Krakovo

El Vikipedio

Geografio > Eŭropo > Pollando > Listo de urboj de Pollando > Krakovo

Kraków


(Flago)	(Blazono)

Devizo:

distrikto

Malgrandpolio

loka registaro

Rada miasta Kraków

estro

Jacek Majchrowski

areo

326,8 km²

loĝantaro
- ĉefparto
- entute

757,500 (2004 est.)
1,200,000

loĝdenso

2317.93/km²

fondo
urbaj rajtoj

7-a jarcento
1257

latitudo
longitudo

50°04' N
19°57' E

telefono

+48 12

aŭtokodo

ĝemelurboj

Bordeaux, Bratislava, Curitiba, Kusko, Edinburgh, Fes, Florenco, Frankfurt, Göteborg, Innsbruck, Kyiv, La Serena, Leipzig, Loveno, Lviv, Milan, Nuremberg, Orléans, Pecs, Roĉestro, Sevilo, Solothurn, Vilnius, Zagrebo

komunuma retejo

Krakovo (germane: Krakau, jide: Kroke) estas post Varsovio kaj Łódź la tria plej granda urbo de Pollando (757.430 enloĝantoj en 2005). La urbo situas ĉe la rivero Vistulo en la sudo de Pollando kaj estas la ĉefurbo de la vojevodio Malgrandpolio.

Krakovo estas la iama ĉefurbo de Pollando (ĝis 1609) kaj estas unu el la plej gravaj kulturaj urboj de meza Eŭropo. Malkiel multaj urboj de Pollando, Krakovo ne estis detruita dum la Dua Mondmilito. La urbocentro de la urbo listiĝas en la Monda Heredaĵo de Unesko.

Enhavo

1 Historio de la urbo
2 Religio
3 Famaj Krakovanoj
4 Krakovo kaj Esperanto
- 4.1 Aktivaj Esperantistoj en Krakovo
5 Universitatoj
6 Personoj
7 Administra divido
8 Eksteraj ligiloj
9 Vidu ankaŭ jenon:

[redaktu] Historio de la urbo

Krakovo ekestis ĉirkaŭ natura monteto, la Vavelo. Tie estis vojkruciĝo de malnovaj komercaj vojoj: la sukcena vojo de la Balta maro al Romo, kaj la vojo de Konstantinopolo al Parizo. Je la Vavelo konstruiĝis urbo, kie dum kvin jarcentoj polaj reĝoj havis sian registaran sidejon. Unu el tiuj reĝoj estis Kasmiro la 3-a, kiu fondis en 1364 universitaton kiu hodiaŭ ankoraŭ ekzistas.

Krom palaco je la Vavelo troviĝas ankaŭ katedralo.

Post la tria dispartigo de Pollando en 1795 Krakovo ekestis parto de Aŭstrio, sed en 1809 Napoleono konkeris ĝin kaj aldonis la urbon al la duklando Varsovio. Post la malvenko de Napoleono, dum la Viena kongreso decidiĝis ke Pollando apartenos al Rusio kaj Prusio. Ĉar pri Krakovo oni ne povis findecidi, oni deklaris ĝin kune kun la ĉirkaŭejo libera, sendependa kaj strikte neŭtrala urbo. Tiu ĉi Respubliko Krakovo estis aneksita de Aŭstrio en 1846. Post la Unua Mondmilito la urbo denove iĝis pola. Dum la Dua Mondmilito Krakovo estis la ĉefurbo de la nazi-germana Guberniejo. Hans Frank loĝis en la Vavelo.

[redaktu] Religio

Krakovo estas jam de mil jaroj episkopujo kaj ekde 1925 estas sidejo de la ĉefepiskopo de la katolika eklezio. De 1964 ĝis 1978 tiu ĉi estis Karol Józef WOJTYŁA, kiu poste elektiĝis kiel papon (Johano Paŭlo la 2-a). La urbo estas tradicie katolika "bastiono". La iam ampleksa juda popolo dum la Dua Mondmilito estis preskaŭ tute murdita.

[redaktu] Famaj Krakovanoj

Krakovo estas naskiĝurbo de Stefan Miĥolalski, Leon Rosenstock, Ludwik Kutscher kaj Maksimiliano Blassberg;

[redaktu] Krakovo kaj Esperanto

Du Universalaj Kongresoj de Esperanto okazis en Krakovo: en 1912, kiam okazis la lasta kongresa parolado de Zamenhof kaj 1931 kun inaŭguro de Zamenhof-strato. Aldone dum 1987 la Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis en la urbo.