Collegiale toetsing
Van Wikipedia
Collegiale toetsing (engels: peer review) is een methode om de kwaliteit van (geschreven) werk te verbeteren door het werk te onderwerpen aan de kritische blik van een aantal gelijken (engels: peers) van de auteur.
Inhoud |
[bewerk] Academische gemeenschap
Vooral in de academische gemeenschap wordt deze methode gebezigd, in het bijzonder voor wetenschappelijke artikelen. Binnen de Nederlandse academische gemeenschap wordt om het fenomeen collegiale toetsing aan te duiden vrijwel uitsluitend de engelse term peer review gehanteerd. De werking van collegiale toetsing is deels gebaseerd op het vermoeden dat verschillende individuen verschillende fouten zullen opmerken, waardoor de kans dat een fout of tekortkoming van de auteur ontdekt en gecorrigeerd wordt, toeneemt. Daarnaast geldt in vele wetenschappelijke disciplines dat collegiale toetsing de enige vorm van kwaliteitsgarantie is, daar reguliere redacteuren doorgaans de kennis en vaardigheden missen om een nieuwe ontdekking op al haar merites te beoordelen.
Wetenschappelijke collegiale toetsing geschiedt vaak in naam anoniem. Zowel de auteur(s) als de collega's die de toetsing verrichten zijn anoniem. Door de hyperspecialisatie die in vrijwel alle wetenschappelijke vakgebieden heeft plaatsgevonden, is er doorgaans slechts een kleine groep individuen die de collegiale toetsing kan verrichten. In de praktijk zal de toetser op basis van citaten, onderzoeksgebied of andere aanwijzingen al snel een idee hebben omtrent de identiteit van de auteur. Bepaalde vakgebieden, zoals bijvoorbeeld psychologie, hebben daarom ook formeel de anoniemiteit bij de collegiale toetsing opgeheven. In andere vakgebieden, zoals bijvoorbeeld marketing wordt het dubbelblind reviewen in elk geval formeel nog gehanteerd.
Collegiale toetsing geschiedt niet zelden in verschillende ronden. Indien een artikel in de ogen van de redacteur en reviewers voldoende potentie heeft voor publicatie, worden de auteurs na de eerste kritiekronde in de gelegenheid gesteld om de voorgestelde verbeteringen aan te brengen.
Binnen de academische gemeenschap is er ook kritiek op de collegiale toetsing[1]. Veel gehoorde kritiek is dat, onder andere door het falen van de anonimisering, het gevestigde wetenschappers bevoordeelt. Ook zouden reviewers in een bevooroordeelde positie verkeren om een vakgebied dat, eenmaal door hen geclaimd, te conserveren in een hun zelf welgevallige richting. Ten slotte zouden reviewers ook te kwader trouw de geloofwaardigheid van een nieuwe publicatie in twijfel kunnen trekken, om hun eigen carrierekansen te vergroten. Ook auteurs proberen het review proces te sturen. Door manuscripten vooraf ter lezing aan een in potentie onwelgevallige reviewer op te sturen en deze persoon expliciet in de dankbetuiging op te nemen, wordt de potentiële reviewer gediskwalificeerd als reviewer. Dergelijke strategieën en 'slimmigheden' gaven aanleiding tot de Noorderlicht serie "Ellebogenwerk", waarin enkele topwetenschappers geïnterviewd worden over 'ellebogenwerk' in de wetenschap[2].
[bewerk] Software en niet-wetenschappelijke teksten
In de informatica, waar software vaak als onderzoeksmateriaal geldt, staat ook deze bloot aan de collegiale toetsing. Eric Raymond beschreef het sociologische verschijnsel van collegiale toetsing binnen de open sourcegemeenschap in zijn artikel De kathedraal en de bazaar.
[bewerk] Wikipedia
De permanente revisie op wikipedia door medegebruikers is een ander voorbeeld van niet-wetenschappelijke collegiale toetsing. Ieder artikel waarin een lezer een fout ontdekt kan op staande voet worden gecorrigeerd. Bijzonder is dat er in dit geval geen formele eisen van opleiding of deskundigheid aan de redacteuren worden gesteld. Omdat mensen die een artikel hebben geschreven dit 'bewaken' in de vorm van de volglijst, en omdat mensen eerder geneigd zijn te gaan sleutelen aan teksten waar ze wat van weten blijkt dit in de praktijk toch opvallend goed te werken.
[bewerk] Uitspraken over collegiale toetsing
- 'Veel ogen maken programmeerfouten oppervlakkig' (Engels: 'many eyeballs make bugs shallow'), door Eric Raymond als de Wet van Linus aangeduid.
[bewerk] bronnen
- ↑ Zie bijvoorbeeld de monografie van Twan de Vries, Sectie Gentherapie, Leids Universitair Medisch Centrum in MARE 14, 11 december 2003 laatst benaderd op 5 februari 2007
- ↑ Noorderlicht aankondiging laatst benaderd op 5 februari 2007
