Lede

Van Wikipedia

Gemeente Lede
ligging binnen het arr. Aalst in de provincie Oost-Vlaanderen
Wapen	Vlag

Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Aalst
Geografische ligging	50°57′N, 3°58′E
Oppervlakte	29,69 km²
Bevolking (Bron: NIS)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	17.098 (01/07/2006) 49,26% 50,74% 576 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2006) 20,41% 61,88% 17,71%
Buitenlanders	0,67% (01/07/2006)
Economie
Werkloosheidsgraad	6,43% (01/01/2006)
Gemiddeld inkomen	13.607 euro/inw. (2003)
Politiek
Burgemeester	Geert Grepdon (VLD)
Bestuur	VLD, CD&V
Zetels VLD CD&V sp.a/Spirit/Groen! Vlaams Belang	25 9 8 4 4
Deelgemeenten met postcode
Postcode	Deelgemeente
9340 9340 9340 9340 9340	Lede Impe Oordegem Smetlede Wanzele
Overige info
Zonenummer	053 - 09
NIS-code	41034
Politiezone	Erpe-Mere - Lede
Webadres	www.lede.be

Lede is een plaats en gemeente in de provincie Oost-Vlaanderen in België. De gemeente telt meer dan 17.000 inwoners.

Lede is een landelijke gemeente, centraal gelegen tussen centrumsteden als Gent, Aalst en Dendermonde. Een ideale woonomgeving met veel groen, talrijke scholen, ruim winkelcentrum en een bruisend verenigingsleven.

De huidige gemeente Lede is sinds 1977 samengesteld uit de vroegere gemeenten (gegevens: einde 20e eeuw):

Impe: 956 inwoners, oppervlakte 276 ha;
Lede: 10.612 inwoners, oppervlakte 1211 ha;
Oordegem: 2717 inwoners, oppervlakte 874 ha;
Smetlede: 1099 inwoners, oppervlakte 403 ha;
Wanzele: 1072 inwoners, oppervlakte 147 ha;

en het gehucht Papegem, bestaande uit 7 straten en deel van de vroegere gemeente Vlierzele: 449 inwoners, oppervlakte 58 ha.

Door zijn centrale ligging ten opzichte van belangrijke centrumsteden, en de goede verbindingen met deze steden, is de gemeente uitgegroeid tot een belangrijk woongebied waarbij het behoud van het landelijke karakter centraal staat.

[bewerk] Lede historisch

[bewerk] Lede

In de Middeleeuwen bestond het grondgebied uit een groot aantal heerlijkheden: Ronkenburg, Merem, Ginderop, Ter Borch, Kerrebroek, Nieuwenmeers en Lede. De heerlijkheid Lede was de belangrijkste en werd voor twee derden in leen gehouden van het grafelijk leenhof ten Steen van Aalst en voor een derde van het leenhof van Oordegem. Van deze heerlijkheid was de familie de Bette de belangrijkste vertegenwoordiger. Via het huwelijk met Isabella de Grutere kwam het goed in handen van Jaak Beths. In 1633 werd de baronie verheven tot markizaat, dat bleef bestaan tot in 1792 markies Emmanuel kinderloos stierf. Ondanks de aanleg van de spoorlijn Brussel-Gent Sint Pieters in 1856, bleef de industriële ontwikkeling gering: een paar landelijke brouwerijen, enkele weverijen, confectie- en schoenbedrijven werden door plaatselijke families opgericht maar verdwenen allemaal in de periode 1960-1980. Centraal gelegen in de gemeente staat de Sint-Martinuskerk. Deze kerk is sinds 1960 beschermd. De geschiedenis van de kerk is onlosmakelijk verbonden met die van de miraculeuse 15e-eeuwse piëta. Dit 75 cm hoge gepolychromeerd beeld is afkomstig uit het Rijnland en wordt sinds 1414 vereerd. Het rijke interieur van deze kerk is te danken aan deze verering. Het neogotische gemeentehuis, getekend door architect Edward Bouwens, werd opgericht in 1895. Het Cultureel Centrum, in de 19e en eerste helft 20e eeuw bewoond door de familie Moens, wordt nu gebruikt als gemeentelijke academie voor muziek en woord. De diverse zalen worden tevens gebruikt voor vergaderingen, tentoonstellingen, concerten enz.

[bewerk] Impe

In een oorkonde van Affligem uit 1164 worden reeds dorpsheren vermeld van Impe. De heerlijkheid Van der Braemt was in de 14de en 15e eeuw in het bezit van de familie Van Culsbrouc, later van de familie Loetz, van de familie De Grutere van Bieselinge en tenslotte van de familie De Joigny de Pamele. In 1630 werd de heerlijkheid Impe, samen met die van Hofstade, door de koning als leenpand afgestaan aan de Heer van Lede, baron Willem Bette. Het bleef in het bezit van deze familie tot 1792. De laatste heer was graaf Christiaan de Lannoi en Hasselt. De Sint-Denijskerk, die centraal ingeplant is op het dorpsplein, is overwegend classicistisch, alleen het koor is gotisch. De kerk werd na de brand van 1582 heropgebouwd in 1608 en vergroot in 1773. Tegenover de kerk staat de pastorie van eind 18e eeuw. Van de twee molens die Impe rijk was, blijft alleen de Riddermolen: aan de ene kant van de Molenbeek staat de graanmolen, aan de andere kant zien we nog een stuk van de 17e-eeuwse olieslagmolen. De oudste vermelding van de graanmolen gaat terug tot 1430.

[bewerk] Oordegem

De heerlijkheid Oordegem behoorde achtereenvolgens toe aan de familie de Ordengem, de Laval, Turpin, Mastaing en aan de familie Vilain tot eind 18e eeuw. Tenslotte kwam ze in handen van hertogin de Laragnais. De heerlijkheid Landegem hing af van de abdij van Affligem. De vrijheerlijkheid Hof ter Lichtervelde was in 1544 eigendom van de familie de la Force. Oordegem was in 1801 kantonhoofdplaats. In het midden van het dorpsplein staat de Sint-Martinuskerk. Deze gotische kerk werd in de 14e eeuw opgericht in Leedse steen. In de 17e en 18e eeuw werden de zijbeuken aangebouwd in baksteen. Boven de kerkdeur ziet men het ruiterbeeld van Sint-Martinus, de patroonheilige van de parochie. Vlakbij de kerk stond de afspanning "De Drie Koningen", afgebroken in 1963. Hier zetelde vroeger de vierschaar, dit was een door 4 banken ingesloten ruimte waarbinnen een rechtsgeding werd gehouden. De stenen Fauconniermolen staat aan de Grote Steenweg en werd genoemd naar de bouwheer in het jaar 1845. Tot 1900 was dit een olie- en graanmolen, tot 1935 uitsluitend graanmolen. In 1973 werd het Provinciebestuur eigenaar. Drie jaar na de brand in 1976 werd de molen volledig gerestaureerd.

[bewerk] Papegem

Sint-Machariuskapel

De Sint-Machariuskapel werd opgericht in 1890 naar aanleiding van een tyfus-epidemie. Ze werd ingewijd op 10 mei 1891. In 1958/1959 werd een noodkerk gebouwd en kreeg bij de inwijding de heilige Macharius als patroonheilige. Tot de fusie van 1977 was Papegem een wijk van Vlierzele en had geen straatnamen. Maar nu is Papegem een gehucht met zo'n 400 inwoners. Elk jaar vieren zij het eerste weekend na 8 mei de Papegemse kermis.

[bewerk] Smetlede

Sinds het begin van de leenroerigheid tot het einde van de 18e eeuw, toen het feodalisme werd afgeschaft, maakte Smetlede deel uit van de "Heerlijkheid van Oordegem". De bestuurlijke scheiding met Oordegem vond plaats op 17 januari 1793. De huidige St.-Pharaïldiskerk dateert deels uit 1824 (schip en toren) en 1897 (koor en kruisbeuk). De patroonheilige, Sint-Pharaïldis of Farahilde of Veerle, wordt aanroepen tegen ziekten van het pluimvee.

[bewerk] Wanzele

Tot voor de 13e eeuw behoorden Wanzele en Schellebelle aan één heerlijkheid. In 1537 werd de heerlijkheid Wanzele door Karel V van het Heilige Roomse Rijk verkocht aan Adriaan Bette. Van 1683 tot begin 1700 werd het gezag over tweederden uitgeoefend door ene Theodoor van Roosendaal uit Antwerpen doch tot het einde van de 18e eeuw was de familie de Bette opnieuw eigenaar. Op 14 april 1759 komt het andere derde van de heerlijkheid, samen met de vrijheerlijkheid Ertbrugge, in handen van Jan Papejans van Morkhoven. Het dorpscentrum wordt beheerst door de classicistische Sint-Bavokerk uit 1775-1777 met zijn achthoekige toren. Boven de kerkdeur prijkt het wapenschild van de Bette. Markies Emmanuel Ferdinand Bette (1724-1792) was immers de bouwer van de kerk.

[bewerk] Belangrijkste evenementen

[bewerk] Mariale Processie

De Mariadevotie in Lede gaat terug tot het jaar 1415. In de loop der eeuwen werden aan het beeld talrijke mirakelen toegeschreven. Aanloop tot de processie vormt de jaarlijkse "ommegang" die start met de kaarskensprocessie op vrijdagavond. De negen daarop volgende dagen zullen honderden bedevaarders het centrum van Lede doorkruisen en halt houden aan de zeven kapelletjes ter ere van Onze-Lieve-Vrouw. De novene wordt afgesloten met de Mariale processie die doorgaat de tweede zondag na Pinksteren.

[bewerk] Carnaval

Carnaval wordt gevierd in Lede-centrum het weekend nà aswoensdag. Het Leedse carnaval en de bijhorende cavalkade is dan wel kleinschaliger dan in Aalst, maar de inzet en de humoristische invalshoek van de carnavalisten zorgen telkenjare voor een amusante optocht. In tegenstelling tot Aalst, duurt de stoet in Lede slechts twee dagen. De eerste dag, kan het grote publiek genieten van het spektakel, terwijl de tweede dag de carnavalgroepen hun stamkroegen opzoeken en nog een dagje verder feesten. Het is op deze dag dat de winnaars van de stoet bekend gemaakt worden.

De avond voor de stoet wordt er in zaal De Volkskring door de scouts een immens carnavalbal georganiseerd.

[bewerk] Kermissen

Elke deelgemeente van Lede heeft zijn eigen kermissen in de maand september. Daarbovenop komen nog de kermis naar aanleiding van carnaval, de jaarmarkt, ...

[bewerk] Open monumentendag

Elke tweede zondag van de maand september organiseert het gemeentebestuur in samenwerking met de culturele raad de jaarlijkse Open Monumentendagen. Fundamentele doelstelling van dit initiatief is sensibiliseren voor het erfgoed, door middel van het gratis toegang verschaffen tot plaatsen die gewoonlijk niet of slechts gedeeltelijk toegankelijk zijn. Gezien de rijke geschiedenis van Lede en de talrijke overgebleven monumenten en gebouwen, kent dit initiatief elk jaar opnieuw veel bijval.

[bewerk] Kasteel van Mesen

Het Kasteel van Mesen is één van de vier cirkelvormige versterkingen, gebouwd door de vorsten tijdens de negende en de tiende eeuw ter bescherming tegen de Noormannen.

Door het huwelijk van Jaak Bette met Isabelle, de enige dochter van de plaatselijke heer Jan de Gruutere, kwam deze rijke Gentse familie in het bezit van Lede en van het kasteel, die zich sindsdien de Heeren van Lede noemen. Eén lid van de familie Bette schopte het zelfs tot onderkoning van het eiland Mallorca. De heerlijkheid Lede werd in 1607 tot baronie verheven door de Prins der Nederlanden omdat Jan Bette de titel van baron verwierf. In 1635 behaalde Lede de status van markizaat, met leden van de familie Bette als markiezen. Het oude kasteel van de familie Bette was een rechthoekig gebouw met vier torens, gaanderijen en borstwering. Omgeven door water en lag in het midden van een uitgestrekt beluik omringd met hoogstammige bomen. Dit werd vernield door de Geuzen in de periode van de godsdiensttroebelen in 1581. Op het einde van de eeuw liet Jan Bette het kasteel herbouwen. Na het overlijden van de laatste Bette kwam de heerlijkheid terug in bezit van een verre erfgenaam van de De Gruytere, namelijk Jean Charles baron van Joigny de Pamele, die Heer van Lede bleef tot de afschaffing van de heerlijkheden door de wetten van de Franse republiek. In het jaar 1796 kwamen de adellijke privileges te vervallen en dit was het prille begin van de gemeente Lede.

Daarna komt het kasteel in het bezit van de familie Carmin-Staden, en na hun overlijden ondergaan het kasteel en de omliggende gronden diverse invloeden van industrialisering. Latere eigenaars gebruikten het kasteel o.a. als geneverstokerij, suikerfabriek, potasfabriek, klooster en kostschool. Na in 1897 het markizaat gekocht te hebben voor 97.000 frank bouwden de Kanunnikessen van de H. Aurelius Augustinus van Jupille de neogotische schoolvleugels en kapel in 1905. Tijden de eerste wereldoorlog loopt het kasteel teveel schade op en verkopen de zusters hun eigendom aan het Koninklijk Gesticht van Mesen. De zusters verhuizen met hun onderwijs naar Nederland.

Het Koninklijk Gesticht van Mesen werd opgericht door keizerin Maria-Theresia van Oostenrijk bij een decreet van 17 augustus 1752 na de afschaffing van de vroegere abdij van Mesen. Het Koninklijk gesticht had als bedoeling kinderen van gesneuvelde of invalide officieren op te voeden. Maar tijden de eerste wereldoorlog had het koninklijk gesticht in Mesen een te grote schade geleden zodat de restauratie van hun gebouw een onbegonnen werk was. Zij waren bij het uitbreken van de gevechten, begin 1914, gevlucht naar Saint-Germain-en-Laye in Frankrijk. Oorspronkelijk werden er uitsluiten kinderen van hogere militairen opgenomen, maar vanaf 1944 werden er ook burgerkinderen opgevangen. In 1952 werd het niet meer mogelijk om een erkend diploma af te leveren aan de kinderen die Franstalig onderwijs genoten in het Vlaams landsgedeelte. Uiteindelijk evolueerde Het Koninklijk Gesticht van Mesen tot een gewone onderwijsvorm en bij Koninklijk besluit van 10 augustus 1952 werd het onder voogdij geplaatst van de minister van Onderwijs. Een hele tijd bleef deze situatie ongewijzigd tot er in 1970 een grondige herstructurering werd doorgevoerd.

Het bestaan van de kostschool voor dochters van gesneuvelde officieren, kon door het dalend aantal leerlingen en de taalwetten van 1963 als franstalig onderwijs in Vlaanderen niet langer genieten van subsidiering. Een jaar voordien - bij Koninklijk Besluit van 16 september 1969 - werd de gevraagde toelating om de onderwijsinrichting te ontbinden en de roerende en onroerende goederen te Lede te gelde te maken - verleend. Zo zou men alles opnieuw moeten beleggen, overeenkomstig de aard en de bestemming, en de opbrengst ervan, alsook de andere inkomsten, zouden uitsluitend worden aangewend te behoeve van de door de stichteres, keizerin Maria Theresia, bedoelde begunstigden. Dit zou gebeuren door het instellen van een stelsel tot verlening van dotaties en steun voor de studies en het postuniversitair onderzoek, alsook voor de beroepskeuze en beroepsvestiging, voor de aanmoediging aan de families van de begunstigden en voor stoffelijke en zedelijke hulp. Het nieuwe reglement werd goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 14 juli 1970 en 20 juli 1972. Sindsdien staat Het Koninklijk Gesticht van Mesen onder de voogdij van de Minister van Landsverdediging. Het secretariaat van Het Koninklijk Gesticht van Mesen in de Kasteeldreef 49 werd behouden.

Totale verwaarlozing van de gebouwen en een klassering als parkzone in 1999 laten een ruine ontstaan op amper 30 km van Brussel.