Centrum Democraten
Van Wikipedia
De Centrum Democraten (ook Centrumdemocraten, of kortweg CD) was/is een extreem-rechtse politieke partij uit Nederland. De partij representeerde gedurende de jaren 1984-1998 een gedeelte van extreem-rechts in Nederland.
Inhoud |
[bewerk] Oprichting
De partij wordt in november 1984 opgericht door Hans Janmaat als afsplitsing van de Centrumpartij (CP), na een verschil van mening over de vraag hoe radicaal de CP zich in het openbaar moet opstellen. Janmaat bepleitte een gematigde toon, omdat de harde toon die gewenst wordt door de "harde kern" van de CP electoraal onverkoopbaar was voor het grote publiek. Nadat hij op 15 oktober 1984 door de CP wordt geroyeerd, bleef Janmaat aan als Tweede Kamerlid. De CP verloor hiermee haar vertegenwoordiging in de Tweede Kamer.
De Centrum Democraten proberen zich te profileren als de meer acceptabele vorm van de Centrumpartij. Zo heet het verkiezingsprogramma "Oost West Thuis Best" (in plaats van de CP-leus "Eigen Volk Eerst") en ook de leuzen zijn verhullender ("Vol = Vol", in plaats van oproepen om buitenlanders weg te sturen). Ook richt de partij zich op het stoppen van het "Anti-Nederland Beleid" (wat dat is, blijft overigens onduidelijk) en van de multiculturele samenleving.
Op 29 maart 1986 vindt in een hotel te Kedichem een verzoeningsbijeenkomst plaats tussen de Centrumpartij en Janmaat, op initiatief van het Utrechtse gemeenteraadslid Wim Vreeswijk van de Centrumpartij. De bijeenkomst wordt verstoord door radicale actievoerders, en het hotel vliegt in brand. (Janmaats vrouw raakt hierbij blijvend invalide) Tot een verzoening komt het ook daarna niet meer. Aan de Tweede Kamerverkiezingen van 1986 doen zowel de Centrumpartij als de Centrum Democraten mee. Geen van beide partijen haalt de kiesdeler en daarmee verdwijnt extreem-rechts geheel uit de Tweede Kamer.
Daarna profileren de Centrum Democraten zich uitdrukkelijk als een "gematigder partij" dan de CP. Ook wordt gewerkt aan het opbouwen van een "grass roots" aanhang, vooral in de oude wijken van de grote steden waar onvrede heerst over werkloosheid en armoede - onvrede die zich makkelijk laat richten tegen buitenlanders. Deze strategie heeft succes. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1989 halen de Centrum Democraten een zetel en daarmee keert Janmaat terug in het parlement. De Centrumpartij haalt opnieuw geen zetel.
[bewerk] 1989-1998
Na de verkiezingswinst van 1989 lijkt het de CD redelijk voor de wind te gaan. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1990 verovert de partij 11 zetels. Onder andere Wil Schuurman neemt voor de CD zitting in de gemeenteraad van Den Haag. In sommige wijken van Amsterdam behaalde de partij zelfs een percentage van 25% van de totaal uitgebrachte stemmen.
Hierna begint de CD wat steviger voor de dag te komen en wilder om zich heen te slaan. Een bekende uitspraak uit deze tijd van partijvoorzitter Janmaat over minister van Justitie Ernst Hirsch-Ballin is dat deze "geen hoge functie mag bekleden, want hij is van joodse komaf". Hier beginnen de aanvaringen van CD-leden met Justitie, dat nu leden begint te vervolgen wegens racisme. Ook zegt hij bij de dood van PvdA-minister Ien Dales dat hij daar "blij" mee is, omdat ze te allen tijde de CD aanviel.
Het kabinet-Lubbers III en de Tweede Kamer reageren met een cordon sanitaire naar Belgisch voorbeeld. Hierdoor kan Janmaat echter opkloppen hoe hij buitengesloten wordt en zijn standpunten ("gedragen door de meerderheid van het volk", zoals hij claimt) niet tot beleid kan maken, terwijl de CD niet of nauwelijks beleidsvoorstellen doet in de Tweede Kamer. Het resultaat is dat bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 de CD 77 zetels haalt.
Het lijkt ook alsof de CD een monsterzege zal halen in de Kamerverkiezingen van dat jaar; de peilingen wijzen op zes tot acht zetels. Deze voorspelling komt niet uit: de CD blijft op drie zetels steken. Naast Janmaat neemt ook Wil Schuurman zitting in de Kamer.
Na deze verkiezingen probeert de partij zich van haar "one-issue" imago te ontdoen om zo meer mensen aan te spreken. Dit lukt echter nauwelijks. Bij ieder onderwerp worden toch "de buitenlanders" erbij gehaald. Het kabinet-Kok I en de Tweede Kamer hebben inmiddels begrepen dat het cordon sanitair niet werkt. Janmaat mag zoveel en zo lang spreken over wat hij maar wil, maar hij wordt niet echt serieus genomen. In 1996 volgen veroordeling wegens racisme voor Janmaat en Schuurman zelf, uitgesproken door de Hoge Raad.
Electoraal lijkt de partij in deze jaren in de peilingen in te storten. Het wordt zelfs zo erg dat er partijrevoluties uitbreken met als doel Janmaat te verwijderen, mede onder druk vanuit het Belgische Vlaams Blok dat hoopt in Nederland een zusterpartij over te houden. Het mag echter allemaal niet baten. Janmaat regeert zijn partij met ijzeren vuist en wie het niet met hem eens is wordt geroyeerd. De ruzies komen wel naar buiten. In 1998 haalt de partij geen zetel meer en verdwijnt de CD uit de Tweede Kamer.
[bewerk] 1998-heden
Vanaf dat moment leidt de partij een sluimerend bestaan. De partij heeft geen recht meer op zendtijd voor politieke partijen en voor eigen reclame is geen geld. In 2002 doet de partij niet mee aan de verkiezingen.
Op 9 juni 2002 lijkt het definitieve einde voor de partij gekomen als Hans Janmaat overlijdt. Hij is in feite de partij (wat ervan over is) en zonder hem is het maar een groepje van zo'n 150 mensen. Hoewel niet officieel opgeheven, lijkt het niet waarschijnlijk dat de partij nog een toekomst heeft.
[bewerk] Trivia
Ten tijde van de gloriedagen van Janmaat en z'n partij, werd deze voortreffelijk gepersifleerd door Erik van Muiswinkel in de zogenaamde Zendtijd voor politieke partijen.
[bewerk] Externe links
- Centrum Partij Een beschrijving van de bestaansgeschiedenis van de partij van de site Parlement en Politiek
- Het vrouwenbeeld van extreem-rechts in Nederland en in het Buitenland Hoofdstuk 2, een overzicht van partijen en ideologie van extreem-rechts in Nederland
- De Partijen Overzicht van extreem-rechtse partijen uit het dossier "Extreem-Rechts" van het NRC Handelsblad, d.d. 8 juni 2000
