Hans Janmaat
Van Wikipedia
Johannes Gerardus Hendrikus (Hans) Janmaat (3 november 1934 – 9 juni 2002) was een Nederlands politicus. Hij was namens de Centrumpartij en later de Centrum Democraten lid van de Tweede Kamer tussen 1982 en 1998 (met uitzondering van 1986 - 1989).
Janmaat werd geboren in Nes aan de Amstel, gemeente Nieuwer-Amstel (tegenwoordig Amstelveen) als zoon van de vertegenwoordiger Hendrikus Janmaat en Elisabeth Wansink. Janmaat wilde straaljagerpiloot worden, maar zijn ogen waren te slecht. Hij studeerde vliegtuigbouwkunde aan de Technische Hogeschool Delft maar vertrok voortijdig. Hij werd financieel adviseur, en directeur van een kleine meubelfabriek. Hij trad op 21 maart 1966 in het huwelijk. Nadat het meubelfabriekje was afgebrand studeerde hij politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hier leerde hij Peter Lankhorst kennen, die een goede vriend van hem werd. Janmaat deed mee aan de bezetting van het Maagdenhuis en werd gearresteerd. Na zijn afstuderen werd hij leraar maatschappijleer op het Sint Janscollege te Den Haag.
In 1982 werd Janmaat gekozen als lid van de Tweede Kamer voor de Centrumpartij. Zijn standpunten kwamen hem op een totaal isolement te staan: als hij het woord voerde, verlieten de meeste kamerleden de vergaderzaal. Ook zijn oude vriend Peter Lankhorst, die in 1981 Kamerlid was geworden voor de Politieke Partij Radicalen, negeerde hem zoveel mogelijk.
Op 15 oktober 1984 werd Janmaat geroyeerd als lid van de Centrumpartij, waarna hij als onafhankelijk kamerlid verder ging. Een week later, 22 oktober, werd zijn arbeidsovereenkomst met twee middelbare scholen te Rijswijk en Den Haag door de rechter ontbonden. Janmaat ontving hierbij een schadevergoeding van vijfentwintigduizend gulden. Op 29 maart 1986 ontsnapte hij aan de dood toen een hotel in Kedichem, waar hij met de Centrumpartij vergaderde over een verzoening, door toedoen van radicale actievoerders in brand vloog. Janmaats latere echtgenote Wil Schuurman raakte hierbij blijvend invalide (rolstoel). Later dat jaar deed hij als kandidaat voor de Centrum Democraten mee aan de verkiezingen, maar hij haalde geen zetel.
In 1989 keerde hij terug in de Tweede Kamer, als vertegenwoordiger van de Centrum Democraten. Aanvankelijk als eenmansfractie, maar vanaf 1994 was hij leider van een driemansfractie. Zijn verkiezingsleuzen 'Vol = Vol' en 'Eigen Volk Eerst' leidden tot veroordelingen wegens discriminatie. Op 21 juni 1996 trouwde Janmaat voor de tweede maal, dit keer met zijn secretaresse en fractiegenote Wil Schuurman.
Door zijn weinig charismatische uitstraling en zijn politieke onhandigheid (zo verklaarde hij in een televisie-interview het niet erg te vinden dat de populaire minister Ien Dales was overleden), was zijn aanhang nooit groter dan ongeveer twee procent van de bevolking. In 1998 verloren de Centrum Democraten alle zetels in de Tweede Kamer. Janmaat zelf weet dit aan verkiezingsfraude, een aantijging die buiten de Centrum Democraten niet serieus werd genomen. Overigens zond de KRO op 28 september 2006 een documentaire uit over de omgang van de media met Janmaat. Hierin kwamen Van Muiswinkel en andere programmamakers aan het woord die toegaven Janmaat opzettelijk slecht in beeld te hebben gebracht door bewust weinig flatteuze camerastandpunten te gebruiken en expres slechte stukken van zijn toespraken te kiezen voor uitzending.
Toen hij in 1999 te gast was in het televisieprogramma Het zwarte schaap van Inge Diepman, weet hij de teleurstellende uitslag aan de invoering van stemcomputers: "Ze hebben versneld stemmachines ingevoerd, en de computerprogrammeur bepaalt de uitslag." In het programma werd hij geconfronteerd met beelden van een persiflage van zichzelf door Erik van Muiswinkel. Janmaat stond onmiddellijk op en schuilde in de coulissen tot het item was afgelopen. Hij keerde terug naar de presentatietafel en overhandigde Diepman een schaartje en deelde haar mee: 'zo, hier heeft u een schaartje, dan kunt u dat eruit knippen.'
Aan het eind van zijn leven vocht Janmaat zijn veroordelingen wegens discriminatie aan bij het Europese Hof van Justitie. Hij achtte de veroordelingen onterecht, omdat politici als Frits Bolkestein en Pim Fortuyn vergelijkbare uitspraken deden en niet werden vervolgd. Hij werd echter ernstig ziek, en overleed in 2002 op 67-jarige leeftijd in het Leyenburg-ziekenhuis te Den Haag aan een hartkwaal, vóór het Hof een uitspraak had gedaan.
Zijn overlijden werd kort herdacht in de Tweede Kamer. De voorzitter van de Tweede Kamer beperkte zich tot het voorlezen van een korte biografie en de wens dat 'de nabestaanden kracht konden vinden om met de herinnering aan de overledene verder te gaan'. De meeste kamerleden waren niet bij het voorlezen van deze verklaring aanwezig.
Enkele jaren voor zijn dood droeg Janmaat zijn archief over aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG); een opmerkelijke keuze voor een door sommigen als extreemrechts beschouwd politicus.
[bewerk] Externe link
- Een partij op papier, Groene Amsterdammer 16-12-2000. Artikel over het doneren van het archief.
- Profiel over Hans Janmaat, KRO, 28-9-2006, Uitzending over Hans Janmaat
