Handelsposten van de VOC in het Midden-Oosten

Van Wikipedia

In de 17e eeuw en 18e eeuw waren er verschillende handelsposten van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) in het Midden-Oosten. Naast de Portugezen was de VOC de enige westerse macht die in dit gebied handel dreef. Er werd vooral gehandeld in parels, rozenolie, zijde, wol, Arabische gom en wierook. Toen de laatste vesting (Kareek) in 1766 door het Perzische leger werd geplunderd, vertrokken de Nederlanders voorgoed.

[bewerk] Steden waar de VOC aanwezig was

[bewerk] Jemen

Deze factorijen waren ondergeschikt aan Suratte in India

Mokka
Aden
al-Shihr

[bewerk] Iran/Perzië

De Safavidische sjah Abbas I de Grote liet diverse Europese landen toe in Iran om de handel te bevorderen. De VOC opende haar hoofdvestiging in de nieuwe hoofdstad Isfahan in 1623.

Bazaar van Isfahan getekend door G. Hofsted van Essen in 1703.

Band-e Kong - Sinds 1653 kwamen er jaarlijks een staflid uit Gamron om parels in te kopen. In 1690 overwoog de VOC om er een factorij te vestigen, maar de Portugezen werkten echter zo tegen - ze vreesden voor hun eigen belangen daar - dat de VOC de vesting in hetzelfde jaar nog moest verlaten.
Gamron (Bandar Abbas) - Eerste vestiging in 1623. Hoofdcomptoir na 1638.
Boucher Hier had de VOC een factorij van november 1737 tot oktober 1753.
Isfahan - Hoofdcomptoir van 1623 tot 1638. Isfahan was toen de hoofdstad van Perzië en daarmee de belangrijste post van de VOC in dat land.
Kirman- Stond bekend om de handel in wol. De VOC kocht hier sinds 1658 geitenhaar in via Armeniërs in haar dienst, die vanuit Gamron erheen reisden. Er werd een factorij gevestigd in ca. 1690. Deze factorij werd opgeheven in 1725, toch weer geopend in 1732 en definitief verlaten in 1740. Daarna zou de VOC geitenhaar blijven kopen maar dan vanuit Gamron.
Kareek (of Kharg) - hier was Fort Mosselstein. Toen de VOC in Perzië nergens meer succes had in de handel, wilden de Heeren XVII het gebied in 1750 opgeven. Gouverneur-generaal Jacob Mossel wilde het echter op Kareek nog proberen, waar in 1753 een vestiging met fort gebouwd werd. Hier werd Javaanse suiker en Indiaas textiel verkocht. Al snel werd duidelijk dat de vesting niet winstgevend was, en werd ze op 1 januari 1766 gesloten. Het Perzische leger overviel het fort en plunderde het.
Lar - De post in Lar werd gesticht in 1631 en was uitsluitend bedoeld als oase-plaats voor handelaren die op doortocht waren vanuit Isfahan naar Gamron. Wanneer de VOC vertrokken is, is onduidelijk.
Kismus
Sjiraas

[bewerk] Irak

Al-Basrah - Hier huurde de VOC een factorij tussen 1645 en 1646. In 1651 keerde de VOC terug. Daarna had de VOC ook al een factorij gehuurd in Basra. In de periode 1723 tot 1752 is er met tussenpozen een VOC-factorij geweest. Deze werd opgeheven in 1753 omdat er problemen waren met het lokale bestuur.

[bewerk] Oman

Masqat, beheerste feitelijk de toegang tot de Perzische Golf. De stad had een muur en drie forten. De Portugezen - die er al een handelspost hadden werden er in 1650 door de Arabieren verdreven. De VOC vond het risico de stad aan te vallen daarom te groot. Toch deden VOC-schepen Masqat regelmatig aan om handel te drijven of veilig te ankeren. Na 1660 veroverden de Nederlanders verschillende Portugese vestigingen aan de kust van India. Hierdoor had de VOC meer overwicht op de vaarroute van Perzië naar India. Met Masqat bestonden al contacten tussen de VOC en plaatselijke handelaren uit 1651 en 1666. De imam van Masqat nodigde de VOC zelf uit om een handelskantoor te openen in de stad. Het duurde echter nog tot 1672 tot het kantoor geopend werd. De handel viel wel tegen, de andere handelaren verhandelden namelijk dezelfde goederen als de VOC. Drie jaar later werd de handelpost al weer opgeheven.