Lift (transport)
Van Wikipedia
Een lift is een verticaal transportsysteem voor goederen en mensen.
De eerste liften eind 18e eeuw werden aangedreven door middel van water, kettingen of touwen. Toen begin 20ste eeuw elektriciteit op grote schaal werd toegepast, deed de tractielift zijn intrede. Bij dit systeem hangt de liftcabine aan staalkabels. Aan de andere kant van de staalkabels hangt het contragewicht. Het contragewicht is zwaarder dan de liftcabine (naar gelang de balansering 40 of 50% van het hef vermogen) waardoor minder energie nodig is om de lift aan te drijven. Er bestaan ook hydraulische liften. Hierbij staat de liftcabine op een of meerdere hydraulische cilinders.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De lift bestond al in de tijd van de Romeinen. Zo had Keizer Nero een lift in zijn paleis. Vele eeuwen later had Koning Lodewijk XV van Frankrijk in zijn paleis een lift laten bouwen om zijn maîtresse, de Gravin van Châteauroux te bezoeken die een verdieping hoger woonde.
[bewerk] Elisha Otis
In 1852 bouwde Elisha Otis de eerste lift met veiligheidsinrichting die voorkwam dat de liftcabine naar beneden zou storten bij een kabelbreuk. Bij een demonstratie in New York in 1854 zat Otis zelf in de lift. Toen die bijna boven was, hakte een medewerker de liftkabel door. Door het veiligheidssysteem zakte de lift maar enkele centimeters omlaag, waarmee bewezen was dat de lift veilig was.
Het veiligheidssysteem van Otis werkt met getande geleiderails in de liftschacht. Op het moment dat de druk van de liftkabel wegvalt bij een kabelbreuk, grijpen klauwen van de liftcabine in de rail en houden de val van de lift tegen.
Deze vorm van veiligheid wordt in de tegenwoordige tijd nog steeds gebruikt om de veiligheid van een liftinstallatie te waarborgen. Echter is er tegenwoordig een snelheidsbegrenzer aan de staalkabel gemonteerd welke een "overspeed" kan detecteren. Bij een te hoge snelheid grijpt de snelheidsbegrenzer de kabel vast en slaan er vang vanen uit de neerwaartse vang in de leiders, tevens wordt dan meteen door een verbreekcontact in de veiligheidslijn de aandrijfmachine spanningsloos gezet, bij de nieuwste installaties werken de vang klauwen ook in de opwaartse richting omdat gebleken is dat bij sommige storingen de lift zich opwaarts kan versnellen (ongecontroleerd),in plaats van een opwaartse vang kan ook een dynamische rem op de as van de tractieschijf gemonteerd worden.
[bewerk] Normen
In België zijn liften met slechts één liftdeur (je ziet de muur passeren in de lift) door een NBN-norm verboden. Ook moet in een groot gebouw één prioritaire lift zijn, een lift die de brandweer kan gebruiken om in het gebouw te kunnen komen (zichtbaar aan de sleutel achter glas).
In België moet de vrije lifthoogte (ttz: de hoogte boven de bovenste verdieping (vloer) die de lift aandoet) 3,6 meter bedragen, en dat is een stuk meer dan een standaard verdieping. Aldus zie je vaak boven liftkokers een kleine verhoging boven het dak.
[bewerk] Ontwikkelingen
De liftinstallaties die tegenwoordig worden gebouwd zijn nagenoeg allemaal machinekamerloos. Dit houdt concreet in dat de zogenaamde "puist"-machinekamer boven op een gebouw niet meer nodig is. Dit heeft als voordeel dat de architect een zorg minder heeft. Tevens heeft het als voordeel dat de liftmachine, bij de meest recente liftinstallaties, boven in de top van de schacht gebouwd is.
Otis liften heeft als eerste in de wereld een liftinstallatie ontwikkeld welke gebruik maakt van aandrijfriemen in plaats van de conventionele staalkabels. Dit heeft als grote voordeel dat de liftmachine een stuk kleiner kan zijn dan normale machines, en het geluid dat geproduceerd wordt is minimaal.
De snelste lift ter wereld bevind zich momenteel in het 509 meter hoge Taipei 101-gebouw in Taipei. Daar haalt de lift een snelheid van 60 km/u. Een nog snellere lift (65km/u) zal te vinden zijn in de Burj Dubai die nu in aanbouw is.
