Gezichtspunt
Van Wikipedia
Het gezichtspunt is de richting van waaruit men naar iets kijkt, letterlijk of figuurlijk. Verwante begrippen zijn benadering, oogpunt, perspectief en standpunt.
Inhoud |
[bewerk] Letterlijk
Het gezichtspunt dat men kiest, beïnvloedt het beeld dat men van het bekeken object vormt. Voor een fotograaf, schilder, of beeldend kunstenaar is het belangrijk om een gezichtspunt te kiezen, waarbij een goede compositie ontstaat. Bij driedimensionale kunstvoorwerpen, zoals beeldhouwwerken, kan de beschouwer heel verschillende indrukken krijgen, afhankelijk van het gekozen gezichtspunt. Dat effect kan bewust door een kunstenaar gebruikt worden; vooral in de moderne beeldende kunst wordt dit bewust toegepast.
Een gebouw of persoon die vanuit een laag gezichtspunt (of 'standpunt') wordt gefotografeerd, ziet er daardoor meestal imposanter uit.
[bewerk] Figuurlijk
In figuurlijke zin is een gezichtspunt, de manier om naar een situatie te kijken. Een nieuwe kijk op een probleem levert soms oplossingen op die voordien onopgemerkt bleven. Daarom kan het bij een lastig probleem wel eens nuttig zijn om het eens een ander te laten proberen. Die kan soms met geheel nieuwe ideeën komen. Ook een adviseur die niet bij de zaak betrokken is, kan soms geheel nieuwe gezichtspunten te berde brengen.
[bewerk] Besluitvorming
Bij het beoordelen van een situatie wordt iemand beïnvloed door zijn of haar eigen ervaringen, milieu en belevingswereld. Een bestuursorgaan dat divers is samengesteld (mannen en vrouwen, oud en jong, enzovoort), zal meer gezichtspunten bij de besluitvorming kunnen betrekken dan, bijvoorbeeld, een bestuursorgaan met uitsluitend hoog-opgeleide vrouwen uit een agrarisch milieu. Althans, voor een eenzijdig samengestelde groep is dat moeilijker.
[bewerk] Journalistiek
Een journalist of andere schrijver kan ervoor kiezen om een artikel vanuit een beperkt gezichtspunt te beschrijven. Een journalist die een artikel over de Schelde voor een hengelsportblad schrijft, zal een ander gezichtspunt kiezen dan een journalist die schrijft voor vrachtschippers.
Een gezichtspunt kan te maken hebben met bepaalde interesses, maar ook met bepaalde standpunten, of politieke keuzes. Zo kan men bijvoorbeeld vanuit verschillende gezichtspunten kijken naar de reorganisatieplannen van een bedrijf:
- Een gezichtspunt waarin de mens centraal staat kijkt naar sociale gevolgen
- Een gezichtspunt vanuit het bedrijfbelang kijkt onder andere naar de overlevingskansen van dat bedrijf.
Een schrijver kan er ook voor kiezen om vanuit een zo breed mogelijk of algemeen gezichtspunt te schrijven, zodat de lezer zoveel mogelijk zelf zijn oordeel kan vormen. Dit wordt ook wel een neutraal gezichtspunt genoemd. Daartoe moeten alle meningen over het onderwerp zoveel mogelijk op een gelijkwaardige wijze aan de orde komen. Voor een encyclopedie kan dit ook gelden.
[bewerk] Literatuur
In de literatuurwetenschap wordt de term gezichtspunt gebruikt om de positie van de verteller ten opzichte van zijn verhaal aan te duiden.
[bewerk] Wetenschapsfilosofie
In de wetenschapsfilosofie gebruikt men vooral de term standpunt en spreekt men van kentheoretische standpunten. Hiermee duidt men op een specifiek geheel van vooringenomen uitgangspunten, die men meeneemt in de beschouwing. Dit soort wijsgerige standpunten of gezichtspunten kan men onderverdelen in het empirisme, het rationalisme, het scepticisme, het dogmatisme, het kriticisme, het positivisme, het pragmatisme en nog wel meer.
Referentie:
- Voorbereiding tot de wijsbegeerte, Antoon Vloermans, Leopards Den Haag, 1948, p. 235-247.
[bewerk] Voorbeelden
Er kunnen vele gezichtspunten onderscheiden worden. De betekenis van het woord gezichtspunt hangt natuurlijk af van de context. Enkele voorbeelden van het gebruik van de term gezichtspunt:
- 'Geografisch gezichtspunt' het aspect van de ligging op de aarde. Voorbeeld: Vanuit het gezichtspunt van India ligt het Midden-Oosten in het westen.
- 'Mathematisch gezichtspunt' kan betekenen: uitgedrukt in wiskundige formules.
- 'Nederlands gezichtspunt' betekent: aannemend dat de Nederlandse situatie de gebruikelijke situatie is. Bijvoorbeeld: vanuit Nederlands standpunt rijdt men in Groot-Brittannië aan de verkeerde kant van de weg.
- 'Materialistisch gezichtspunt' kan betekenen: een materialistische wereldbeschouwing of het materialistische aspect.
- 'Sociologisch gezichtspunt' kan betekenen: als onderwerp van studie voor een socioloog.
- 'Ethisch gezichtspunt' kan betekenen gezien vanuit de vraag naar goed en slecht.
- 'Links gezichtspunt' kan betekenen: vanuit linkse politieke standpunten.
- 'Creationistisch gezichtspunt' kan betekenen: Vanuit het standpunt dat iedere soort ontstaan is door een scheppingsdaad van God en niet als gevolg van de evolutie.
