Jeanne d'Albret

Van Wikipedia

Johanna III

1528-1572

Periode	1555-1572
Voorganger	Hendrik II
Opvolger	Hendrik III

Vader	Hendrik II van Navarra
Moeder	Margaretha van Angoulême

Johanna van Albret (Frans Jeanne d'Albret (1528 - 1572) was van 1555 tot aan haar dood de laatste koningin van het autonome koninkrijk Navarra.

Johanna was de dochter van Hendrik II van Albret, koning van Navarra, en van Margaretha van Angoulême, zus van de Franse koning Frans I. Ferdinand II van Aragón had in 1512 wel het zuiden van Navarra bij zijn rijk ingelijfd, waarna dit gebied in de Spaanse staat zou opgaan, maar het gebied ten noorden van de Pyreneeën (het huidige Neder-Navarra, in het departement Pyrénées-Atlantiques) had hij niet kunnen ontnemen aan het Huis Albret. Het Huis Albret was een dynastie van kleine landheren die aanvankelijk, door de steun van de Franse koningen en het sluiten van voordelige huwelijken, zich van geheel Navarra hadden meester gemaakt en de koningstitel erfden (einde van de 15e eeuw).

Al werden de charmes en de talenten van haar moeder Margaretha door velen geroemd en bewonderd, Johanna riep bij haar tijdgenoten niet dezelfde lyrische gevoelens op. Iemand zou ooit beweerd hebben dat zij "niets vrouwelijks bezat tenzij haar geslacht". Haar oom Frans I wilde haar in 1541 koppelen aan de hertog van Kleve, maar dat wees zij categorisch van de hand.

Haar huwelijk in 1548 met Antoon van Bourbon (1518-1562), hertog van Vendôme en een verre nazaat van koning Lodewijk de Heilige zou later de aanspraken rechtvaardigen van haar zoon Hendrik van Bourbon op de Franse troon, toen deze in 1589 vacant werd bij de moord op Hendrik III. Johanna had niets van een stadspopje: hoewel zij zwanger was van haar zoon, vergezelde zij haar echtgenoot naar Noord-Frankrijk (Picardië) op veldtocht tegen Karel V. Om te bevallen keerde zij, hoogzwanger, terug naar haar kasteel te Pau: dat was een tocht van 19 dagen in een reiskoets, langs slechte wegen. Op 3 december 1553 bereikte zij Pau, waar de toekomstige Hendrik IV op 13 december werd geboren.

Omdat de Salische wet in haar land niet van toepassing was, werd Johanna van Albret in 1555, na de dood van haar vader, koningin van Navarra. Zij maakte spoedig van haar koninkrijk een calvinistische staat. Geen katholieke priester werd op haar grondgebied getolereerd. Dat was niet naar de zin van de Franse koning Karel IX, die er een leger op afstuurde. Er volgde een bloedige oorlog, waarbij Johanna tijdelijk moest uitwijken naar La Rochelle. Haar echtgenoot Antoon van Bourbon koos opnieuw het kamp van de katholieken en sneuvelde in 1562 tijdens een belegering van Rouen. Om de toekomst van haar land en haar dynastie te verzekeren, zag zij zich in november 1571 genoodzaakt onderhandelingen te beginnen over een mogelijk huwelijk van haar zoon Hendrik met Margaretha van Valois. Zij was een zuster van Karel IX en een dochter van Hendrik II en Catharina de' Medici.

Op 15 januari 1572 nam zij afscheid van haar zoon (zij zou hem niet meer terugzien!) en vertrok naar Parijs. De onderhandelingen met Catharina de’Medici, die zij misprijzend een "marchande Florentine" (Florentijnse marktverkoopster) noemde, verliepen uiterst moeizaam. Op 11 april kwam het tot een akkoord. Maar begin juni werd Johanna van Albret plotseling ziek en moest het bed houden.

Zij overleed te Parijs op 9 juni 1572, twee maanden voor het huwelijk van haar zoon, en de beruchte Bartholomeusnacht. Onmiddellijk deed het gerucht de ronde dat zij was vergiftigd, maar een lijkschouwing wees uit dat zij mogelijk aan de gevolgen van een longabces was overleden.

Haar zoon Hendrik volgde haar op als Hendrik III van Navarra. Nadat hij als Hendrik IV ook de Franse troon had bestegen, trok hij Navarra in 1589 aan de Franse kroon. Tot 1791 heetten de Franse koningen officieel koning van Frankrijk en Navarra.