Krakau
Van Wikipedia
|
||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
(foto juli 2005) |
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Krakau (Pools: Kraków [ˈkrakuf]?, Jiddisch: Kroke) is na Warschau en Łódź de grootste stad van Polen (757.430 inwoners, 2005). De stad ligt aan de Wisła (Duits: Weichsel) in het zuiden van Polen en is de hoofdstad van het woiwodschap Klein-Polen. Het is de voormalige hoofdstad van Polen (tot 1609) en is een van de belangrijkste cultuursteden van Midden-Europa. Het wordt daarom wel het Florence van Polen genoemd, en is volgens velen een van de mooiste steden van Europa. De stad kwam als een van de weinige steden in Polen bovendien ongeschonden de Tweede Wereldoorlog door. Het stadscentrum staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis van de stad
Krakau ontstond rond een natuurlijke heuvel, de Wawel. De stad kwam tot ontwikkeling op een kruispunt van oude handelswegen: de Barnsteenroute van de Oostzee naar Rome, en de route van Byzantium naar Parijs. Op de Wawel werd een burcht gebouwd, waar gedurende vijf eeuwen de Poolse koningen resideerden. Een van hen was Casimir de Grote, die in 1364 de nog steeds bestaande universiteit stichtte, na die van Praag de oudste in Midden-Europa.
Op de Wawel bevindt zich naast de burcht ook de kathedraal.
- Onder aan die heuvel bevindt zich de drakengrot. Het verhaal gaat dat daar in de Middeleeuwen een draak woonde die elke dag gevoerd werd met vee (schapen en varkens). Koning Krak beloofde dat diegene die de draak zou verslaan, met zijn dochter mocht trouwen. Een schoenmaker durfde het aan. Hij slachtte een schaap, vulde dat met zwavel en naaide het weer dicht. De draak at dit schaap, vloog in brand en sprong in de Wisła. Daar dronk hij zoveel dat het beest open barstte. Sindsdien is er alleen nog de grot met daarvoor een koperen beeld van een draak.
Krakau kwam bij de Derde Poolse Deling (1795) aan Oostenrijk, maar werd in 1809 door Napoleon veroverd en bij het Hertogdom Warschau gevoegd. Dit hertogdom werd na de val van Napoleon ontmanteld en op het Congres van Wenen aan Rusland (Congres-Polen) en Pruisen (Posen) toegekend. Aangezien men het over Krakau niet eens werd, verklaarde men deze stad en de omliggende gebieden tot vrije, onafhankelijke en strikt neutrale stad. Deze Republiek Krakau werd in 1846 door Oostenrijk geannexeerd. Na de Eerste Wereldoorlog werd de stad weer Pools.
In 1912 en 1931 vonden in Krakau Universele Esperantocongressen plaats. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Krakau de hoofdstad van het Nazi-Duitse General-Gouvernement en woonde Hans Frank in de Wawel.
[bewerk] Tradities
Naast het verhaal van de draak onder aan de Wawel zijn er meer verhalen en traditionele gebruiken.
Hejnał. Elk uur speelt vanaf de hoogste toren van de Kosciół Mariacki een trompetblazer een melodie die plotseling afgebroken wordt. Het verhaal gaat dat in 1257 een torenwachter vanaf de noordelijke toren van de kerk de Tataren zag komen. Hij wilde zijn stadsgenoten waarschuwen en speelde op zijn trompet. Zijn trompetspel werd plotseling afgebroken omdat hij geraakt werd door een pijl. De Tataren verwoestten toen de hele stad. Sinds die tijd wordt deze 'hejnał' elk uur gespeeld. Sinds 1927 speelt de Poolse radio deze melodie dagelijks om 12 uur 's middags.
Lajkonik. Elk jaar op de eerste donderdag na Sacramentsdag (eerste donderdag na Pinksteren) komt de 'Lajkonik' in de stad. De held van het feest rijdt, verkleed als Tartaar, op een houten paard de stad in. Hij wordt begeleid door muziek. Sommige mannen dragen die dag een traditioneel kostuum van Krakau. De processie begint bij het klooster in Zwierzyniec en eindigt twee tot drie uur later voor de markthal op de 'Rynek'.
Kerststallen of Szopka's van Krakau. Elke jaar, begin december, wedijveren vele families in Krakau met elkaar met hun zelfgebouwde kerststal of 'szopka'. Die kerststallen worden uitgestald bij de Kosciół Mariacki. In de kerststallen verwerken ze vele elementen van gebouwen uit Krakau. Vaak zijn de torens van de Mariakerk te herkennen of de gouden koepel van de kathedraal op de Wawel. En de drakengrot is er ook vaak in te zien. Na de jurering worden de mooiste kerststallen in het historisch museum uitgestald.
[bewerk] Religie
Krakau is sinds duizend jaar een bisdom en sinds 1925 de zetel van een rooms-katholieke aartsbisschop. Deze werd van 1964 tot 1978 bekleed door Karol Wojtyla, die daarna tot paus werd gekozen (Johannes Paulus II). De stad is van oudsher een katholiek bolwerk. De eens omvangrijke joodse bevolking is in de Tweede Wereldoorlog vrijwel geheel uitgeroeid.
[bewerk] Bezienswaardigheden
Krakau was in 2000 samen met acht andere steden Culturele hoofdstad van Europa. Het centrum van de stad heeft de diverse oorlogen ongeschonden doorstaan en is derhalve historisch zeer interessant. De oudste nog bestaande gebouwen (in Ulica Kanonicza) stammen uit het begin van de 13e eeuw. De rest van de bebouwing is in de verschillende eeuwen daarna gebouwd en/of verbouwd, hetgeen veel verschillende bouwstijlen bijeen brengt. Er zijn vooral veel gebouwen in renaissancestijl
[bewerk] Rynek Główny
Het hart van Krakau is de Rynek Główny (Grote markt) samen met de Rynek Mały (Kleine markt). De Rynek Główny is een van de grootste en mooiste marktpleinen van Europa. Het plein is in de 13e eeuw ontworpen en meet ongeveer tweehonderd bij tweehonderd meter. Aan elke zijde komen drie straten bij de markt. Elk van deze straten leidde naar de stadsmuur, waarvan elke tweede naar een stadspoort leidde. De meeste straten in het centrum zijn evenwijdig aan de straten die vanuit de markt vertrekken en zijn steeds op ongeveer dezelfde afstand van elkaar aangelegd, zodat de ruimtes tussen de straten vrijwel vierkant zijn. De weinige afwijkingen op dit patroon worden veroorzaakt doordat men enkele straten van vóór het ontwerpplan van de Rynek Główny in het plan moest inpassen.
Rond het marktplein staan de Mariakerk (Kosciół Mariacki). Het hoogaltaar is gemaakt door de beeldhouwer Veit Stoss. Op het plein staan diverse gebouwen in verschillende stijlen: de Raadhuistoren (Ratusz), de Lakenhal (Sukiennice) en de Kerk van Sint-Adalbert (Sw. Wojciech). Een van de mooiste barokkerken in Polen is de Sint Annakerk, naar ontwerp van Tielman van Gameren, een van oorsprong Nederlandse architect.
[bewerk] Wawel
 Zie Wawel voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De heuvel heeft een hoogte van 228 m en ligt op de oever van de Wisła, op de zuidwestpunt van het centrum. Op die heuvel bevinden zich talrijke historische gebouwen. Het belangrijkst zijn de kathedraal en het koninklijk paleis. Onder de heuvel bevindt zich de Drakengrot.
[bewerk] Kazimierz
Behalve voor rooms-katholieken is Krakau ook voor joden een belangrijke stad: zij kwamen vooral vanaf de Dertigjarige Oorlog in groten getale in Kroke wonen, hoofdzakelijk in de wijk Kazimierz. In 1943 werd het getto van Krakau vernietigd: de meesten van de 70.000 joden die voor de Tweede Wereldoorlog in Krakau woonden overleefden de holocaust niet.
[bewerk] Uitgaansleven
Krakau heeft een zeer uitgebreid uitgaansleven. Uiteraard speelt hier mee dat Krakau een studentenstad is. In het centrum zijn honderden kroegen te vinden. Kenmerkend zijn de vele "kelderbars", waarvoor men eerst lange wenteltrappen af moet dalen, alvorens het etablissement te betreden.
[bewerk] Musea
- National Museum
- Czartoryski-museum
[bewerk] Infrastructuur
Krakau ligt aan de A4, de belangrijkste oost-westverbinding van het zuiden van Polen. Deze weg verbindt Krakau onder meer met de grootschalige agglomeratie in Opper-Silezië rondom Katowice. De stad heeft spoorverbindingen met onder meer Warschau, Katowice, Bielsko-Biała, Wrocław, Poznań, Zakopane, Czechowice-Dziedzice (via Oświęcim), maar ook met buitenlandse bestemmingen als Berlijn en Kiev. Ten westen van de stad ligt de luchthaven Kraków-Balice, de op één na grootste luchthaven van Polen.
[bewerk] Geboren in Krakau
- Vladislav II van Hongarije (1 maart 1456), koning van Bohemen en Hongarije
- Jan Matejko (28 juli 1838), schilder
- Edward Ochab (16 augustus 1906), politicus
- Wisława Szymborska (2 juli 1923), schrijfster, cultuurcritica en vertaalster (Frans - Pools)
- Franciszek Macharski (20 mei 1927), kardinaal-aartsbisschop van Kraków
- Cwi Hecker (Zvi Tadeusz Hecker) (31 mei 1931), Pools-Israelisch architect
- Jerzy Hoffman, (15 maart 1932), regisseur
- Ewa Lipska (8 oktober 1945), schrijfster
- Zbigniew Seifert (6 juni 1946), jazzviolist
- Jerzy Stuhr (18 april 1947), acteur en regisseur
- Tomasz Rząsa (13 maart 1973), voetballer
- Dorota Zagorska (9 september 1975), kunstschaatsster
[bewerk] Partnersteden
[bewerk] Fotogalerij Krakau
 Florinanuspoort in Krakau |
 het huis 'Jama Michalikowa' in Krakau |
 het huis met de klokken in de Florianusstraat in Krakau |
 Mariakerk in Krakau |
 fragment altaarstuk van Veit Stoss in Krakau |
 Mariaplaats in Krakau |
 standbeeld voor de dichter Adam Mickiewicz in Krakau |
 Raadhuistoren in Krakau |
 de Petrus en Pauluskerk in Krakau |
 Mariakerk en torentje van Sukiennice, (december 2003) |
 standbeeld voor Copernicus in Krakau |
[bewerk] Externe link
- (en) , (de) , (fr) , (pl) Officiële website Kraków
| {{{afb_links}}} | Werelderfgoed in Polen | {{{afb_rechts}}} |
 |
|---|---|---|---|
|
Auschwitz · Woud van Białowieża (met Wit-Rusland) · Slot Mariënburg · Hala Ludowa · Vredeskerken in Jawor en Swidnica · Historisch centrum van Kraków · Kalwaria Zebrzydowska · Park Mużakowski (met Duitsland) · Middeleeuwse stad van Toruń · Oude stad van Warschau · Wieliczka-zoutmijn · Houten kerken van zuidelijk klein Polen · Zamość |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Kraków op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Woiwodschap Klein-Polen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Stadsdistricten: Krakau - Tarnów - Nowy Sącz |
|||
