basin) CPDR - Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau.
↑ gemeten vanaf het begin van de Breg
↑ In deze paragraaf staan de zijrivieren gerangschikt volgens de richting bron-monding van de Donau. Bij de bespreking van de loop van de Donau worden ze geplaatst bij het land waarin hun monding ligt, opgesplitst in linker- en rechterzijrivieren.
↑ Bron: Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau : Facts and Figures about the Danube River Basin
↑ Beschrijving van de Donauroute

{{{afb_links}}}	De Donau	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Zijrivieren: Iller · Lech · Wörnitz · Altmühl · Naab · Regen · Isar · Inn · Traun · Enns · Ybbs · Traisen · Wien · Schwechat · Morava · Leitha · Rába · Váh · Hron · Ipeľ · Sió · Drau · Tisza · Sava · Timiş · Morava · Timok · Jiu · Iskar · Olt · Osam · Jantra · Vedea · Argeş · Ialomiţa · Siret · Proet Takken en kanalen: Donaukanaal · Mosoni Duna · Donau-Zwarte Zeekanaal · Bistroekanaal · Borceatak · Ostrovtak · Dunărea Veche-tak · Vâlciutak · Caliatak · Sulinatak · Chiliatak · Sfântu Gheorghetak Overige: IJzeren Poort · Donaudelta · Donauradweg · Donaucommissie · Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau · Donaumonarchie · Donauvorstendommen			{{{afb_groot}}}