Metafoor
Van Wikipedia
Een metafoor is een vorm van beeldspraak, waarbij twee of meer ongelijke betekenissen met elkaar worden verenigd in één nieuwe betekenis.
Inhoud |
[bewerk] Voorbeelden
Het standaardvoorbeeld is de metafoor: de mens is een wolf. Metaforen laten zich echter niet opsluiten in de vorm A = B. Zo is: de voorzitter ploegt door de vergadering ook een metafoor.
Een begrijpelijker voorbeeld is de uitroep van een moeder nadat zij de slaapkamer van haar zoon ziet: Het is hier een stal!, waarbij stal wordt gebruikt in de zin van onbewoonbaar, "vies", enzovoorts.
Verwar de metafoor niet met metonymie. "Ik heb Couperus gelezen" is een metonymie, terwijl "Deze schrijver is de nieuwe Couperus" een metafoor is.
[bewerk] Metafoor als parallelle vergelijking
Meestal wordt de metafoor gezien als een afkorting van de parallelle vergelijking. "De mens is ALS een wolf" zou dan gelijk zijn aan "de mens is een wolf". Maar over het algemeen is de metafoor 'rijker' dan de vergelijking. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: "deze politicus is net een kleuter: hij wil altijd zijn zin hebben". Dan eindigt de vergelijking meteen. Wanneer je zegt: "Deze politicus is een natuurramp" of "deze politicus is een nar", dan kun je langer blijven interpreteren.
[bewerk] Taalgroei
De metafoor bevordert taalgroei en de daarmee samenhangende verrijkingen en verwarringen. Voorbeeld: "de voet van een stam" is ontstaan uit de overdracht van de betekenis van de menselijke voet op het laagste gedeelte van een stam. Het "vertrekpunt van een redenering", ontstaat door het begin van een redenering te vergelijken met het begin van een reis. Een "stroom reizigers", een steen"bakkerij", deze metaforen spreken voor zich. Verwarring kan ontstaan wanneer we de herkomst van de overdrachtelijke betekenis niet meer aanvoelen. Zo beginnen ambtenaren klanten te werven voor de producten van hun bedrijf met wervende teksten en reclame-uitingen, omdat ze de metafoor van het commerciële bedrijf voor hun departement/ afdeling letterlijk zijn gaan nemen, terwijl dat per definitie onmogelijk is. Tenslotte: het "innerlijk" van een mens is ontstaan door de onzichtbare binnenkant van een voorwerp te vergelijken met de onuitgedrukte gevoelens en gedachten van een mens. Niemand heeft dit innerlijk waargenomen. Ook de bezitter niet. Als hij zijn innerlijk beschouwt denkt hij na over zichzelf, wat iets heel anders is dan waarnemen, wat je per definitie doet met een daarvoor uitgerust orgaan (oog, oor enz.) Toch zijn er veel mensen die op grond van deze oude metafoor menen dat iemand zijn innerlijk kan waarnemen.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Literatuur
- George Lakoff en Mark Johnson: Metaphors we live by (Leven in metaforen)
- Max Black: Models and metaphors
- Paul Ricoeur: La Metaphore vive (The rule of metaphor)
